معماری اسلامی می‌تواند سبب افزایش دانش، معرفت و بینش انسان شود
عبدالحمید نقره کار، مدیر قطب علمی معماری اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، به تأثیر نمادها و سبک معماری و شهرسازی در محیط اجتماعی و فرهنگ دینی اشاره کرد و گفت: تعامل انسان با محیط در حد جبر نبوده و هیچ‌گاه اختیار از انسان سلب نمی‌شود اما همان‌طور که محققان خارجی میگویند «ما شهرها را می‌سازیم و شهرها ما را می‌سازند» و سبک معماری و شهرسازی به وضوح در زندگی اجتماعی اثرگذار است.
رییس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت در ادامه با اشاره به روایت «شرف المکان بالمکین» افزود: حیثیت، هویت و شرف مکان‌ها و محیط‌های اجتماعی به انسان‌هایی است که در آن حضور داشته و سیر و سلوک می‌کنند اما این امر دلیل نمی‌شود که محیط‌های اجتماعی در زندگی انسان‌ها اثری نداشته باشند.
وی اظهار داشت: همان‌طور که جنبه‌های مادی محیط و فضای معماری و شهرسازی به اجبار در زندگی همه موجودات به ویژه انسان‌ها اثر گذاشته است، جنبه‌های معنوی طبیعت نیز آیه و نشانه خداوندی بوده و حامل معنا و مفهوم می‌باشد و باید با نگاه به طبیعت در آن تعقل، تفقه و تدبر کرد و به مفاهیم بسیار ارزشمند آن دست یافت.
معماری اسلامی می‌تواند دانش، معرفت و بینش انسان را بیفزاید
نقره کار ادامه داد: آثار هنری، معماری و شهرسازی می‌توانند در کنار طبیعت، بستری برای تدبر و معنویت اولی الابصار و صاحبان تفکر باشند؛ بنابراین باید در کنار تربیت انسان در راه سلوک اسلامی و تفکر معناگرا، معماری و شهرسازی را نیز معناگرا، منطقی و علمی کرد تا ضمن برخورداری از دستاوردهای معماری و شهرسازی، از جنبه‌های معنوی آن نیز استفاده کرد.
عضو کارگروه معماری و شهر سازی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: همان‌طور که قرآن مجید، تذکری برای صاحبان تفکر است، معماری و شهرسازی هم اگر ناشی از عمل صالح و شایسته باشد، می‌تواند به انسان علم و دانش داده و به معرفت و بینش وی بیفزاید؛ همچنین می‌تواند معنویت را در فضای شهر متجلی کند.
رویکرد معماران برگرفته از ترجمه مفاهیم غربی در دانشگاه‌ها است
وی تأکید کرد: متأسفانه آن‌چه که امروز در کلان‌شهرها دیده می‌شود، رویکرد صرف اقتصادی شهرداری‌ها همچون تراکم فروشی، تغییر کاربری زمین‌ها از فضای سبز به مسکونی و تجاری است که این امر برای فضای شهری بسیار مخرب است.
نقره کار ادامه داد: همچنین رویکرد معماران و شهر سازان امروز کشور، برگرفته از ترجمه روش‌ها، شیوه‌ها و مفاهیم غربی بوده و این امر تأثیر بسیاری در تخریب فضای شهری دارد؛ علت این معضل به آموزش‌های اشتباهی بر می‌گردد که در دانشگاه‌ها وجود دارد و معماران نیز از ابتدا با چنین آموزش‌هایی سر و کار داشته‌اند.
مدیر قطب علمی معماری اسلامی با توجه به تأکید مقام معظم رهبری بر تحول و ارتقای علوم انسانی، گفت: این فرمایش که بسیار اساسی و بنیانی است، تنها مربوط به علوم انسانی نبوده و در مباحث میان دانشی نظیر مجموع آثار هنری به ویژه معماری و شهرسازی نیز کاربرد دارد و از کلی‌ترین مباحث انسانی آغاز شده و تا مفاهیم زیبایی شناسی و فلسفه هنر نیز پیش می‌رود.
