روایت تکان‌دهنده بانک جهانی از بحران آب جهان/تشکیل ابرخشکی‌ها در 4 قاره
مدل‌های جدید نشان می‌دهد مناطق خشک جهان در حال گسترش بوده و «ابر‌خشکی‌های قاره‌ای» در آمریکای شمالی، آسیا، شمال آفریقا، و اروپا در حال شکل‌گیری است.
بانک جهانی در چهارم نوامبر 2025 میلادی کتاب "خشک‌شدن قاره‌ای: تهدیدی برای آینده مشترک ما" را منتشر کرد. این کتاب به بحران آب جهان در دو دهه اخیر پرداخته است. زمین سالانه 324 میلیارد مترمکعب آب شیرین از دست می‌دهد که معادل نیاز سالانه 280 میلیون نفر است. ذخایر آب شیرین در سراسر جهان در دو دهه اخیر به‌طور متوسط 3 درصد از منابع تجدیدپذیر سالانه کاهش یافته‌اند و در مناطق خشک تا 10 رسیده‌اند.
ماهواره‌های GRACE و مدل‌های جدید نشان می‌دهند مناطق خشک در حال گسترش‌اند و «ابر‌خشکی‌های قاره‌ای» در آمریکای شمالی، آسیا، شمال آفریقا، و اروپا در حال شکل‌گیری‌اند.
خشکی قاره‌ای چهار دلیل عمده دارد؛
1- گرمایش جهانی: تبخیر بالا و تغییر چرخه بارش.
2-تغییرات کاربری زمین: جنگل‌زدایی، شهرسازی، و آبیاری بی‌رویه عامل اصلی افت آب زیرزمینی است.
3-مدیریت نادرست آب و قیمت‌گذاری غلط: ارزان بودن آب کشاورزی و سوخت، منجر به پمپاژ بیش از حد منابع زیرزمینی شده است.
4-ضعف مدیریت یکپارچه منابع آب (IWRM): کشورهایی با مدیریت ضعیف دو تا سه برابر سریع‌تر ذخایرشان را از دست می‌دهند.
مصرف جهانی آب بین سال‌های 2000 تا 2019 میلادی 25 درصدی افزایش یافته و یک‌سوم این رشد در مناطق در حال خشک‌شدن رخ داده است. بخش کشاورزی 98 درصدی مصرف جهانی آب را تشکیل می‌دهد.
در مناطق خشک، حدود یک‌چهارم کشاورزی دیم و یک‌سوم کشاورزی آبی با کارایی پایین آب انجام می‌شود. کشت محصولات پرآب (برنج، گندم، پنبه، ذرت، نیشکر) به‌ویژه برای صادرات باعث تشدید بحران شده است.
هر انحراف یک انحراف معیار در افت ذخایر آب، احتمال وقوع آتش‌سوزی‌های طبیعی را 27 درصدی و در مناطق تنوع زیستی بالا تا 50 درصدی افزایش می‌دهد. از 36 منطقه اصلی تنوع زیستی جهان، 17 منطقه به‌طور مداوم با کاهش منابع آب روبه‌رو هستند.
پیشنهادات سیاستی بانک جهانی در انتهای کتاب سه محور اصلی دارد؛
1-مدیریت تقاضا: افزایش بهره‌وری آب، محدودیت برداشت، آموزش عمومی.
2- افزایش عرضه: بازیافت آب، آب‌شیرین‌کن‌ها، و افزایش ذخایر طبیعی و مصنوعی.
3- بهبود تخصیص آب: تقسیم منصفانه و کارای منابع میان بخش‌ها.
4-دلیل اصلی خشکی قاره ای و کسری منابع آب در جهان بنقل از بانک جهانی در کتاب؛
خشکی قاره‌ای چهار دلیل عمده دارد:
1-گرمایش جهانی: تبخیر بالا و تغییر چرخه بارش.
2-تغییرات کاربری زمین: جنگل‌زدایی، شهرسازی، و آبیاری بی‌رویه عامل اصلی افت آب زیرزمینی است.
3-مدیریت نادرست آب و قیمت‌گذاری غلط: ارزان بودن آب کشاورزی و سوخت، منجر به پمپاژ بیش از حد منابع زیرزمینی شده است.
4-ضعف مدیریت یکپارچه منابع آب (IWRM): کشورهایی با مدیریت ضعیف دو تا سه برابر سریع‌تر ذخایرشان را از دست می‌دهند.
علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
منبع: تسنیم
ارسال نظرات