یک راه عملی برای رسیدن به حسن ظن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام محمد سعیدی، محقق و پژوهشگر حوزه اخلاق اجتماعی، در برنامه صبح روشن که از رادیو معارف پخش می‌شد، به بحث حُسن ظن پرداخت و گفت: اهل‌بیت(ع) اهمّیّت بسیاری به حسن ظن می‌دادند، زیرا سوء ظن، یک مشکل است و بعضی افراد متوجه مشکل خود نیستند.

وی ادامه داد: افرادی هستند که می‌گویند من سو ظن ندارم، ولی همه بد هستند؛ چون من به هر کس اعتماد کردم سرم کلاه گذاشت، این نشان می‌دهد که این فرد، هم بیمار است و مشکل سوء ظن دارد، اما خودش از آن بی خبر است.

حجت‌الاسلام سعیدی افزود: خیلی وقت‌ها، دیگران باید تذکر بدهند؛ چون شخص نمی‌داند که سوء ظن دارد، اما اطرافیان او باید به او بگویند و او را آگاه کنند، پس تشخیص این بیماری، مهم‌ترین قسمت برای درمان آن است.

وی برای نزدیک شدن این مسأله به ذهن، آن را در قالب مثالی توضیح داد و گفت: این بیماری باید درمان شود، همچنان که همه بیماری‌ها، نیاز به درمان دارند، مثلاً هنگامی که میکروبی وارد بدن ما می‌شود، بدن ما باید با آن مقابله کند، پس باید قوی شود.

وی افزود: قرآن کریم می‌فرماید «از ظن به دیگران اجتناب کنید، بعضی از ظن‌ها گناه است» بعضی وقت‌ها چیزی به ذهن ما می‌رسد که ما اراده نکرده‌ایم، یک دفعه فکر بدی به ذهن ما می‌رسد، چیزی از کسی می‌بینیم، حرفی می‌شنویم، در نتیجه، چیزی در ذهن ما نقش می‌بندد، عملکرد ما نسبت به این ذهنیت مهم است، پس دور شدن و اجتناب از ذهنیت بد، می‌تواند به درمان این بیماری کمک کند.

وی ادامه داد: گاهی هم جرقه‌ها بیرونی است؛ یک اتفاقی می‌افتد و رفتاری خاص به ذهن ما متبادر می‌شود، اما خودمان روی این مساله، شروع به فکر کردن می‌کنیم، قدیمی‌ها در این مواقع یک راهکار خوب دارند که می‌گویند لعنت بر دل سیاه شیطان، زود باید از این مساله رد شد، این مثل زخمی است که مرتّب روی این زخم را  می‌کنید تا اینکه عفونت می‌کند و دیر خوب می‌شود.

وی در ادامه، این راهکار را توضیح داد و خاطرنشان کرد: شیطان هم کارش وسوسه و خرابکاری است، این قدر با ذهن کار می‌کند که این زخم عفونت می‌کند، پس راهکار اولیه ما این است که فکر کنجکاوی و پافشاری روی ذهنیت بد نداشته باشیم.

وی ابراز داشت: روایتی از امام علی(ع) داریم که می‌فرماید «آدم بد، نسبت به همه با دید بد نگاه می‌کند» چون همه را مثل خودش می‌بینید و با خودش مقایسه می‌کند که من، این گونه کارها را پیش می‌برم، یعنی اگر از کسی تعریف می‌کنم، چاپلوسی است، اگر کمک می‌کنم منت می‌گذارم و... پس او هم کارهایش بر این اساس است.

این کارشناس حوزوی در ادامه به راهکارهایی در جهت ترویج حسن ظن پرداخت و خاطرنشان کرد: تربیت نفس، خوش بینی را برای انسان به ارمغان می‌آورد؛ برای اینکه خوش بینی و حسن ظن در جامعه رواج پیدا کند، باید در این مورد صحبت شود، تا فرد بداند که این بیماری را دارد، وقتی راجع به این موضوع، آگاهی داده شود و ذهن مردم به آن معطوف شود، خود به خود، به این سمت گرایش پیدا می‌کنند.

وی ادامه داد: حسن ظن، نسبت به یکدیگر، از جمله سرمایه‌های هر جامعه است، رسانه‌های مکتوب و دیداری - شنیداری، می‌توانند در این زمینه کمک کنند، افزون بر این، باید هر کسی خودش را تربیت کند، تا تربیت فرد، به تربیت جامعه منتهی شود.

محقق و پژوهشگر حوزه اخلاق اجتماعی تصریح کرد: اگر به عنوان انسان، راجع به دیگران قضاوت می‌کنیم، باید خدا را ناظر و حاضر ببینیم؛ تا درست فکر کنیم، باید هنگامی که افکار منفی داریم، با خود بگوییم چرا من این را در ذهنم پرورش می‌دهم؟ یعنی همان طور که ما روی دست و پای خودمان کنترل داریم، باید روی ذهنمان هم کنترل داشته باشیم و خوب فکر کنیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: یک راه رسیدن به حسن ظن، این است که یک برگه برداریم، یک طرف بنویسیم حسن ظن و طرف دیگر آن، بنویسیم بدگمانی، آخر شب، ببینیم که چند بار نسبت به همسایه و اطرافیانمان، ظن خوب داشتیم و چند بار ظن بد؟ اگر تعداد ظن‌های بد، زیاد است، باید به فکر درمان باشیم. /9194/پ202/ی