از پویایی فقه امامیه در توسعه مصادیق شعائر تا ضرورت پرهیز از عرف‌گرایی
کرسی علمی ـ ترویجی با عنوان «فرآیند توسعه مصادیق شعائرالله از منصوص به متعارف؛ تحلیل نقش دوگانه عموم لفظ و عرف متشرعه در تطبیق قاعده تعظیم شعائر» با حضور اساتید حوزه و دانشگاه در دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کرسی علمی ـ ترویجی با عنوان «فرآیند توسعه مصادیق شعائرالله از منصوص به متعارف؛ تحلیل نقش دوگانه عموم لفظ و عرف متشرعه در تطبیق قاعده تعظیم شعائر» با حضور اساتید حوزه و دانشگاه در دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد.
در این نشست علمی که به همت اداره پژوهش دانشگاه و در چارچوب آیین‌نامه حمایت از کرسی‌های علمی و ترویجی برگزار گردید، میثم شعیب، پژوهشگر و مدرس دانشگاه، به‌عنوان ارائه‌دهنده اصلی، دیدگاه خود را درباره پویایی فقه امامیه در توسعه مصادیق شعائر دینی از مناسک حج تا نمادهای متعارف مذهبی چون زیارت، عزاداری و حمایت از عالمان دین تشریح کرد.
وی در تبیین «مدل دو‌مرحله‌ای توسعه مصادیق شعائر» توضیح داد که مرحله تأسیس بر عهده فقیه است که با تکیه بر عموم لفظ در آیات قرآن، مفهوم شعائرالله را از مصادیق محدود حج به قاعده‌ای عام‌تر توسعه می‌دهد؛ و مرحله تحقق توسط عرف متشرعه، یعنی جامعه دیندار، شکل می‌گیرد و به کشف و تثبیت مصادیق نوین شعائر در بستر اجتماعی می‌انجامد.
شعیب تأکید کرد که ضابطه توسعه مشروع مصادیق شعائر، رعایت دو شرط «اباحه ذاتی عمل» و «قصد اعلام معنای دینی» است و افزود:
«توسعه شعائر نه تنها بدعت نیست، بلکه نشانه تعامل پویا میان اجتهاد فقهی و عرف دینداران است که کارآمدی شریعت را در گذر زمان تضمین می‌کند.»
در ادامه، حجت الاسلام عباسعلی مشکانی، استاد حوزه و دانشگاه باقرالعلوم(ع)، و اباذر افشار، عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت معصومه(س)، به عنوان ناقدان علمی، دیدگاه‌های ارائه‌شده را مورد بررسی قرار دادند.
حجت الاسلام مشکانی با تأکید بر ضرورت وفاداری به روش‌شناسی اجتهادی گفت: فقه برای بررسی پدیده‌های نو ظرفیت دارد، اما باید با اتکا به قواعد سنتی مانند قیاس اولویت و تنقیح مناط حرکت کند تا از انحراف و بدعت مصون بماند.
افشار نیز با اشاره به نسبت عرف و نص اظهار داشت: عرف متشرعه منبع مستقلی برای تشریع نیست، بلکه کاشف از سیره مستمر دینداران است. توسعه مصادیق شعائر در صورت بی‌توجهی به نصوص و سنت، می‌تواند به عرف‌گرایی افراطی بینجامد.
در بخش پایانی، میثم شعیب ضمن استقبال از نقدها، یادآور شد که مدل پیشنهادی او مبتنی بر تعامل سازنده میان فقیه و عرف متشرعه است و هدف آن، صیانت از پویایی فقه امامیه در چارچوب ضوابط اجتهادی است.
در جمع‌بندی نشست، حجت صدیق‌نژاد، دبیر علمی کرسی، با تأکید بر ضرورت حفظ تعادل میان اجتهاد و عرف گفت: مدل تعاملی ارائه‌شده نشان می‌دهد فقه امامیه ضمن حفظ مرزهای شریعت، توانایی انطباق با شرایط متغیر اجتماعی را دارد و می‌تواند در تعامل با عرف دیندار جامعه، مصادیق نوینی از شعائرالله را کشف و تثبیت کند.
این کرسی علمی ـ ترویجی نمونه‌ای از اهتمام علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در مسیر تقویت گفت‌وگوی فقهی، ترویج آزاداندیشی دینی و توسعه پژوهش‌های روزآمد در عرصه فقه و دین‌پژوهی بود.
ارسال نظرات