معرفت نخستین گام سلوک مؤمن و اساس محبت و اطاعت الهی است

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین محمد همتیان در درس اخلاقی که در سالن اجتماعات مدرسه مبارکه علمیه فیضیه، شامگاه سه‌شنبه ۲0 آبان ماه برگزار شد، با اشاره به ایام سوگواری حضرت زهرا سلام الله علیها، سخنان خود را با توضیح روایتی از ایشان آغاز کرد.

 

وی گفت: حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها در این روایت شریف، دوازده دستورالعمل برای حضور در کنار سفره غذا بیان کرده‌اند که چهار مورد آن فرض، چهار مورد سنت و چهار مورد تعدیل است. در میان این دستورها، نخستین مورد از فرائض معرفت است؛ سپس رضا، نام خدا بردن و شکرگزاری.

 

حجت الاسلام والمسلمین همتیان در تبیین این حدیث افزود: جامعیت اسلام و خاتمیت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در همین نکته آشکار می‌شود که حتی برای جزئی‌ترین رفتارهای انسان، از نشستن بر سر سفره گرفته تا پوشش، خواب، بیداری، ازدواج و تربیت فرزند، دستور و آداب مشخص دارد. این یعنی در مکتب اسلام هیچ بُعدی از زندگی انسان بی‌پاسخ نمانده است.

 

وی در ادامه با اشاره به دیدگاه شهید مطهری درباره خاتمیت اظهار داشت: انبیای الهی هر کدام بخشی از نیازهای معرفتی و اخلاقی بشر را بیان کردند و پیامبر خاتم صلی‌الله‌علیه‌وآله، آخرین حلقه این سلسله است که تمام نیازهای هدایت بشر را تا قیامت بیان فرموده است.

 

حجت الاسلام والمسلمین همتیان در ادامه به تبیین مفهوم فرض در کلام حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها پرداخت و تصریح کرد: در این روایت، واژه فرض به معنای واجب شرعی با عقوبت ترک نیست، بلکه به معنای مستحب مؤکد است؛ عملی که انجام آن دارای پاداش ویژه و تأکید فراوان است.

 

وی با بیان اینکه نخستین فرضِ در کنار سفره، معرفت است، گفت: معرفت جایگاهی بسیار بلند در نظام فکری قرآن و اهل‌بیت دارد. امام صادق علیه‌السلام فرمودند: کسی که بدون معرفت عمل کند، عملش پذیرفته نیست. نخستین مصداق معرفت، شناخت خداوند متعال است؛ زیرا هر جلوه‌ای از عالم، نشانه و آیتی از ذات پروردگار است.

 

 

حجت الاسلام والمسلمین همتیان با اشاره به کلام امیرالمؤمنین علیه‌السلام ابراز داشت: در هر چیزی برای اهل بصیرت، نشانه و عبرتی از خداوند وجود دارد. بنابراین حتی سفره‌ای که انسان بر آن می‌نشیند، می‌تواند وسیله معرفت به خدا باشد؛ علما علم توحید را برترین علم دانسته‌اند، زیرا موضوعش ذات اقدس الهی و غایت آن شناخت و قرب الهی است. به همین سبب معرفت خداوند بر تمام علوم تقدم دارد.

 

وی با اشاره به تقسیم‌بندی علمای اخلاق گفت: منازل سلوک انسان چهار مرحله دارد: معرفت، محبت، اطاعت و مصابره. بدون معرفت، محبت حقیقی ممکن نیست و تا محبت نباشد، اطاعت و پایداری نیز شکل نمی‌گیرد.

 

حجت الاسلام والمسلمین همتیان بیان کرد: وقتی انسان خدا را بشناسد، نمی‌تواند او را دوست نداشته باشد؛ زیرا صفات جمال و کمال الهی محبوب فطرت انسانی است. انسان فطرتاً علم، قدرت، حیات جاوید، عدالت و حکمت را دوست دارد و همه این صفات در خداوند به شکل مطلق وجود دارد.

