پایان عطش دیرینه جنوب سیستان و بلوچستان/ آب پایدار به خانههای مردم نزدیکتر شد

سیستان و بلوچستان سالهاست که بهعنوان یکی از کمآبترین و محرومترین استانهای کشور شناخته میشود؛ استانی پهناور با ظرفیتهای بیشمار طبیعی، انسانی و اقتصادی که متأسفانه در طول دهههای گذشته، بیش از هر چیز با واژههایی چون «محرومیت»، «بیآبی»، و «عقبماندگی زیرساختی» پیوند خورده است. بحران آب در این منطقه تنها یک معضل محیطزیستی یا زیرساختی نیست، بلکه مسئلهای حیاتی و سرنوشتساز است که با زندگی روزمره مردم، با توسعه اجتماعی و اقتصادی و حتی با امنیت و مهاجرت گره خورده است. برای مردمان جنوب استان، آب نه یک کالای مصرفی عادی، بلکه «گمشدهای تاریخی» است که نبود آن سالها فرصتهای بزرگ توسعهای را به باد داده و زندگی هزاران خانواده را در تنگنا گذاشته است.
در چنین شرایطی، چابهار و کنارک ــ دو شهر مهم و استراتژیک در سواحل مکران ــ بهدلیل موقعیت ویژه ژئوپلیتیکی و جمعیتی خود، بیش از هر زمان دیگری به آبرسانی پایدار و مطمئن نیازمند هستند. این منطقه تنها یک سکونتگاه شهری نیست؛ بلکه بهعنوان «پایتخت اقتصادی ایران» معرفی شده و قرار است به شاهراهی حیاتی برای تجارت، ترانزیت، و توسعه ملی بدل شود. اما پرسش اساسی اینجاست: چگونه میتوان از چابهار و سواحل مکران انتظار ایفای نقش در معادلات بزرگ اقتصادی کشور را داشت، در حالی که ساکنان آن هنوز برای تأمین آب شرب روزانه خود با دشواریهای فراوان مواجهاند؟
از همین روست که پروژههای آبرسانی اخیر در جنوب سیستان و بلوچستان، تنها در چارچوب یک طرح عمرانی تعریف نمیشوند، بلکه بهمنزله یک «تحول بنیادین» در زندگی مردم منطقه و نقشه توسعه کشور تلقی میشوند. اجرای طرحهای افزایش ظرفیت آبشیرینکنهای چابهار و کنارک، تکمیل خطوط انتقال آب، احداث مخازن ذخیره و رساندن آب به روستاهای محروم، همه و همه بخشی از تلاش ملی برای پایان دادن به قصه پررنج بیآبی در این دیار است. اهمیت این پروژهها در آن است که نهتنها نیاز امروز بیش از 360 هزار نفر از مردم منطقه را پاسخ میدهد، بلکه زمینهساز تثبیت جمعیت، کاهش مهاجرتهای ناخواسته، رونق کشاورزی و اشتغال، و مهمتر از همه، ایجاد امید و آرامش در دل مردمی است که سالها در عطش ماندهاند.
بیآبی در این استان پیامدهای اجتماعی گستردهای داشته است؛ از مهاجرت اجباری روستاییان به حاشیه شهرها و شکلگیری بافتهای حاشیهنشین گرفته تا کاهش کیفیت زندگی، افت شاخصهای بهداشتی، و حتی بروز نارضایتیهای اجتماعی. وقتی کودکان در روستاهای جنوب استان مجبورند کیلومترها راه بپیمایند تا دبههای پلاستیکی خود را از چاه یا تانکر پر کنند، نمیتوان تنها از «کمبود آب» سخن گفت، بلکه باید از «عدالت اجتماعی» و «حق بنیادین مردم برای زندگی» سخن راند.
اکنون، با پیشرفت 99 درصدی خط انتقال آب از آبشیرینکن چابهار و کنارک تا سهراهی منطقه آزاد و اجرای همزمان پروژههای متعدد آبرسانی به روستاهای اطراف، بارقه امیدی در دل مردم منطقه زنده شده است. شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان، با مدیریت فرهاد سرگلزایی، تلاش دارد تا در دو فاز کوتاهمدت و بلندمدت، دسترسی پایدار به آب شرب را برای شهرها و روستاهای این ناحیه تضمین کند. این طرحها از یکسو بهسرعت نیازهای اضطراری مردم را برطرف میکنند و از سوی دیگر، با نگاهی راهبردی، آینده توسعه در سواحل مکران را بیمه خواهند کرد.
