برخورد با جریانات انحرافی وظیفه شرعی و قانونی است

حجتالاسلام احمد چوگانی مدیر مؤسسه تخصصی حوزوی فقه و قضای امام حسین(ع) شیراز، در گفتوگوی تفصیلی با خبرنگار خبرگزاری رسا در فارس به تبیین مفهوم فقهی و قرآنی «افساد فیالارض» و مصادیق معاصر آن پرداخت و با اشاره به خطر جریانهای انحرافی، «عرفان حلقه» را از مصادیق آشکار افساد فکری و اجتماعی دانست.
رسا- با توجه به آموزههای فقهی، مفهوم «افساد فیالارض» دقیقاً به چه معناست و چه مصادیقی در منابع اسلامی برای آن ذکر شده است؟
بر اساس منابع فقهی و آیات و روایات، افساد فیالارض به معنای ایجاد تباهی و بر هم زدن نظام سالم زندگی انسانها در زمین است. به تعبیر دیگر، مفسد فیالارض کسی است که با انجام برخی گناهان اجتماعی، آزادی، امنیت و عدالت اجتماعی را از میان میبرد و جامعه را از مسیر اعتدال فکری و رفتاری خارج میکند.
نقطه مقابل افساد، اصلاح است؛ یعنی تلاش برای اصلاح جامعه از جنبههای فکری، رفتاری و اجتماعی، و این دقیقاً مأموریت انبیا، صالحین و ائمه اطهار(ع) است. شاید یکی از دلایل اصلی دشمنی مفسدان با انبیا و اولیای الهی نیز همین باشد؛ چرا که اصلاحگران باطل را افشا میکنند و راه تباهی را میبندند.
اگر بخواهیم به برخی مصادیق افساد فیالارض بر اساس آیات و روایات اشاره کنیم، میتوان به این موارد اشاره کرد؛ اخلال در نظام اقتصادی کشور، دایر کردن مراکز فساد و فحشا، انحراف فکری و اعتقادی برای تسلط بر افکار مردم، نفاق، کفر، شرک و ظلم.
تمام این موارد در نهایت منجر به فروپاشی فکری و اخلاقی جامعه و از بین رفتن عدالت میشوند.
رسا- از دیدگاه فقه اسلامی، آیا گمراه کردن مردم و ترویج عقاید انحرافی نیز میتواند در زمره مصادیق افساد فیالارض قرار گیرد؟
قطعاً بله. بر اساس مبانی فقهی و حقوقی اسلام، گمراه کردن مردم و ترویج عقاید انحرافی از مصادیق مهم افساد فیالارض است. انسان و جامعه همانگونه عمل میکنند که میاندیشند؛ بنابراین، اگر فکر و باورها منحرف شود، رفتار نیز منحرف خواهد شد.
فرقههای ضاله معمولاً مردم را مستقیماً به سوی فساد دعوت نمیکنند، بلکه ابتدا باورهای آنان را تضعیف میکنند. اعتقادات دینی عامل بازدارنده از فساد است؛ اگر این باورها از بین برود، چیزی مانع انحراف انسان نمیشود.
در قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۹۲)، ماده ۲۸۶ صراحت دارد که هرکس بهصورت گسترده جرایمی علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی و... مرتکب شود، مفسد فیالارض محسوب شده و حکم او اعدام است.
رسا- با توجه به اینکه برخی مراجع تقلید جریان موسوم به «عرفان حلقه» را مصداق افساد فیالارض دانستهاند، مسئولیت دستگاه قضایی و انتظامی در مواجهه با این جریانات چیست؟
جریان موسوم به «عرفان حلقه» یا «عرفان کیهانی» از جمله فرقههای انحرافی است که به دست طراحان انگلیسی علیه دین و باورهای مقدس اسلامی شکل گرفت.
بنیانگذار این جریان، فردی به نام محمدعلی طاهری است که نهتنها دانش دینی ندارد، بلکه مدارک تحصیلیاش نیز مورد تأیید نهادهای رسمی کشور نیست. وی در ابتدا حرکت خود را با ظاهری قرآنی آغاز کرد، اما به مرور با تفسیر به رأی آیات و روایات، انحرافات عمیقی را در میان پیروان خود گسترش داد.
از باورهای خطرناک این جریان، انکار ضرورت پرهیز از گناه برای رسیدن به کمال، بیاثر دانستن زیارت ائمه اطهار(ع)، و ادعای ارتباط مستقیم با جبرئیل است! طاهری با سوءاستفاده از سادگی و ضعف معرفتی برخی افراد، به تخریب بنیادهای دینی و خانوادگی آنان پرداخت. بسیاری از خانوادهها در اثر پیروی از این فرقه از هم پاشیدند.
اگر چنین فردی مصداق مفسد فیالارض نباشد، باید در فهم این مفهوم تجدید نظر کرد. او در سال ۱۳۹۰ دستگیر و به پنج سال حبس محکوم شد، اما رسانهها و نهادهای غربی بلافاصله پرونده او را سیاسی جلوه دادند و از او حمایت کردند.
دستگاههای قضایی و انتظامی کشور با درایت و اقتدار، وظیفه شرعی و قانونی خود را در برخورد با چنین جریانهایی انجام میدهند. در هیچ نظام فکری و اجتماعی در جهان، اجازه گسترش انحرافات اعتقادی که امنیت فکری و اخلاقی جامعه را تهدید کند، داده نمیشود.
رسا- جمعبندی و سخن آخر بیان بفرمایید.
افساد فیالارض تنها یک جرم فردی نیست؛ بلکه تهدیدی برای امنیت فکری، اخلاقی و اجتماعی امت اسلامی است. هرگونه انحراف در اندیشه، گامی به سوی تباهی جامعه است. بر همین اساس، حوزههای علمیه و نهادهای فرهنگی وظیفه دارند با روشنگری و آموزش صحیح معارف دینی، زمینه بروز چنین انحرافاتی را از بین ببرند.