حکومت اسلامی نباشد دو سوم احکام از طهارت تا دیات تعطیل می‌شود
به گزارش خبرگزاری رسا، آیت‌الله عباس کعبی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه در جمع طلاب و دانشجویان دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) شرکت کننده در دوره تخصصی «فقه حکومتی نظام ساز» در قم، با اشاره به این که بستر بحث فقه و نظام، حکومت است گفت: ریشه‌ای‌ترین بحثی که فقه و نظام را به هم ربط می‌دهد بحث امامت است که در عصر غیبت این بحث به ولایت فقیه معطوف می‌گردد.
وی با بیان اینکه ولایت فقیه قبل از امام خمینی(ره) جدای از حکومت بحث می‌شد، اظهار داشت: بسیاری از علمای مشهور شیعه و قدما قائل به ولایت فقیه هستند اما آن را در کنار حکومت بحث نکرده‌اند.
امام خمینی و نظریه ولایت فقیه
استاد خارج فقه حوزه علمیه ادامه داد: در متون فقهی واژه‌ای با عنوان حکومت سراغ نداریم و یکی از تحولاتی که امام در فقه شیعه به وجود آورد ارائه نظریه ولایت فقیه و ایجاد نظام و حکومت بر اساس آن است.
وی با بیان اینکه بر اساس این نظریه، حکومت از احکام اولیه‌ای است که با ادله اربعه می‌توان آن را به مثابه اهم احکام ثابت کرد، گفت: در جریان غدیر نیز بحث اصلی بر سر حکومت بود و این که زعامت مسلمین به دست امام باشد. از این رو پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در طول دوران زعامتشان دو کار ایجابی و سلبی انجام داد. کار ایجابی ایشان این بود که به عنوان نبی و ولی امر مسلمین حکومت تشکیل دادند و در غدیر هم حضرت علی(علیه‌السلام) را به عنوان ولی منسوب کردند. کار سلبی ایشان هشدارهای فراوانی است که در روایات نسبت به ولایت حاکم جور و منها کردن حکومت از ولایت بیان کرده‌اند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه با اشاره به اینکه در حقیقت سقیفه نقطه آغاز سکولاریسم و جدایی دین از سیاست بود، بیان داشت: این امر در زمان معاویه تبدیل به نظام پادشاهی شد و یکی از احکام پایه‌ای و مهم اسلام که تشکیل حکومت بر پایه دین بود از بین رفت و حکومت های جائر سرکار آمدند.
اگر حکومت اسلامی نباشد حدود دو سوم احکام از طهارت تا دیات تعطیل می‌شود
وی اظهار داشت: حکومت نقش کلیدی در تهذیب نفس، رشد جامعه و تحقق جامعه متمدن دارد و اگر حکومت اسلامی نباشد حدود دو سوم احکام از طهارت تا دیات تعطیل می‌شود.
استاد برجسته حوزه علمیه قم، بستر دیگر بحث فقه و نظام را جامعه سازی عنوان کرد و گفت: در روایات، جامعه اسلامی به جماعت المسلمین تعبیر شده است.
آیت‌الله کعبی فقه انقلاب، فقه دولت سازی، فقه اداره نظام و فقه تمدن ساز و پیشرفت را چهار مرحله فقه نظام برشمرد و گفت: یکی از مشکلات نهضت‌های بیداری اسلامی در عرصه دولت سازی است و همین فقه دولت سازی بود که از دل آن، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تولید شد.
وی ادامه داد: در کشور، در مرحله دولت سازی و اداره نظام شاید نیاز به ترمیم و بازسازی داشته باشیم. مثلا مناسبات مجلس با شورای نگهبان ممکن است به گونه‌ای دیگر تعریف شود که اجتهاد نقش فعال تری در قانون گذاری داشته باشد.
استاد خارج فقه حوزه علمیه با اشاره به اینکه در بحث فقه و نظام، مسئله جامعه مغفول مانده است ادامه داد: روایات شدیدی در بحث نماز جماعت و دیگر عبادات وارد شده که غیبت کردن و ترک معاشرت و طرد کسی که از جماعت مسلمین روی گردان است جایز شمرده شده است. مرحوم سید عبدالاعلی سبزواری وقتی به این دست از روایات می‌رسد می‌گوید این روایات از صغریات نهی از منکر است که تحققش مشروط به وجود حکومت و بسط ید داشتن ولی امر است.
وی اظهار داشت: با توجه به اینکه نماز جماعت امری مستحب است، سخت گیری این روایات را باید حمل بر مخدوش شدن هویت اجتماعی مسلمین دانست و این دسته از روایات اهمیت جامعه اسلامی را نشان می دهد.