تردیدی نیست که تحقق این پروژهها نیازمند تخصیص بهموقع اعتبارات، حمایت جدی دولت و همراهی همه دستگاههاست. مصوبه 500 میلیارد تومانی برای اجرای طرحهای آبرسانی در چابهار و مناطق اطراف، اگر بهدرستی تخصیص یابد، میتواند سرنوشت هزاران خانواده را تغییر دهد. اما همانگونه که مدیرعامل آبفا تأکید کرده، تحقق هدف نهایی یعنی «دسترسی بیش از 95 درصدی روستاییان به آب شرب پایدار» تنها زمانی ممکن است که عزم ملی و ارادهای فراتر از وعدههای کاغذی به میدان بیاید.
به بیان دیگر، پروژههای آبی سیستان و بلوچستان نهفقط یک زیرساخت فنی، بلکه «امتحان عدالت و کارآمدی» برای نظام اجرایی کشور محسوب میشوند. اگر این طرحها به سرانجام برسند، میتوان گفت که محرومیت دیرینه این سرزمین آرامآرام جای خود را به توسعه و آبادانی خواهد داد؛ اما در غیر این صورت، بیآبی همچنان زخم کهنهای خواهد بود که توسعه جنوب شرق ایران را به حاشیه میراند.
امروز که صدای ماشینآلات عمرانی در جادههای چابهار و کنارک پیچیده و کارگران در گرمای سوزان جنوب در حال کار بر روی خطوط انتقال آب و ساخت مخازن ذخیره هستند، امیدی تازه در دل مردم زنده است؛ امیدی که میگوید آینده سواحل مکران نهتنها به دریاهای نیلگونش، که به جرعههای آبی وابسته است که در لولههای این پروژهها جاری خواهد شد. و بیشک، فردای روشن چابهار و کنارک از همین امروزِ سخت و تلاشگرانه آغاز میشود.
فرهاد سرگلزایی در جریان حضور در جنوب استان سیستان و بلوچستان و پس از بازدید از روند اجرای خط انتقال آب از آب شیرینکن چابهار و کنارک تا سهراهی منطقه آزاد و سایر پروژههای آبرسانی منطقه در گفتوگو تفصیلی با خبرنگار تسنیم در چابهار اظهار داشت: با هدف جبران کمبود تولید آب در شهرهای ساحلی، طرح افزایش ظرفیت آبشیرینکن چابهار و کنارک بهعنوان یک اولویت اساسی در حال اجراست و خط انتقال آب از این تأسیسات تا سهراهی منطقه آزاد نیز با پیشرفت 99 درصدی رو به تکمیل است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان سیستان و بلوچستان تصریح کرد: طرح آبرسانی به شهرهای چابهار و کنارک با هدف تأمین آب شرب پایدار برای جمعیت 360 هزار نفری منطقه در دو فاز کوتاهمدت و بلندمدت در حال اجراست.
وی با اشاره به ضرورت اجرای این طرح به دلیل موقعیت استراتژیک، نرخ بالای رشد جمعیت و مهاجرتپذیری این شهرها افزود: در فاز اضطراری، افزایش ظرفیت آبشیرینکن چابهار و کنارک به میزان 20 هزار مترمکعب و تقویت خطوط انتقال آب در دستور کار قرار دارد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان تصریح کرد: تاکنون در مرحله نخست این طرح، 10 هزار مترمکعب به ظرفیت آبشیرینکن اضافه شده و پیشبینی میشود تا پایان سال، ظرفیت کامل 20 هزار مترمکعب عملیاتی شود. همچنین عملیات اجرایی 22 کیلومتر خط انتقال آب با پیشرفت 99 درصدی رو به پایان است.
سرگلزایی با بیان اینکه ظرفیت آبشیرینکن به 60 هزار مترمکعب میرسد، خاطرنشان کرد: اجرای این طرح در کوتاهمدت مشکل کمآبی شهرهای چابهار و کنارک را برطرف خواهد کرد.
