آشنایی با شورای عالی حوزه‌های علمیه
خبرگزاری رسا ـ «شورای عالی حوزه علمیه قم»، تشکلی از علما و خبرگان اسلامی است، که عهده‌‌دار سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان در بخشهای مختلف آموزشی، اخلاقی، تبلیغی، اجتماعی، و معیشتی حوزه علمیه قم و سایر حوزه‌هایی که از امکانات و خدمات حوزه علمیه قم استفاده می‌کنند، است.
به گزارش خبرگزاری رسا، «شورای عالی حوزه علمیه قم»، تشکلی از علما و خبرگان اسلامی است، که عهده‌‌دار سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان در بخشهای مختلف آموزشی، اخلاقی، تبلیغی، اجتماعی، و معیشتی حوزه علمیه قم و سایر حوزه‌هایی که از امکانات و خدمات حوزه علمیه قم استفاده می‌کنند، است.
اساس‌نامه شورای عالی حوزه‌های علمیه
اساس‌نامه شورای عالی در هیأتی مرکب از نمایندگان جامعه مدرسین و شورای عالی حوزه، تصویب و در تاریخ 7/9/1374 به تأیید مراجع عظام تقلید وقت(قدس سرهم) و مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) رسید.
مقدمه
حوزه‌های علمیه، همیشه کانون بزرگان و اندیشمندان اسلامی و علما و فقها و مفسران و فلاسفه الهی و سایر متخصصان علوم اسلامی، بوده است و هزاران اثر علمی در رشته‌های مختلف علوم اسلامی از سوی آنان، تهیه و به عنوان میراثهای پرارزش علمی، باقی مانده است.
این حوزه‌ها، همیشه کعبه آمال مشتاقان معارف دینی، و چشمه‌های جوشانی برای تشنگان حقیقت و پویندگان راه خدا، بوده است و از آنجا که حوزه‌های علمیه، همیشه در کنار مردم، بلکه در دل مردم جای داشته؛ در طول تاریخ، علاوه بر خدمات گذشته، انگیزه نیرومندی برای حرکتهای مردمی در برابر فشارهای سیاسی و مظالم اجتماعی بوده است.
یک نمونه بارز آن، انقلاب شکوهمند اسلامی است که به وسیله مرجعی بزرگ، یعنی امام راحل(قدس سره) به وجود آمد و سهم مراجع دیگر و علما و خطبای برخاسته از حوزه‌ها را، در به ثمر رسیدن این انقلاب، نمی‌توان فراموش کرد؛ انقلابی که نه تنها در کشور ما و در سطح منطقه، بلکه در کل جهان، آثار غیر قابل انکاری گذاشت و نقطه عطفی در تاریخ اسلام، محسوب می‌شود.
با توجه به شرایطی که عصر و زمان، مخصوصاً بعد از پیروزی انقلاب پیدا کرده و نیازها و ضرورتهای فراوانی که در جهات مختلف احساس می‌شود، لازم بود حرکت تازه‌ای در حوزه‌های علمیه، مخصوصاً حوزه علمیه قم، به وجود آید و روح تازه‌ای در کالبد آن، دمیده شود؛ لذا در سال 1375، شورایی مرکب از سه نفر از نمایندگان امام راحل(قدس سره) و سه نفر از نمایندگان حضرت آیت‌الله گلپایگانی و سه نفر از نمایندگان جامعه مدرسین، تشکیل و گامهای مؤثری، برداشته شد.
این حرکت، با تشکیل شورای عالی جدید حوزه علمیه که از سوی جامعه مدرسین، پیشنهاد و مورد تصویب مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، و حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی و حضرت آیت‌الله العظمی اراکی(أدام الله أظلالهم) قرار گرفت، تکمیل گردید و با استقبال پرشور فضلا و علما و عموم طلاب، مواجه شد.
از آنجا که پیشبرد اهداف این شورا، نیاز به تأمین شخصیت حقوقی برای شورا داشت، اساس‌نامه حاضر، با بهره‌گیری از تجربیات اساس‌نامه‌های بنیادهای گوناگون و استفاده از نظرات گروهی از اندیشمندان، تنظیم گردید. سپس در هیأتی مرکب از پنج نفر(سه نفر از سوی جامعه مدرسین، و دو نفر از سوی شورای عالی) به دقت، مورد بررسی قرار گرفت و تصویب شد و برای اظهار نظر نهایی از سوی مراجع بزرگ و مقام معظم رهبری، آماده گردید. امید است تنظیم و تصویب این اساس‌نامه، کمک مؤثری به پیشرفت اهداف حوزه‌های علمیه بنماید.