نگرش اسلامی در مقابل مدرنیسم و پست مدرنیسم
وی ابراز داشت: نگرش اسلامی در علوم انسانی، آثار هنری، معماری و شهرسازی با تفکر رایج کاملاً متفاوت است چرا که جهان معاصر تحت تأثیر مدرنیسم و پست مدرنیسم یا نوگرایی و فرا نوگرایی بوده و اخیراً دچار مباحث ساختارشکنی در حوزه فلسفه هنر و فلسفه معماری شده و بسیاری از دانشجویان را نیز به سمت آنارشیسم هنری و نیهیلیسم هنری سوق داده است.
نقره کار خاطرنشان کرد: کارگروه معماری و شهرسازی در شورای انقلاب فرهنگی تا به امروز مقدار کمی از سرفصل‌های دروس را اصلاح کرده است؛ اما این مقدار کافی نبوده و باید با کمک اساتید معتقد و عمیق حوزه علمیه و دانشگاه‌ها تلاش کنیم تا محتوای دروس، روش‌ها، مبانی و اصولی که از طرز تفکر و فرهنگ اسلامی بهره‌برداری می‌شود، در متون درسی و کمک آموزشی ما ورود پیدا کند.
رییس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت با اشاره به فرمایشی از امام خمینی(ره) تصریح کرد: اگر دانشگاه‌ها اصلاح شود، کشور نیز اصلاح می‌شود و ما باید به صورت جدی این مسأله را پیگیری کنیم چرا که فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها هستند که مهندس مشاور شده و یا کارشناسان مراکز مربوطه می‌شوند؛ همچنین وزرا، شهردارها و قانون‌گذارها نیز فارغ‌التحصیلان همین دانشگاه‌ها خواهند بود.
رویکرد و جهت‌گیری مسؤولان به صورت جدی اصلاح شود
وی ابراز داشت: اگر دانشجویان با برنامه‌های غرب گرایانه تربیت شوند، شهرها و معماری‌هایی از سوی آنان شکل می‌گیرد که به قول مقام معظم رهبری فاقد هرگونه هویت و مفاهیم اسلامی و نمادهای دینی هستند بنابراین کار بسیار اساسی، جدی و بنیانی بوده و با چند دستورالعمل و توصیه کلی، مشکلی حل نمی‌شود.
نقره کار با بیان این که فرهنگ‌سازی باید از دانشگاه‌ها آغار شود، گفت: رویکرد مسؤولان به ویژه شهرداری‌ها، شوراهای شهر، وزارت مسکن و شورای عالی معماری و شهرسازی باید دست به دست هم داده و جهت‌گیری و رویکرد خودشان را به صورت جدی اصلاح کنند.
تبیین نقاط ضعف و قوت در معماری و شهرسازی
مدیر قطب علمی معماری اسلامی با بیان این‌که ماحصل شهرسازی امروز ما، رویکرد علمی، عقلانی، انسانی و اسلامی ندارد، تصریح کرد: این موضوع در حالی است که بسیاری از سرانه‌ها و امکانات امروز ما به ویژه خدمات عمومی، امکانات اقتصادی و تکنولوژی معماری و شهرسازی نسبت به قبل از انقلاب پیشرفت فوق‌العاده‌ای داشته و قابل مقایسه با قبل نیست.
وی با بیان این‌که زیرساخت‌های کمی صدها برابر نسبت به قبل فراهم شده و امروزه دارای آخرین دستاوردهای تکنولوژی ساختمان و شهرسازی هستیم، اظهار داشت: اقتصاد مردمی نیز نسبت به قبل انقلاب قابل مقایسه نبوده و کشور در امر نیروی انسانی تحصیل کرده، کارشناس، با انگیزه و متدین بسیار توانا شده است اما این امر کافی نیست چرا که فضای دانشگاه‌ها خالی از هرگونه محتوای فرهنگی است.
نقره کار با اشاره به برخی دیگر از نقاط قوت در ترویج و تقویت معماری اسلامی خاطرنشان کرد: امروزه در کنار آموزش‌های دانشگاهی، قطب‌هایی همچون قطب علمی معماری اسلامی و برنامه‌‌ای برای نقشه راه تمدن نوین اسلامی تدوین شده است که به همراه کرسی‌های نظریه‌پردازی در موضوع معماری اسلامی و ترویج آن فعالیت می‌کنند.
راهکارهای ترویج و تقویت فرهنگ ایرانی و اسلامی در حوزه معماری و شهرسازی
وی با اشاره به راهکارهای ترویج و تقویت فرهنگ ایرانی و اسلامی در حوزه معماری و شهرسازی، گفت: باید از طریق نهادهای نیمه دولتی و مردم نهاد، فعالیتی بسیجی و اقدامی انقلابی آغاز کرد تا بتوان به کمک اساتید حوزه و دانشگاه در راستای فراهم آوردن فضای فرهنگ اسلامی فعالیت کرد.
