حجت‌الاسلام عزیزی مطرح کرد؛
بازخوانی تقیه در فقه سیاسی؛ از حفظ جان تا راهبرد وحدت و حکمرانی اسلامی
استاد حوزه علمیه با تأکید بر ضرورت مفهوم تقیه در فقه حکومتی دانست و گفت: تقیه تنها به معنای ترس از جان نیست بلکه راهبردی عقلانی در خدمت حفظ مصالح امت اسلامی، تقویت وحدت مذاهب و مدیریت کلان جامعه دینی است.
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام مهدی عزیزی استاد حوزه علمیه در نشست علمی ترويجي«تقیه از منظر فقه سیاسی شیعه با تاکید بر آرا امامین انقلاب » که ظهر امروز در موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(علیه السلام) برگزار شد، با اشاره به ضرورت بازخوانی اجتهادی این مفهوم، تأکید کرد: تقیه نه‌تنها صرفاً به معنای ترس از جان نیست بلکه دارای کارکردهای عمیق اجتماعی، سیاسی و تمدنی است که می‌تواند در مسیر تقریب مذاهب و تقویت وحدت اسلامی به‌عنوان یک راهبرد راه‌گشا عمل کند.
نگاهی جدید به تقیه در فقه سیاسی
حجت‌الاسلام عزیزی با اشاره به نگاه رایج نسبت به تقیه در فقه سنتی گفت: در بخش قابل توجهی از مطالعات فقهی، تقیه در سطح تقلیل‌یافته‌ای مورد توجه قرار گرفته و بیشتر با نگاه فردی، تدافعی و در محدوده حفظ جان تعریف شده است. در حالی که در منظومه فقه سیاسی و به‌ویژه فقه حکومتی این مفهوم می‌تواند تبدیل به یک ابزار مدیریتی در سطح کلان و راهبردی برای حفظ مصالح امت اسلامی شود.
وی ادامه داد: در سیره معصومان(ع)، تقیه همواره یک رفتار فعال و هوشمندانه بوده که با هدف حفظ کیان دین، سازمان شیعه و مصالح کلان امت انجام می‌شده است. نمی‌توان تقیه را صرفاً یک واکنش انفعالی دانست؛ بلکه باید آن را بخشی از سازوکار پیشروی تمدن اسلامی در بستر تهدیدات و تعارضات موجود در تاریخ قلمداد کرد.
تقیه و وحدت اسلامی
این استاد حوزه علمیه با اشاره به جایگاه تقیه در تقویت وحدت اسلامی و تقریب بین مذاهب گفت: در دنیای امروز که دشمنان اسلام سعی دارند با برجسته‌سازی اختلافات مذهبی، امت اسلامی را تضعیف کنند، تفسیر صحیح و هوشمندانه از تقیه می‌تواند به‌عنوان یک راهبرد مؤثر برای هم‌گرایی و کاهش تنش‌های مذهبی عمل کند.
وی افزود: تقیه اگر به‌درستی فهم شود می‌تواند بستری برای همکاری‌های عمیق‌تر میان پیروان مذاهب مختلف فراهم آورد. این مفهوم ظرفیت‌هایی را در خود دارد که از آن می‌توان برای عبور از بسیاری از سوءتفاهم‌ها و اختلافات تاریخی بهره برد. متأسفانه این ابعاد سیاسی ـ اجتماعی تقیه تاکنون کمتر مورد واکاوی تخصصی قرار گرفته است.
نقش ولی جامعه در تعیین موضوع تقیه
حجت الاسلام عزیزی تأکید کرد: یکی از نکات اساسی در تحلیل تقیه در عصر حاضر توجه به نقش ولی جامعه اسلامی در تشخیص موارد تقیه است. تعیین این‌که در چه شرایطی باید تقیه کرد و در چه شرایطی باید از آن عبور کرد نیازمند مرجعیت دینی و سیاسی است که به مصالح کلان امت اشراف داشته باشد.
وی افزود: در نظام اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه، این مسؤولیت متوجه رهبر جامعه اسلامی است؛ چراکه اوست که بر اساس اطلاعات جامع، نگاه بلندمدت و آگاهی از شرایط داخلی و بین‌المللی می‌تواند مسیر صحیح را تشخیص دهد. به همین دلیل نمی‌توان بحث تقیه را بدون نسبت آن با نظام ولایت فقیه در دوران معاصر تحلیل کرد.
این استاد حوزه علمیه با اشاره به پیام رهبر معظم انقلاب به همایش یک‌صدسالگی حوزه علمیه در این زمینه اظهار داشت: رهبر معظم انقلاب در این بیانیه بر ضرورت حرکت به‌سوی حوزه‌ای پیشرو، سرآمد و تمدن‌ساز تأکید داشتند. یکی از لوازم تحقق این هدف پرداختن عالمانه و دقیق به موضوعاتی است که تاکنون کمتر مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تقیه یکی از همین موضوعات است.
وی ادامه داد: حوزه علمیه باید با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و اجتهادی خود مفاهیمی مانند تقیه را از سطح فردی و دفاعی به سطح اجتماعی، تمدنی و حکومتی ارتقا دهد. این کار نیازمند نهادسازی علمی، شکل‌گیری کرسی‌های تخصصی است.
مسئولیت امروز حوزه های علمیه
حجت‌الاسلام عزیزی در پایان با تأکید بر مسؤولیت امروز حوزه‌های علمیه گفت: اگر حوزه علمیه می‌خواهد در تراز انقلاب اسلامی و تمدن نوین اسلامی ایفای نقش کند، باید به بازخوانی و تنقیح مفاهیم مهجوری چون تقیه بپردازد. امروز زمان آن فرارسیده که این موضوع نه در قالب یک حکم فردی بلکه به‌عنوان یک راهبرد سیاسی ـ اجتماعی و ابزار حکمرانی دینی مورد توجه قرار گیرد.
وی تأکید کرد: حوزه علمیه در عین بهره‌گیری از سرمایه عظیم فقهی و روایی خود باید افق نگاهش را به سمت آینده گسترش دهد. تحقق حوزه‌ای پیشرو و پاسخ‌گو به مطالبات رهبر معظم انقلاب، بدون حرکت علمی هدفمند و جریان‌ساز امکان‌پذیر نیست.
ارسال نظرات