نشست علمی ملاحظات دینی سنجش دینداری در قم برگزار شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجج اسلام حمید پارسانیا، مسعود آذربایجانی و علیرضا پیروزمند از استادان حوزه و دانشگاه در یکی دیگر از سلسله نشست‌های بررسی و نقد سنجش دینداری در ایران به بررسی ملاحظات دینی سنجش دینداری پرداختند.
در این مراسم که عصر چهارشنبه 21 دی‌ماه به همت گروه سنجش افکار و پیمایش اجتماعی مرکز مطالعات فرهنگی ـ اجتماعی دانشگاه تهران در سالن 40 نفره همایش‌های بین‌المللی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، جمعی از پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی نیز حضور داشتند.
علیرضا شجاعی‌زند که به عنوان دبیر علمی نشست در این مراسم حضور داشت در سخنانی با اشاره به برخی مؤلفه‌های دینی تأثیرگذار در سنجش دینداری، گفت: برخی با دلایل خاص، اعتنایی به ملاحظات دینی در سنجش دینداری ندارند و این بی‌اعتنایی نباید حمل بر کوتاهی آنان شود.
استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس در ادامه اظهار داشت: این افراد که در زمینه سنجش دینداری تحقیقاتی انجام داده‌اند، معتقدند برخی ملاحظات دینداری سبب ایجاد خلل در روند کار می‌شود و اعتبار علمی آن را خواهد کاست.
وی به بیان برخی از محورها و سؤال‌های مطرح در حوزه ضرورت‌های سنجش دینداری پرداخت و گفت: آیا از سوی دین ضرورتی برای سنجش دینداری وجود دارد یا دینداری موضوعی را در رابطه بنده و خدا می‌داند و سنجش دین را به روز حساب حواله کرده است؟
شجاعی زند با طرح سؤال دیگری مبنی بر این‌که اگر ضرورت سنجش دینداری وجود دارد، صرفا برای ترویج دین است که ناگزیر هستیم به مطالعه سنجش دینداری، وضع دینداری و تغییرات دینداری بپردازیم، افزود: این مسأله در غرب از ناحیه کلیسا و مسیحیت حل شده است و غربیان آن را به عنوان امری ضروری در مسیر ترویج دین پذیرفته‌اند.
وی با بیان این‌که در غرب مسأله ضرورت سنجش دینداری در مسیر حل مسایل اجتماعی استفاده می‌شود، اما در جامعه ما کمتر به آن پرداخته شده است، محور دوم سخنان خود را به مسأله امکان سنجش دینداری از منظر دین و طرح سؤال‌هایی همچون آیا دین امکان‌پذیر است و اگر ممکن است چه جنبه‌های از دینداری سنجش آن امکان پذیر است و چه جنبه‌های غیر ممکن است، اختصاص داد.
دبیر علمی نشست ملاحظات دینی سنجش دینداری با اشاره به محور سوم سخنان خود که به بررسی شرایط و ملزومات سنجش دینداری مربوط می‌شد و طرح این سؤال‌ها که چه شرایطی از موضع دین باید رعایت شود و چه کسانی حق دارند و با چه ملاک‌هایی می‌توانند وضع دینی مؤمنان را بسنجند، از کارشناسان مدعو خواست که به این سؤال‌ها پاسخ دهند.
حجت‌الاسلام علیرضا پیروزمند عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی به عنوان نخستین سخنران این مراسم، سنجش دینداری را تابع مشخص شدن دینداری دانست و با ارایه تعریفی از دین افزود: دین برنامه سعادت و کمال فرد و جامعه است که در قالب گزاره‌هایی، اعتقادها، باورها، ارزش‌ها، احکام و تکالیف را معین می‌کند.
وی با اشاره به این‌که مجموعه این گزاره‌ها طریق ولایت و سرپرستی خدای متعال بر انسان است، گفت: دینداری میزان التزامی است که مؤمنان به صورت فردی و جمعی به دین دارند؛ گاهی سنجش دینداری را در مقیاس فرد معنا می‌کنیم و به انسان مؤمنی که واجد ویژگی‌هایی از شریعت اسلام باشد، دیندار می‌گوییم، در حالی که مسأله مهم‌تر دینداری جمعی و اجتماعی است.
حجت‌الاسلام حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در سخنانی با بیان این‌که سنجش دینداری بیشتر از موضع اجتماعی مدنظر است، اظهار داشت: چنانچه به ابعاد اجتماعی دینداری بدون تأثیرگذاری انسان قائل شویم، نوعی تردیدگرایی به وجود می‌آید و سنجش دینداری اهمیت پیدا نمی‌کند.
وی با طرح این مسأله که شاید ضرورتی برای سنجش احساس نشود و پرسیده شود که از کدام دین سخن می‌گوییم، اظهار داشت: از آنجا که اسلام دارای ابعاد و مقاصد فردی و اجتماعی است و به مسؤولیت انسان در حوزه زندگی فردی و اجتماعی توجه دارد، شناخت ابعاد اجتماعی و فردی دین ضروری است.
حجت الاسلام مسعود آذربایجانی، عضو هیأت علمی گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه از دیگر سخنران‌های این مراسم گفت: اگر بخواهیم دینداری را به عنوان یک متغیر تحقیق و مطالعات علمی انجام دهیم، نیاز به ابزار سنجش داریم تا تأثیر این متغیر را در پارامترهای دیگر و یا تأثیر سایر متغیرها را بر آن به دست آوریم.
وی ضرورت سنجش دینداری را در سه محور فردی با ابعاد اخلاقی خودسنجی، ابعاد بالینی و کلینیکی، محور اجتماعی در سه بخش بحث‌های تربیتی به ویژه تربیت دینی، تبلیغی، برنامه‌ریزی اجتماعی و در محور برنامه‌ها و فعالیت‌های علمی پژوهشی مورد بررسی قرار داد و به تبیین هر یک از این محورها پرداخت. /920/پ202/ع