به مناسبت روز بزرگداشت شیخ صدوق؛
ویژه نامه اینترنتی«فقیه ری»منتشر شد
خبرگزاری رسا ـ ویژه نامه اینترنتی «فقیه ری» به مناسبت روز بزرگداشت شیخ صدوق در پایگاه اطلاع‌رسانی راسخون منتشر شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، ویژه نامه اینترنتی «فقیه ری» شامل بانک احادیث، پرسش و پاسخ، بانک صوت و فیلم و سایر مقالات در پایگاه اینترنتی راسخون منتشر شد.
از جمله مقالات این ویژه‌نامه می‌توان به فقیه ری، شیخ صدوق مولود دعای امام عصر(ع)، شیخ صدوق پاسدار بزرگ حریم مهدویت، زندگینامه فقیه ری، آثار علمی فقیه ری، سالی که ستاره‌ها فرو ریختند، فقیه ری و سفرهای علمی، حدیث صداقت، نسخه‌های خطی ترجمه‌های فارسی آثار شیخ صدوق، فرزند صالح و علل الشرایع اشاره کرد.
شیخ صدوق ؛ مولود دعای امام عصر
در مقاله‌ای از این ویژه‌نامه می‌خوانیم: در میان انبوه کتب مذهبی کمتر کتابی پیدامی‌شود که از«شیخ صدوق» یا «محمد بن بابویه قمی» نامی‌ترین دانشمند گرانمایه و بزرگوار و فقیه و محدث عالیقدر شیعه، در نیمه دوم سده چهارم هجری قمری و کتاب‌ها و احادیث او به ویژه در مسأله«ولایت فقیه و اختیارات آن» در جهت اثبات ولایت عامه فقیه حدیثی و ذکری به میان نیامده باشد.
گفته می‌شود شیخ صدوق با دعای امام‌زمان(عج) در قم متولد شده است و پدرش علی از«حسین‌ابن روح« سومین نایب خاص امام‌زمان خواست تا از امام خواهش کند که پسری نصیب او گرداند، پس از سه روز خبر رسید که حضرت ولی‌عصر دعا فرموده و وعده داده که او در آینده‌ای نزدیک صاحب فرزند خواهد شد، شیخ صدوق خود نیز به این ولادت افتخار می‌کرده و گفته است: «من به دعای صاحب الامر زاده شده‌ام».
«شیخ صدوق» بعد از سال 305 هجری قمری که «حسین بن روح نوبختی» به عنوان نایب سوم امام زمان(عج) عهده دار وساطت بین شیعیان و حضرت گردید، به همراه پدرش که پیشوای علمای قم بود، وارد بغداد شد.
«ابن بابویه» سرآمد علماء، فقهاء و محدثین قم بود و به نقل ابن ندیم دویست جلد کتاب تألیف کرده است.
محمد بن بابویه به روزگار جوانی پس از فراگرفتن علوم مقدماتی، علم حدیث و فقه براساس حدیث را، از مفاخر فقها و محدثین قم همچون پدرش«علی بن بابویه»، «محمد بن حسن بن ولید» پیشوای فقهای قم و دیگران آموخت، آنگاه چون در روزگار سلاطین شیعی«آل بویه» به سر می‌برده و آنها بر قسمت اعظم دنیای اسلام تسلط داشتند، به منظور دیدار مشایخ دیگر در سایر نقاط شیعه‌نشین و سیر وسیاحت در ممالک اسلامی، از ری تا بلخ و بخارا و از آنجا تا بغداد، کوفه، مکه، مدینه و دیگر مراکز دیگر علمی شیعه و سنی به جهت شناخت واقعی اسلام راستین بود، به مسافرت طولانی همت گماشت.
دانشمند شیعه«شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی» متوفی سال 460 ه.ق که با یک واسطه شاگرد شیخ صدوق بوده است از وی بدین گونه یاد می‌کند:«ابو جعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، دانشمندی جلیل القدر، بزرگوار، حافظ احادیث، صاحب نظر در رجال و ناقد اخبار بوده، در میان علما و دانشمندان قم در حفظ و کثرت علم مانند او دیده نشده است».
