عرفانهای نو ظهور با شعار آرامش جوانان را هدف قرار دادهاند

فارس- کارشناس فرق و ادیان گفت: عرفان های نوظهور نهتنها آرامش حقیقی را به انسان نمیدهند، بلکه زمینه انحراف فکری، فروپاشی اعتقادی و حتی گاه آسیبهای اخلاقی و خانوادگی را در جامعه پدید میآورند.
حجتالاسلام تجرد کارشناس فرق و ادیان در گفتوگوی تفصیلی با خبرنگار خبرگزاری رسا در فارس به بررسی ریشههای فکری و اجتماعی فرقه موسوم به «عرفان حلقه» پرداخت.
رسا- ابتدا بفرمایید فرقه موسوم به «عرفان حلقه» از چه زمینههای فکری و اجتماعی شکل گرفت و مؤسس آن چه نگاهی به دین و معنویت ارائه کرده است؟
عرفان حلقه در سال ۱۳۵۷ توسط آقای محمدعلی طاهری شکل گرفت. مهمترین زمینه شکلگیری آن را میتوان در نیاز مردم به معنویت دانست؛ اما نه هر نوع معنویتی، بلکه معنویتی که محدودیت شرعی نداشته باشد. به تعبیر دیگر، گروهی از افراد تمایل دارند بدون رعایت احکام الهی و بدون التزام به شریعت، به نوعی آرامش و معنویت دست یابند.
به عنوان مثال، همانگونه که بیمار برای درمان واقعی نیازمند پرهیز و داروست، جامعه نیز برای سلامت معنوی نیازمند پایبندی به احکام الهی است. اما برخی میخواهند بدون زحمت، فقط با «مسکن معنوی» به آرامش برسند. این دقیقاً همان روشی است که عرفان حلقه دنبال میکند.
مؤسس این جریان معتقد است دین به معنای شریعت و دستورالعملهای الهی نیست، بلکه صرفاً نوعی «اتصال» است. او میگوید میتوان بدون خواندن نماز، با «اتصال به شعور کیهانی» همان دستور خدا را انجام داد! چنین دیدگاهی انکار کامل عرفان الهی است. عرفان حقیقی بر پایه دستورهای آزموده و تایید شده الهی است، نه آموزههای فردی که فاقد تحصیلات معرفتی و مبانی دینی است.
رسا- به نظر شما، علت جذب برخی از جوانان یا افراد تحصیلکرده به چنین فرقههایی چیست و چه خلأهایی در فضای فرهنگی و دینی جامعه موجب رشد این جریانها میشود؟
جذب به این نوع فرقهها دلایل متعددی دارد. گاهی ناشی از تبلیغات فریبنده و ظاهراً معنوی است، گاهی از عطش معنویت بدون مسئولیتپذیری دینی و گاهی هم از بیاطلاعی نسبت به عرفان و معارف اصیل اسلامی. برخی میخواهند ره صدساله را یکشبه طی کنند.
متأسفانه روشهای رسانهای و اغفالگرایانه فرقهها – بهویژه عرفان حلقه – بر مبنای تکنیکهای روانشناسی، علوم غریبه و حتی «کانالیزهکردن ذهن» طراحی شده است تا مخاطب قدرت تأمل و سنجش خود را از دست بدهد.
در سایت رسمی این جریان، از آغاز دورهها، تعهدنامهای از شرکتکنندگان گرفته میشود که طی آن فرد متعهد میشود در صورت بروز مشکل شکایت نکند و از اطلاعات درونی فرقه علیه خودشان استفاده نکند. این مسئله به روشنی نشان میدهد که با یک جریان فریب و سوءاستفاده روبهرو هستیم، نه عرفان حقیقی.
اما در کنار این عوامل، ضعف فرهنگی جامعه نیز نقش دارد. متأسفانه بسیاری از مردم، بهویژه نسل جوان، با شخصیتهای بزرگ عرفانی همچون آیتالله قاضی، حضرت امام خمینی(ره) و آیتالله بهجت آشنایی عمیق ندارند. در حالیکه عرفان آنان بر پایه سالها ریاضت، تهذیب نفس و التزام به شریعت شکل گرفته است.
از سوی دیگر، دور شدن مجموعههای فرهنگی از روحانیت نیز به این خلأ دامن زده است. لباس روحانیت یک نشانه از التزام به مبانی و ضامن اعتبار گفتار دینی است. وقتی افراد بدون این پشتوانه و صرفاً با ظاهر جذاب یا بیان نافذ وارد عرصه عرفان شوند، ذهن مخاطب را از ارزیابی علمی دور میکنند. افزون بر این، نباید نقش تبلیغات سازمانیافته دشمنان اسلام را در ترویج عرفانهای نوظهور نادیده گرفت؛ چراکه استعمار همواره از انحراف فکری بهعنوان ابزاری برای تضعیف جوامع دینی بهره برده است.
رسا- از دیدگاه فقه اسلامی، آیا گمراهکردن مردم و ترویج عقاید انحرافی نیز میتواند در زمره مصادیق افساد فیالارض قرار گیرد؟
از نظر فقهی، مفسد فیالارض به کسی گفته میشود که امنیت و آرامش الهی جامعه را مختل کند. برخی فقها مصادیق افساد فیالارض را منحصر به محاربه دانستهاند، اما در قانون مجازات اسلامی، دایر کردن مراکز فساد، اخلال در نظام اقتصادی و جرایم علیه امنیت نیز ذیل همین عنوان آمده است.
مطابق ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، هرکس بهصورت گسترده مرتکب جرایمی علیه امنیت داخلی یا خارجی، نشر اکاذیب، اختلال در نظام اقتصادی یا تأسیس مراکز فساد و فحشا شود، مفسد فیالارض شناخته میشود و مجازات او اعدام است.
فرقههایی مانند عرفان حلقه با سوءاستفاده از اصطلاحاتی همچون «شعور کیهانی» و «اتصال» و با گرفتن تعهدنامههای حقوقی، بهگونهای عمل میکنند که مقابله قضایی با آنان دشوار شود. با این حال، تجربه نشان داده است که این جریانها معمولاً دیر یا زود به فساد اخلاقی، اقتصادی یا حتی جنایی نیز کشیده میشوند، زیرا خروج از مسیر شریعت و حکومت الهی، ناگزیر به تباهی میانجامد.
ارسال نظرات