این اساس‌نامه، در تاریخ اول آذر ماه 1374، مطابق بیست و هشت جمادی الثانی 1416، تنظیم و تصویب شد.
فصل اول: کلیات
ماده 2) تعریف: «شورای عالی حوزه علمیه قم»، تشکلی از علما و خبرگان اسلامی است، که عهده‌‌دار سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان در بخشهای مختلف آموزشی، اخلاقی، تبلیغی، اجتماعی، و معیشتی حوزه علمیه قم و سایر حوزه‌هایی که از امکانات و خدمات حوزه علمیه قم استفاده می‌کنند، است.
ماده 3) شورای عالی، تابعیت جمهوری اسلامی ایران را دارا است.
ماده 4) مرکز شورای عالی، شهر مقدس قم، و مدت فعالیت آن، از تاریخ تأسیس تا زمان قیام حضرت مهدی(أرواحنا فداه) است.
تبصره: شورای عالی می‌تواند در سایر نقاط داخل و خارج از کشور، دفاتر نمایندگی ایجاد نماید.
فصل دوم: اهداف
ماده 5) فعالیت شورای عالی، در جهت اهداف ذیل است:
الف) ایجاد شرایط لازم برای پرورش فقهای بزرگ و مفسران و متکلمان و فلاسفه و خطبای اسلامی و محققان، در رشته‌های مختلف علوم دینی و تربیت کادر مورد نیاز حوزه و نظام؛
ب) ارتقای کیفی و کمی امور گزینشی، تحقیقی، تبلیغی، اخلاقی، سیاسی و معیشتی حوزه‌های علمیه؛
ج) حفظ استقلال حوزه در تمام جهات، طبق توصیه‌های امام امت(قدس سره) و مقام معظم رهبری و مراجع عظام؛
د) تواناسازی هر چه بیشتر حوزه‌ها، در پاسخگویی به نیازهای فرهنگی جوامع بشری؛
ه) فراهم‌آوردن زمینه‌های مطلوب، جهت استفاده از حوزویان؛
و) برنامه‌ریزی در جهت مقابله همه‌جانبه با تهاجم بر ضد اسلام و مکتب اهل بیت، از سوی دشمنان و منحرفان؛
ز) تهیه و تصویب برنامه‌های لازم، در جهت تحکیم و تقویت مبانی انقلاب و نظام اسلامی.
فصل سوم: تشکیلات
ماده 6) نصب و عزل اعضای شورای عالی، به پیشنهاد جامعه محترم مدرسین، و تصویب مقام معظم رهبری و مرجع یا مراجع عظام حوزه علمیه قم(دامت برکاتهم) انجام می‌شود.
تبصره 1: تشخیص مرجع یا مراجع مذکور، از طریق اشتهار در میان مؤمنین و تقلید عامه مردم است.
تبصره 2: قبول استعفای اعضای شورای عالی، منوط به پذیرش مقام معظم رهبری و مرجع یا مراجع عظام است.
تبصره 3: مرجع یا مراجع مذکور در این ماده، علاوه بر اشتهار، باید مؤید نظام جمهوری اسلامی و ولی‌فقیه باشند و تشخیص این دو شرط، با جامعه مدرسین است.
ماده 7) مدت فعالیت شورای عالی در هر دوره، 4 سال است و تعداد اعضای آن، حداقل، 7 نفر است.
تبصره: انتخاب مجدد اعضا، بلامانع است.
ماده 8) شورای عالی می‌تواند جهت انجام وظایف و فعالیتهای خویش، دفاتری تشکیل دهد.
ماده 9) شورای عالی، از مجمع نمایندگان و فضلا و طلاب، در تهیه و ارائه طرح‌ها و برنامه‌های خود، استفاده می‌کند.
ماده 10) شورای عالی موظف است پس از تشکیل، مبادرت به تصویب و تنظیم آیین‌نامه داخلی بنماید.