شیخ صدوق ساکن«ری» شهر بزرگ آن روز ایران و پایتخت رکن‌الدوله دیلمی بوده است، وی در سال 347ه.ق و به هنگامی که در اوج شهرت قرار داشته و از لحاظ نبوغ و مقامات علمی و عملی شخصیت برازنده شیعه بوده است، گویا به دعوت رکن الدوله که شیعه بوده از قم یا خراسان به «ری»رفته و در آنجا ساکن می‌شود.
شیخ بزرگوار در قم، ری، نیشابور، مشهد مقدس و سایر نقاطی که اقامت داشته روزهای جمعه و سه‌شنبه احادیث جالبی در مباحث گوناگون بر شاگردان فاضل و دانشمند خود املا می‌کرده و آنها یادداشت می‌کرده‌اند.
از جمله اینها نود و هفت مجلس است که به نام «امالی» یا «مجالس» چاپ شده و آغاز آن روز جمعه 22 ماه رجب سال367 ه.ق و آخر آن 19 شعبان سال 368 در مشهد امام رضا(ع) بوده است.
زندگینامه شیخ صدوق
در مقاله دیگری از ویژه‌نامه فقیه ری آمده است: محمدبن علی بن حسین بن بابویه قمی مشهور به«شیخ صدوق » در سال‌های 306 یا 307 هجری قمری در خاندان علم و تقوی در شهر مذهبی قم دیده به جهان گشود، پدر بزرگوارش علی بن حسین بن موسی بن بابویه از علما و فقهای بزرگ زمان خود بود.
گرچه در آن روزگار، عالمان و محدثان بسیاری در قم می‌زیسته‌اند ولی پرچم هدایت و مرجعیت بر دوش این عالم عابد و محدث زاهد یعنی علی بن بابویه(پدر شیخ صدوق ) بوده است، او دکه‌ای کوچک در بازار قم داشت و از طریق کسب و کار و در نهایت زهد و عفاف، امرار معاش می‌کرد و در ساعاتی دیگر از روز در منزل خود به تدریس و تبلیغ احکام و نقل روایات می‌پرداخت.
جلالت شأن و منزلت این عالم ربانی تا بدان پایه رسید که امام حسن عسگری(ع ) طی نامه‌ای او را با لقب«شیخ»، «فقیه» و «معتمد» مورد خطاب قرار داده و توفیقات او را برای کسب رضای پروردگار درخواست کرد.
در این نامه امام حسن عسگری(ع ) دعا می‌فرمایند که خداوند در نسل علی بن بابویه، اولاد صالح قرار دهد.
امام معصوم خطاب به این فقیه می‌نویسند:«اما بعد اوصیک یا شیخی و معتمدی و فقیهی اباالحسن علی بن الحسین القمی و فقک الله لمرضاته و جعل من صلبک اولادالصالحین برحمته؛ ای فقیه مورد اعتماد من علی بن الحسین قمی که خداوند ترا به کارهای مورد رضایتش توفیق دهد و از نسل تو اولاد صالح بیافریند».
عمر بابرکت علی بن بابویه از پنجاه می‌گذشت و او هنوز فرزندی نداشت، از این رو نامه‌ای را از طریق حسین بن روح نوبختی (سومین نایب خاص امام زمان علیه السلام ) برای حضرت ولی عصر(عج ) فرستاد و از ایشان درخواست کرد تا ایشان از خدا بخواهد که خداوند فرزندی صالح و فقیهی خدمتگزار به او عطا کند، پس از چندی، درخواست او اجابت شد و خداوند به او، «محمد» را عطا کرد که در تاریخ « شیخ صدوق » نام گرفت.
شیخ صدوق روزگار طفولیت و سنین جوانی را در دامان علم و فضیلت و تقوای خانوادگی‌اش سپری کرد و تحت تعلیم و تربیت پدر قرار گرفت، به گونه‌ای که به لحاظ تیزهوشی و حافظه فوق‌العاده قوی در مدتی کوتاه به قله‌های بلندی از کمالات انسانی دست یافت و توانست در کمتر از بیست سالگی، هزاران حدیث با سلسله سند آنها را حفظ کرده و از همه مهم‌تر به آنها عمل کند.
یکی از حوادث مهم دوران زندگی شیخ صدوق، روی کارآمدن سلسله ایرانی نژاد و شیعه مذهب« آل بویه » بود که بر بخش بزرگی از ایران، عراق و جزیره‌العرب تا مرزهای شمالی شام فرمان می‌راندند.
