ترس از تحریم با توکل سازگار نیست/ برخورد با انحرافات و کج فهمی ها باید قاطعانه باشد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمد تقی مصباح یزدی شب گذشته در درس اخلاق هفتگی خود در دفتر مقام معظم رهبری در قم، با تأکید بر این که توکل در عمل کاری بسیار دشوار است، اظهار داشت: ادعای توکل آسان است اما برخی از ترس قدرت های بزرگ و استکبار جهانی می گویند کاری نکنیم که آنها عصبانی شوند و ما را تحریم کنند و یا حمله نظامی کنند، این طرز فکر با توکل نمی سازد.

وی افزود: برخی هم ملاحظه دیگران را می کنند و فکر می کنند اگر امر به معروف نهی از منکر کنند ممکن است برایشان پا پوش درست کنند و می ترسند که جایگاه و یا کار خود را از دست بدهند؛ متوکل واقعی تنها به وظیفه خود عمل می کند چراکه اعتقاد دارد اگر خدا بخواهد همه توطئه ها را خنثی می کند.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در تعریف توکل، گفت: انسان متوکل در دل اعتماد به خدا دارد و معتقد است که کارها همه دست خداست و دیگران کاره ای نیستند؛ توکل کردن لازمه اش ترک اسباب و تنبلی نیست چه بسا انسان متوکل بیش از دیگران تلاش می کند و به بهانه توکل وظایف خود را زمین نمی گذارد.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری به روایتی از حضرت علی(ع) اشاره کرد و ابراز داشت: حضرت عده ای را که در مسجد به بهانه توکل بی کار نشسته بودند را به شدت عتاب کرد و فرمودند تفاوت شما با سگ های ولگرد چیست؟ آنها نیز مانند شما در کوچه ها چشم به دست دیگران دارند اگر غذایی به آنها بدهند می خوردند و گرنه صبر می کنند تا کسی برایشان غذا بیاورد.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم گفت: کسانی که در مسجد بودند خود را دارای معرفت و عرفان می دانستند و انتظار داشتند امیرالمؤمنین(ع) آنها را تحسین کند اما با این برخورد جا خوردند و از حضرت سؤال کردند پس باید چه گونه توکل کنیم؟ حضرت در پاسخ فرمودند مانند ما باشید؛ اگر خداوند چیزی به شما عطا کرد هر چقدر نیاز دارید استفاده کنید و ما بقی را به نیازمندان بدهید و آن را برای خود یا فرزندان خود ذخیره نکنید.

جمع آوری اموال برای نسل های بعدی و دریغ کردن آن از نیازمندان خلاف توکل است
آیت الله مصباح یزدی ادامه داد: حضرت فرمود اگر بعد از تلاش و انجام وظیفه به نتیجه نرسیدید آن گاه خداوند را شکر کنید که این را به مصلحت شما دانسته است؛ در این شرایط صرف صبر کردن هنری نیست بلکه مهم این است که در این حالت سپاس گزار خداوند باشید.

وی جمع آوری مال و اموال برای خود و نسل های آینده را مخالف توکل دانست و تصریح کرد: نباید نسبت به خداوند سوء ظن داشته باشیم؛ خدایی که امروز به ما روزی رسانده است فردا نیز به فرزندان ما روزی می دهد؛ نباید نسبت به نیازمندان بی تفاوت باشیم و تنها به فکر جمع آوری اموال خود باشیم.

این اندیشمند برجسته حوزه در تبیین درس هایی که از این روایت به دست می آید، گفت: بخشی مربوط به کیفیت تربیتی قضیه است، این افراد برای تنبلی لباس دینی پوشانده، بار خود را به دوش دیگران انداخته و ته مانده غذای دیگران را می خوردند؛ امروز هم چنین افرادی پیدا می شوند.