 

وی در ادامه افزود: کسی که خدا را دوست بدارد، نشانه‌های خدا را نیز دوست دارد؛ بندگان صالح، پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل‌بیت علیهم‌السلام را دوست می‌دارد و به همه آفریده‌های الهی با دیده احترام می‌نگرد.

 

حجت الاسلام والمسلمین همتیان در توضیح آثار معرفت و محبت خدا گفت: محبت الهی موجب می‌شود انسان به بندگان خدا خیانت نکند، ظلم نکند و در همه امور به خدا اعتماد و توکل داشته باشد. چنین انسانی احساس امنیت می‌کند، چون باور دارد که هر که خدا را دارد، همه چیز دارد.

 

وی در ادامه به تبیین رابطه محبت الهی، اطاعت از خدا و آثار معرفت در رفتار انسان پرداخت و با اشاره به جلوه‌های عشق الهی در زندگی مؤمنان گفت: اگر انسان خدا را دوست داشته باشد، هرگز مرتکب گناه نمی‌شود؛ چراکه محبت حقیقی به اطاعت می‌انجامد و محب واقعی، مطیع محبوب خویش است.

 

حجت الاسلام والمسلمین همتیان خاطرنشان کرد: اگر انسان خدا را بشناسد و او را دوست بدارد، محبوب خدا نیز می‌شود. در حدیثی از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله آمده است: هرگاه خدا بنده‌ای را دوست بدارد، به جبرئیل می‌فرماید او را دوست بدار و جبرئیل این محبت را به اهل آسمان و زمین اعلام می‌کند. این محبت الهی همان نوری است که در دل مؤمنان جای می‌گیرد و سبب عزت و کرامت آنان در دنیا و آخرت می‌شود.

 

وی در بیان نمونه‌ای از محبت صادقانه به خداوند و اولیای الهی خاطرنشان کرد: هر اندازه که معرفت انسان نسبت به خدا بیشتر شود، محبت او به خدا و بندگان خدا نیز عمیق‌تر خواهد شد. کسی که خدا را بشناسد، او را دوست دارد و به تبع آن، اولیای الهی و انسان‌های مؤمن را هم دوست می‌دارد. همین معرفت است که انسان را از خودخواهی و گناه دور می‌سازد.

 

حجت الاسلام والمسلمین همتیان با اشاره به حضور عاشقانه مردم در مجالس امام حسین علیه‌السلام افزود: در سرمای زمستان و یخبندان، جوانان با شوق در مراسم عزاداری حضور می‌یابند و نام حسین را فریاد می‌زنند. این عشق، نه از روی عادت بلکه از عمق محبت و ایمان سرچشمه می‌گیرد؛ محبتی که خداوند در دل مؤمنان قرار داده است.

 

وی در ادامه به ویژگی‌های علم نافع از منظر روایات اشاره کرد و گفت: علم نافع، دانشی است که انسان را به خدا نزدیک می‌کند. هر علمی که سبب معرفت، خشیت و تقرب به پروردگار نشود، نفع حقیقی ندارد. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: کسی که بخواهد خشیت الهی پیدا کند، باید عظمت خدا را بشناسد و شناخت عظمت خدا جز از طریق درک عظمت آفرینش ممکن نیست.

 

حجت الاسلام والمسلمین همتیان با تأکید بر اینکه معرفت، اساس دین‌داری و مقدمه محبت و اطاعت است، اظهار داشت: تا انسان خدا را نشناسد، نمی‌تواند او را دوست داشته باشد و تا محبت نباشد، اطاعت واقعی هم شکل نمی‌گیرد. این سه مرحله معرفت، محبت و اطاعت اساس سلوک انسان مؤمن است.

 

وی در پایان، با اشاره به سبک زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام و فاصله گرفتن جامعه امروز از آن، خاطرنشان کرد: باید در ایام عزاداری حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، سخنان و سیره اهل‌بیت را بیشتر مرور کنیم و ببینیم آنان چه دستورات روشنی برای زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی ما دارند. سبک زندگی اسلامی تنها در عبادت خلاصه نمی‌شود، بلکه تمام لحظات زندگی را شامل می‌شود؛ از آداب غذا خوردن و معاشرت گرفته تا رفتار اجتماعی و اقتصادی.