وی در این هنگام از قم به ری آمده و به درخواست«رکن الدوله دیلمی» در آنجا رحل اقامت گزید، به نظر می‌رسد علت اصلی این دعوت و عزیمت، خلأی بوده که پس از هجرت شیخ کلینی از ری به بغداد و سپس رحلت او پیش آمده بود و در حقیقت، وجود شیخ صدوق در ری می‌توانست منشأ برکات فراوان باشد.
آثار علمی فقیه ری
در ذیل مقاله‌ای با عنوان آثار علمی فقیه ری چنین آمده است: فقها و بزرگان مسلمان، شیخ صدوق را بیشتر با لقب رییس‌المحدثین شناخته‌اند، زیرا او در شناخت احادیث، آگاه و در حفظ منابع و جمع‌آوری آنها تلاش فراوان می‌کرده است، شیخ صدوق احادیث را به تناسب موضوعات مختلف دسته‌بندی و برای هر موضوع، باب جداگانه‌ای باز می‌کرد، مانند کتاب من لایحضره الفقیه یا عیون اخبار الرضا یا کتاب‌های دیگر صدوق که وی در هر یک از آنها طبق اختلاف موضوعات و مزایا، باب‌های جداگانه‌ای گشوده است.
برای آشنایی با اسلام ناب محمدی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و شناخت حقایق قرآن ناگزیر به شناخت سنت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و اخبار و احادیث امامان معصوم هستیم، از سویی نیز وجود درغگویان و حدیث سازان و درهم آمیختگی احادیث صحیح و جعلی، این شناخت دقیق را برای مردم مشکل می‌سازد، از این رو سه تن از بزرگان شیعه، کمر همت بسته و اقدام به جمع آوری و نوشتن چهار کتاب روایی ارزشمند کردند، این کتاب‌ها معروف به«کتب اربعه» و مؤلفان آنها را«محمد بن ثلاث» می‌نامند، زیرا اسامی هر سه محمد و کنیه هر سه ابو جعفر بوده است.
اصول کافی، تألیف ابو جعفر محمد بن یعقوب کلینی، دارای 16199 حدیث.
من لایحضره الفقیه تألیف ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه قمی ملقب به شیخ صدوق شامل 5963 حدیث.
تهذیب، تألیف ابوجعفر محمد بن الحسن معروف به شیخ طوسی دارای 13590 حدیث.
استبصار که این کتاب نیز تألیف شیخ طوسی است و 5511 حدیث دارد.
عصر صدوق را باید عصر حدیث نامید دوره‌ای که با حرکت علمی کلینی آغاز و با تلاش‌های پیگیر و بی‌وقفه صدوق ادامه یافت، شیخ کلینی با این حرکت علمی جدید، مکتب حدیث‌نگاری اهل‌بیت(ع) را آغاز کرد و دیگران از جمله شیخ صدوق بنای مستحکم ضبط و نشر حدیث را بر آن بنیان نهادند، صدوق برای ادامه راهی که کلینی در آن قدم نهاده بود سفرهای علمی بسیاری انجام داد و کوشش‌های بی‌شماری کرد.
از مسایلی که در علم رجال و شناخت راویان حدیث مطرح و سبب پذیرش حدیث محدثان می‌شود تصریح دانشمندان این رشته علمی به اطمینان و صداقت راوی است، عالمان دینی چنان اعتمادی بر شیخ صدوق داشته‌اند که تعبیر به این که ایشان مورد اطمینان است را توهین به او گفته‌اند، شیخ صدوق را صدوق نامیده‌اند زیرا در نقل حدیث از ائمه(ع) به ویژه امام صادق و امام باقر(ع) از راه درست خارج نشده و در فهم آنها به خطا نرفته است.
در کتب فقه و حدیث، شیخ صدوق و پدر بزرگوار ایشان علی بن بابویه را صدوقین می‌گویند اما هرگاه شیخ صدوق گفته می‌شود منظور پسر یعنی محمد بن علی بن بابویه است نه پدر.
ویژه نامه اینترنتی «فقیه ری» به مناسبت روز بزرگداشت شیخ صدوق در پایگاه اطلاع‌رسانی راسخون منتشر شده است و علاقمندان به مشاهده و استفاده از این ویژه‌نامه می‌توانند به نشانی اینترنتی www.rasekhoon.net مراجعه کنند./907/ت302/پ
ارسال نظرات