فصل چهارم: مدیر حوزه
ماده 11) شورای عالی، به منظور اجرای مصوبات خود و اداره حوزه علمیه، یکی از فضلای شایسته و لایق را به عنوان مدیر، انتخاب می‌کند و کارهای اجرایی را به او می‌سپارد تا به کمک معاونان و سایر همکاران، آن‌ها را اجرا نماید. بنابراین، شورای عالی، مسئول سیاست‌گذاری حوزه در حیطه مذکور در این اساس‌نامه است و مدیر، مسئول تحقق‌بخشیدن به آن‌هاست.
ماده 12) شرح وظایف و اختیارات مدیر، توسط شورای عالی، تعیین و تدوین می‌شود.
تبصره: تصویب آیین‌نامه و تعیین مدیر، با رأی دو سوم کل اعضا است.
فصل پنجم: وظایف و اختیارات شورای عالی
الف) برنامه‌ریزی در امور تحصیلی:
ماده 13) تدوین برنامه‌های مناسب، به منظور ارتقای کیفیت تحصیل و تدریس، مخصوصاً در زمینه فقه و فقاهت.
ماده 14) طرح و تصویب ایجاد فضای آموزشی و توسعه مدارس و مراکز آموزشی علوم اسلامی.
ماده 15) تعیین مقاطع تحصیلی، بر اساس اهداف مورد نظر تا نهایت تحصیلات حوزوی، با تعیین دروس مورد نیاز و محتوای کتب درسی و طرح و تهیه و اصلاح آن‌ها در هر مقطع، و ارائه شیوه‌های مناسب امتحانی در مقاطع مختلف تحصیلی.
ماده 16) تصویب طرح جهت ایجاد هماهنگی و پشتیبانی مراکز آموزشی علوم حوزوی.
ماده 17) برنامه‌ریزی و توسعه جهت رشته‌های تخصصی، مخصوصاً فقه و عقاید و تفسیر و فلسفه اسلامی و تبلیغ، و تعیین گرایشهای مختلف در دوره‌های عالی علوم اسلامی.
ماده 18) تهیه تقویم تعطیلات سالانه حوزه و ضوابط تعطیلات اضطراری.
ماده 19) برنامه‌ریزی برای بهره‌وری از طلاب و فضلای محترم بعد از فراغت از تحصیل، یا در صورت عام، توانایی بر ارتقاء به رتبه‌های بالاتر.
ب) برنامه‌ریزی در امور جذب و گزینش، نظارت و مشاوره:
ماده 20) تعیین شیوه‌های جذب و ضوابط گزینش طلاب علوم دینی.
ماده 21) تدوین طرح مناسب، جهت جمع‌آوری آمار و اطلاعات حوزه، به منظور استفاده در برنامه‌ریزی‌ها.
ماده 22) تصویب طرحی به منظور جلوگیری از نفوذ اجانب و حفاظت حوزویان از وابستگی به جریانات منحرف، و طرح ایجاد مرکز مشاوره، جهت راهنمایی‌های مورد نیاز طلاب.
ج) برنامه‌ریزی در امور اخلاقی:
ماده 23) تهیه برنامه جهت ارتقای سطح معنویات، اخلاق و تهذیب نفس در حوزه، و تعیین دروس و کتب مربوطه.
ماده 24) طرح تشکیل مرکزی جهت نظارت بر رعایت اخلاق اسلامی و آداب اجتماعی و زیّ طلبگی و تنظیم آیین‌نامه انضباطی.
ماده 25) تدوین طرح ایجاد و توسعه مراکز تحقیقاتی علوم اسلامی، و تعیین طرق هماهنگی و پیشتیبانی آن‌ها در راستای اهداف حوزه.
د) برنامه‌ریزی در امور تبلیغی:
ماده 26) تدوین برنامه جهت تربیت مبلغانی شایسته با تخصصهای مورد نیاز، و تهیه برنامه‌های مناسب جهت ارائه امتیازاتی به ایثارگران.
ماده 27) تدوین برنامه جهت افزایش آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی حوزویان.
ماده 28) تصویب برنامه‌های لازم جهت حفظ آمادگی‌های دفاعی در حوزه‌ها و تهیه طرحهای مناسب، جهت ارائه امتیازاتی به ایثارگران.
ماده 29) بررسی و مطالعه حوادث و رخدادهای اجتماعی که به نحوی به حوزه علمیه ارتباط دارد و اتخاذ تصمیمات مناسب.