دولت اسلامی و شعائر اسلامی از عناصر نظام اسلامی است
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه افزود: امام، حکومت و دولت اسلامی، احکام اسلامی وشعائر اسلامی از عناصر نظام اسلامی است. در روایتی آمده است: اگر کسی به میزان یک وجب از جامعه اسلامی فاصله بگیرد گویی ایمان را از گردن خود بیرون انداخته است. پس گویا پذیرش جامعه اسلامی از مقومات ایمان است.
وی ایمان، وجود ولی شرعی و حاکم شرع، بیعت با ولی شرعی، الفت قلبی، اخوت ایمانی، محوریت اتباع حق را از عناصر جامعه اسلامی بر شمرد و گفت: جامعه اسلامی باید همه اعضای آن مومن به اسلام باشند و ولایت شرعی در آن وجود داشته باشد که اگر بدون ولایت شرعی باشد جامعه اسلامی نخواهد بود، یعنی هویت اسلامی آن فردی است. اینکه در روایات آمده «ارتدد الناس بعد النبی الا ثلاث او اربع» معنایش این است که آن جامعه از لحاظ اجتماعی، نظام سیاسی و حکومتی غیر ولایی است پس منظور ارتداد تنزیلی است.
دین صبغه اجتماعی دارد حتی در احکام فردی
آیت‌الله کعبی افزود: علامه طباطبایی احکامی را از آیات سوره آل عمران استنتاج کرده که بدون این احکام نمی‌توان حکومت اسلامی را تصور کرد. این احکام عبارتند از: دین صبغه اجتماعی دارد حتی در احکام فردی، خدا اجرای دین را از عموم جامعه می‌خواهد، خدا کفر را برای جامعه نمی‌خواهد و مخاطب احکام همه مردم هستند بدون تفاوت بین حاکم و محکوم، بدین معنا که در جامعه اسلامی کسی امتیازی نسبت به دیگری ندارد و همه در سرنوشت هم موثرند به عبارت دیگر آحاد جامعه در ساخت نظام، سرنوشت مشترک، مسئولیت مشترک و تاثیرگذاری مشترک دارند و بدون توجه به این ساختار، نظام اسلامی محقق نمی‌شود.
وی گفت: مترتب بر این احکام اجتماع یک مجموعه احکام فقهی نظام ساز وجود دارد که به ساخت اجتماع برمی‌گردد. این احکام عبارتنداز : برادری اسلامی واجب شرعی است. بر این حکم وجوب امر به معروف و نهی از منکر مترتب می‌شود و بر این حکم نیز وجوب شعائر اسلامی به عنوان یک تجلی از جامعه اسلامی مترتب می‌شود.
استاد حوزه علمیه ادامه داد: مترتب بر احکام گذشته تحریم هتک حرمت مؤمن است که حقوق انسان در سایه آن نمود پیدا می‌کند. احکام حج، احکام نمازهای جماعت و بسیاری از عبادات اجتماعی همه برای حفظ جامعه اسلامی و تحقق آن به عنوان یکی از عناصر نظام اسلامی است.
جامعه اسلامی یکی از فرصت‌های پیش روی نظام است
وی مسئله جامعه اسلامی را یکی از تهدیدات و فرصت‌های پیش روی نظام دانست و گفت: در این مرحله باید به فکر ساخت جامعه باشیم که در این صورت این مسئله فرصتی برای ما خواهد بود لکن غفلت از آن موجب فروپاشی هویتی جامعه اسلامی و تهدیدی برای نظام خواهد بود. تهاجم فرهنگی یا جنگ نرم در واقع هویت جامعه را نشانه گرفته است تا یکی از مقومات و ارکان نظام اسلامی را متزلزل کنند.
آیت‌الله کعبی با اشاره به اینکه تربیت افراد مومن باعث تقویت این رکن نظام اسلامی می‌شود بیان داشت: تأکید رهبر معظم انقلاب بر ساخت درونی جامعه بر پایه ایمان و تقوا، اقتصاد مقاومتی و بی نیازی از غرب، استکبار ستیزی و ایجاد نهضت علمی در همین راستا است بنابراین باید به دنبال جامعه‌ای باشیم که آهنگ واحدش اجرای اسلام باشد چرا که با جامعه متکثر نمی‌توان ارکان نظام اسلامی را محقق کرد.
وی در پایان مسجد، خانواده، مدرسه، اداره اسلامی و رسانه اسلامی را از مقومات جامعه اسلامی برشمرد و گفت: این‌ها هیچ ربطی به حقوق عمومی و حکومت ندارند ولی در تحقق جامعه اسلامی مؤثرند که متاسفانه مورد غفلت قرار گرفته‌اند. این نهادها، ساختارهای جامعه اسلامی است. /916/د102/ع
منبع: اجتهاد