گام اجرایی برای آبرسانی به 35 هزار روستانشین چابهار برداشته شد
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان گفت: مقدمات اجرای خط انتقال آب از مخزن دمبدف به روستاهای بخش مرکزی چابهار با جمعیت 35 هزار نفر آغاز شده است.
وی در جریان بازدید از روند آغاز عملیات اجرایی خط انتقال آب بخش مرکزی چابهار تصریح کرد: این پروژه با هدف آبرسانی به 58 روستای این بخش از محل منابع سدهای زیردان و پیشین در حال اجراست.
سرگلزایی با بیان اینکه حجم عملیات اجرایی شامل اجرای خط انتقال به طول 20 کیلومتر با لولههای فایبرگلاس و پلیاتیلن در قطرهای 500 و 350 میلیمتر است، افزود: برآورد اولیه هزینه اجرای این طرح 120 میلیارد تومان است که در صورت تخصیص کامل و بهموقع اعتبارات، پیشبینی میشود ظرف مدت کمتر از یک سال به بهرهبرداری برسد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان تصریح کرد: ارتقای کیفیت خدمات آبرسانی و تأمین پایدار آب برای روستاهای بخش مرکزی چابهار از اولویتهای این شرکت است، با بهرهبرداری از این طرح شاخص دسترسی از آب شرب ساکنان بخش مرکزی از صفر به بیش از 95 درصد میرسد.
آب زیربنای تحقق طرحهای کلان توسعهای
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان با اشاره به بازدیدهای میدانی از پروژههای آبی چابهار گفت: تأمین آب پایدار، مهمترین پیششرط برای تحقق طرحهای کلان توسعهای در پایتخت اقتصادی ایران است؛ از همینرو، افزایش ظرفیت آبشیرینکن، تکمیل خطوط انتقال و احداث مخازن ذخیره با جدیت در حال پیگیری است. توسعه زیرساختهای آب شهرهای ساحلی استان بهطور ویژه در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد.
وی با بیان اینکه طی یک سال گذشته رئیسجمهور بارها بر اهمیت چابهار تأکید داشته و این شهر را بهعنوان «پایتخت اقتصادی ایران» معرفی کرده است، افزود: طرحهای توسعهای در سواحل مکران نگاه بلند دولت و نظام را نشان میدهد و ما نیز موظفیم سهم خود را در به ثمر نشستن این اهداف کلان ایفا کنیم؛ تحقق این مهم بدون تأمین پایدار آب امکانپذیر نیست.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان با اشاره به مصوب شدن 500 میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرحهای آبرسانی در چابهار و روستاهای اطراف تصریح کرد: پیگیریهای ملی برای تخصیص کامل این اعتبار در جریان است و تلاش داریم با حمایت دستگاههای مرتبط، موانع مالی پروژهها برطرف شود.
سرگلزایی ضمن قدردانی از تلاش مشاوران و پیمانکاران طرحهای آبرسانی، گفت: شرکت آبفا در کنار مجریان پروژهها ایستاده و همه حمایتهای لازم برای سرعتبخشیدن به عملیات اجرایی و تحقق اهداف توسعهای را انجام خواهد داد.
10 هزار مترمکعب مخزن ذخیره آب در چابهار احداث میشود
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان گفت: به منظور تامین و توزیع مناسب آب به سایتهای نهضت ملی مسکن، 10 هزار مترمکعب مخزن ذخیره احداث میشود.
سرگلزایی بیان کرد: با توجه به موقعیتهای ارتفاعی سایتهای نهضت ملی مسکن و عدم امکان تأمین آب از خطوط انتقال و مخازن موجود، ساخت این مخزن در دستور کار قرار گرفته است.
وی افزود: این مخزن بهمنظور ذخیره و توزیع آب در سایتهای نهضت ملی مسکن شامل سایت پشت ترمینال، سایت پشت عیدگاه، شهرک نیلوفر و سایت 1000 واحدی مسکن بسیجیان طراحی شده است.
وی با تأکید بر اهمیت پروژه گفت: رفع موانع اجرایی، شتاببخشی عملیات و رعایت استانداردهای فنی باید در اولویت باشد و شرکت آبفا با تمام توان خود از پیمانکار و مشاور پروژه حمایت خواهد کرد تا اهداف تعیین شده در کوتاهترین زمان ممکن محقق شود.