هـ) برنامه‌ریزی در امور معیشتی:
ماده 30) بررسی و تعیین میزان شهریه در هر یک از مقاطع تحصیلی، شرایط و چگونگی پرداخت آن، جهت پیشنهاد به مراجع عظام و مقام معظم رهبری.
ماده 31) بررسی و تصویب شیوه‌های ارائه خدمات جنبی به حوزویان.
ماده 32) بررسی و تصویب طرحهای مناسب، جهت تأسیس منابع مالی حوزه‌های علمیه.
ماده 33) تصویب طرحهای مناسب، جهت حل مشکل مسکن طلاب.
و) سایر موارد:
ماده 34) نصب و عزل و قبول استعفای مدیر حوزه علمیه.
ماده 35) تدوین و تصویب تشکیلات و مدیریت و شرح وظایف مدیر و قائم‌مقام و معاونت‌ها.
ماده 36) تأیید قائم‌مقام و معاونین، پس از معرفی از سوی مدیر.
ماده 37) نظارت بر اجرای مصوبات شورای عالی و ارزیابی نتایج آن، و اخذ گزارش عملکرد مدیر، جهت ارزیابی و بررسی طرحهای پیشنهادی مدیر.
ماده 38) تصویب بودجه سالانه شورای عالی و مدیریت و تعیین منابع آن، و بررسی ترازنامه مالی در پایان هر سال.
ماده 39) تصویب اساس‌نامه مراکز آموزشی، تحقیقی، تبلیغی، پرورشی، خدماتی و دیگر مؤسسات وابسته به حوزه علمیه.
ماده 40) بررسی و تعیین راه‌های مناسب جهت برقراری ارتباط حوزه با دیگر مراکز علمی و فرهنگی داخل و خارج کشور.
ماده 41) شورای عالی می‌تواند برنامه‌ریزی در امر جذب و گزینش، آموزش و اخلاق و تبلیغ طلاب غیر ایرانی و طلاب خواهر را، با هماهنگی مراکز موجود آن، بر عهده گیرد.
ماده 42) شورای عالی موظف است عملکرد شورا و مدیریت(پس از تنظیم از سوی مدیر) را به مقام معظم رهبری و مراجع عظام، گزارش دهد.
فصل ششم: مسایل مالی و حقوقی
ماده 43) شورای عالی حوزه علمیه قم، مؤسسه‌ای غیر انتفاعی و دارای شخصیت حقوقی است و تمام اموال منقول و غیر منقول که از هر طریق، به شورا واگذار شده، متعلق به شورا بوده و فقط به مصرف اهداف تعیین‌شده در این اساس‌نامه، خواهدرسید.
ماده 44) اموال و دارایی شورای عالی، از طریق مقام معظم رهبری و مراجع تقلید عظام و هدایا و اموال منقول و غیر منقولی است که به وسیله افراد خیر و مؤسسات، به آن واگذار می‌شود، و درآمد حاصل از آن‌ها.
ماده 45) هر گاه شورا، به هر دلیل نتواند به کار خود ادامه دهد و منحل شود، تمام این اموال، در اختیار مراجع عظام و مقام معظم رهبری، قرار داده می‌شود تا صرف حوزه‌های علمیه شود.
ماده 46) هر گونه نقل و انتقال در این اموال، باید به تصویب شورا و امضای امنای مالی برسد، و نمایندگی حقوقی و حسابهای بانکی شورای عالی نیز، به همین طریق انجام می‌گیرد.
تبصره: امنای مالی، مرکب از دو نفر از اعضای شورای عالی و مدیر حوزه است و امضای دو نفر از این سه نفر، کافی است.
خاتمه
ماده 47) هر گونه تغییر و اصلاح در این اساس‌نامه، به پیشنهاد شورای عالی و تأیید هیأتی متشکل از نمایندگان جامعه محترم مدرسین و شورای عالی، با تصویب مقام معظم رهبری و مراجع عظام(دامت برکاتهم) خواهدبود.
ماده 48) این اساس‌نامه در شش فصل، چهل و هشت ماده، هفت تبصره و یک مقدمه، پس از بررسی، مورد تأیید هیأت منتخب از سوی جامعه مدرسین و شورای عالی حوزه، قرار گرفته و به تصویب مراجع عظام و مقام معظم رهبری، رسیده است./919/د101/ن
ارسال نظرات