صبر با برنامه سبب رویش انسان می‌شود
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام سید بهاء‌الدین ضیایی کارشناس معارف قرآن، در برنامه صبح روشن که از رادیو معارف پخش می‌شد، گفت: صبری که در انسان رویش ایجاد می‌کند، صبری است که در آن برنامه وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: مثلاً حضرت زینب (س) و امام سجّاد (ع) که دچار مصائب بسیار بالایی شدند، آیا فقط صبوری کردند یا اینکه برنامه داشتند؟ قطعاً برنامه داشتند که در مسیر اسارت، چگونه برخورد کنند و یا اینکه در دستگاه خلافت یزید بن معاویه، چه بگویند، کسی ندید که این بزرگواران در این مسیر، ساکت باشند، بلکه سخن گفتند و خطبه خوانده و استدلال آوردند، با اینکه در موضوع اسارت و ضعف بودند.
وی اظهار داشت: پس وقتی که می‌گوییم صبر ـ که مظهر و معلم آن حضرت زینب کبری است ـ به معنای فرورفتن در لاک خود نیست، به این نحو که اگر سنگ زدند و حرف‌هایی به من زدند، چیزی نگویم، بلکه در سیره ائمّه اطهار (ع) فراوان است که بر خلاف این عمل می‌کردند.
حجت‌الاسلام ضیایی گفت: بنابراین صبری که در آن، فکر، مطالعه و مشاوره نشده است، شخص را به مشقّت و سختی می‌اندازد و این گونه آسیب‌ها را در پی دارد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: نقطه مقابل صبر، جزع نامیده می‌شود که به طور طبیعی در درون انسان وجود دارد، ظرفیت‌های انسان‌ها متفاوت است و خداوند متعال هم از هر کسی به اندازه ظرفیتش، توقع دارد و در حقیقت، تکلیف به اندازه وسع، قرار داده شده است، خداوند در قرآن کریم می‌فرماید «لَایُکَلِّفُ اللهُ نَفْساً اِلَّا وُسْعَهَا» یعنی تکلیف قرار ندادم مگر به اندازه وسع شما.
وی ادامه داد: اما گاهی به هر دلیلی انسان دچار مصائبی می‌شود و با ندانستن مجموعه ای از معارف، لحظاتی را دچار جزع و بی تابی می‌شود، در اینجا ابتدا باید پیامدهای منفی که در روایات به آن اشاره شده است را متذکّر شویم، مانند این روایت که می‌فرماید «اَلْجَزَعُ هَلَاکٌ» اگر کسی اهل جَزَع و فَزَع باشد، به نابودی نزدیک می‌شود، یا این روایت که می‌فرماید «اَلْجَزَعُ مَنْقَصَهٌ» کسی که جَزَع می‌کند، در شئون مختلف زندگی خود، دچار نقصان می‌شود.
این کارشناس حوزوی در ادامه گفت: آسیب جدّی دیگر این بحث، که نمودهای آن در زندگی ما دیده می‌شود، این است که جزع باعث تشدید سختی‌ها می‌شود، در روایت می‌خوانیم که فرمود «اَلْجَزَعُ یُعَظِّمُ الْمِحْنَهِ» یعنی سختی‌ها به وسیله جزع، توسعه بیشتری پیدا کرده و زیاد می‌شود، یا در روایت دیگری می‌فرماید «اَلْمُصِیبَهُ وَاحِدَهٌ وَ اِنْ جَزَعْتَ صَارَتْ اِثْنَتَینِ» مصیبت یکی است ولی اگر جزع کنی، می‌شود دو تا؛ یعنی تشدید می‌شود.
حجت‌الاسلام ضیایی اظهار داشت: گاهی خداوند برای انسان قضا و قدری در نظر می‌گیرد، که او را از راه منحرف، به راه درست بازگرداند، این حکمت و رحمت خداوند است و باید سپاسگزار باشیم، ولی اگر به این مسأله توجه نشود و جزع و بی تابی شود، دو پیامد دارد؛ ابتدا اینکه «اَلْجَزَعُ لَا یَدْفَعُ الْقَدَرَ» یعنی با جزع و فزع، آنچه برای انسان مقدّر شده است، دفع نخواهد شد.
این کارشناس علوم قرآنی ادامه داد: پیامد دوم در ادامه روایت آمده است، آنجا که می‌فرماید «وَ لیکِنْ یُحْبِتُ الْاَجْرَ» یعنی آن پاداشی را هم که قرار بود در مقابل صبر به من داده شود، در اثر جزع و فزع خودم، از بین می‌رود.
وی گفت: این مجموعه آسیب‌ها را انسان در مرحله معرفتی خودش داشته باشد و در مرحله تجربی هم زندگی خود و دیگران را در مسائل صبر و جزع، نگاه کند و آرام آرام برود به سمت تمرین آن.
وی در پایان ابراز داشت: راهکار تمرین صبر هم این است که اگر کسی اهل جزع و بی تابی است، باید آن را مرحله بندی کند، از مسائل کوچک‌تر، مثل اینکه فرزند او تب کرده باشد، شروع کرده و خود را کنترل کند، تا برسد به مسائل مهم‌تر، تا در اثر همان تمرین، بتواند در این مرحله از زندگی خود هم صبر پیشه کرده و جزع نکند. /9194/پ202/ن