برخورد با انحرافات و کج فهمی ها باید قاطعانه باشد
استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: گاهی انحرافات و کج فهمی هایی در جامعه پیدا می شود که ممکن است به دیگران سرایت کند، باید قاطعانه با اینها برخورد کرد و جای این نیست که بنشینیم و اثبات کنیم که ما درست می گوییم یا شما؛ حضرت علی(ع) آنها را به شدت تحقیر کرد چراکه می دانست احتمال دارد دیگران از این روش نادرست پیروی کنند.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در تبیین تفاوت میان فرد متوکل و غیر متوکل، گفت: این دو در مبانی شناختی باهم متفاوتند و در عمل شاید تفاوتی نداشته باشند مانند ائمه اطهار(ع) که مانند دیگران بسیار کار می کردند اما در عین حال به خدا توکل داشتند و می دانستند که روزی را باید خدا برساند.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری در توضیح مبانی شناختی انسان متوکل، اظهار کرد: متوکل در ارتباط با انسان های دیگر آنها را ابزار انجام کارها می داند و اعتقاد دارد که اینها کاری را خلاف خواسته خداوند نمی توانند انجام دهند به همین دلیل چنین شخصی به دنبال پارتی و رشوه نمی رود.

آیت الله مصباح یزدی معرفت را در مرحله بالاتری از توکل دانست و گفت: کشاورز دانه را می کارد و به آن رسیدگی می کند اما برای این که باران ببارد و محصول خوبی داشته باشد به خدا توکل می کند این مرحله آسانی از توکل است، اما در ارتباط با انسان هایی که خود مختار و با شعور هستند گاهی امر مشتبه می شود که این کار تنها از عهده آن شخص بر می آید.

وی افزود: وقتی از افرادی که توکل واقعی ندارند می پرسید مگر خدا را قبول نداری؟ پاسخ می دهند خدا را قبول دارم او جای خود را دارد اما، همین«اما» نشان می دهد که وی توانایی انجام آن کار را در دست دیگری می داند.

معنای توکل اعتقاد به جبری بودن عالم نیست
استاد اخلاق حوزه علمیه قم با بیان این که اندیشیدن درباره توکل ممکن است انسان را معتقد به جبری بودن عالم کند، گفت: ما از اهل بیت(ع) آموخته ایم که نه جبر است و نه تفویض بلکه چیزی ما بین اینها است؛ زمانی که مریض می شویم باید به پزشک مراجعه کنیم و دارو مصرف کنیم اما با این وجود باید بدانیم که خداوند اثر گذار و شفا دهنده است نه دارو و پزشک.

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) در تشریح ارتباط مسأله اعتماد به نفس با توکل، بیان داشت: در این جا این سؤال پیش می آید که اگر ما بخواهیم در همه کارها به خدا اعتماد کنیم پس بحث اعتماد به نفس که روانشناسان مطرح می کنند چگونه با توکل جمع می شود؟

نماینده مجلس خبرگان رهبری اعتماد به نفس را دارای دوجنبه ایجابی و سلبی دانست و گفت: جنبه سلبی آن یعنی عدم اعتماد به غیر این با توکل سازگار است؛ اما جنبه ایجابی یعنی ظرفیت های خود را بشناسیم، این که باید نعمت های خدا دادی را بشناسیم شکر است و با توکل در تضاد نیست.

آیت الله مصباح یزدی اضافه کرد: اعتماد به نفس آنجایی با توکل اختلاف پیدا می کند که ما از حد مادیات فراتر نرویم و در انتهای همه معادلات خود برای خداوند جایی باز نکنیم؛ اعتماد به نفس توأم با توکل یعنی این که بدانم همه توانایی من را خدا عطا کرده و هرگاه بخواهد می تواند آن را بگیرد.

وی با بیان این که انسان ظرفیت ها و توانایی های عظیمی دارد، گفت: انسان می تواند با تلاش و ریاضت به قدرتی شگفت آور بدست آورد؛ کارهای مرتاض های هندی مصداق سوء استفاده از این توانایی ها است اما اولیای خداوند می توانند با اشاره ای مریضی را شفا دهند این مصداق حُسن استفاده از این ظرفیت بزرگ است./928/پ201/ج