عضو کارگروه معماری و شهر سازی شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این‌که آیت‌الله جوادی آملی و شاگردان ایشان، منابع و مبانی بسیار ارزشمندی را به زبان ساده در اختیار دانشجویان و دانشگاهیان قرار داده‌اند، تصریح کرد: با فراهم آمدن فضای فعالیت در راستای فرهنگ اسلامی، می‌توان کارگروه‌های دانش افزایی تأسیس و نشست‌ها و همایش‌های در جهت ترویج فرهنگ اسلامی در حوزه معماری و شهرسازی را برگزار کرد.
وی در ادامه راهکارهای ترویج و تقویت فرهنگ ایرانی و اسلامی در حوزه معماری و شهرسازی اظهار داشت: با تأسیس کارگروه‌های دانش افزایی و برگزاری نشست‌ها و همایش‌ها می‌توان نمونه‌ها، مدل‌ها، الگوها، راهبردها و راه‌کارهایی را در خدمت مسؤولین و مراکز اجرایی و قانون‌گذاری قرار داد.
نقره کار اضافه کرد: با فراهم آمدن فضا برای یک اقدام انقلابی، عمیق و اساسی به کمک نهادهای دولتی و ملی و اساتید با انگیزه و با بینش، ترویج و تقویت فرهنگ ایرانی و اسلامی در حوزه معماری و شهرسازی به صورت جدی‌تری ادامه پیدا خواهد یافت و به یقین نتایج خوبی نیز به جای خواهد گذاشت.
فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی از حقوق مردمی در شهرسازی
رییس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت در بخشی دیگر از بیانات خود، فرهنگ‌سازی را مهم‌ترین راهکار برای اصلاح معماری و ساختمان‌سازی ناصواب دانست و گفت: سلوک اسلامی در حوزه معماری، و نیز شهرسازی مبتنی بر فرهنگ قوی اسلامی و فقه و حقوق معماری باید از طریق رسانه‌های عمومی به صورت وسیع و گسترده با مردم در میان گذاشته شود تا جامعه حقوق خود را تشخیص داده و از آن دفاع کند.
وی با اشاره به حقوق مردمی در شهرسازی، تأکید کرد: حق مردم این است که بدانند وقتی در کنار منزل دو طبقه آنان، زمینی برای ساختمان متراکم چندین طبقه به فروش می‌رود، چه مقدار از حقوق آنان فروخته شده است و شهرداری با کدامین مجوز و قانون شرعی، چنین حقی به خود می‌دهد که خدمات عمومی مربوط به جمعیت را بدون افزایش در اختیار افراد دیگر قرار دهد.
نقره کار اضافه کرد: آفتاب، باد، دید و منظر کافی، همچنین ترافیک، مدرسه، درمانگاه و مسجد از جمله حقوق شهروندان است که با تراکم جمعیت و ساختما‌ن‌های چند طبقه ضایع می‌شود.
وی بیان داشت: از حقوق مردم این است که بدانند شورای اسلامی شهرها چه نقشی در کنترل تصمیمات و طرح‌های شهردار دارند تا این طرح‌ها کارشناسانه و عالمانه به تصویب رسیده و شهرداری با صرف دلایل مادی، حقوق شهروندان را پایمال نکند.
مدیر قطب علمی معماری اسلامی ادامه داد: مردم باید حقوق شهروندی خود در حوزه معماری و شهرسازی را بشناسند و در انتخاب اعضای شورای شهر و شهردارها دقت داشته باشند تا با انتخاب صحیح خود، نتایج اسلامی، حقوقی و درستی از شهرسازی گرفته شود.
بیان تذکراتی به مسؤولین اجرایی و تصمیم گیر
رییس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت اظهار داشت: با توجه به این‌که برخی از مهندسان مشاور آشنایی چندانی با فرهنگ اسلامی در حوزه معماری و شهرسازی ندارند، لازم است تا مراکز اجرایی و تصمیم گیر همچون شوراهای شهر، در کنار خود از کارشناسان خبره‌ای استفاده کنند که علاوه بر آشنایی با فرهنگ اسلامی، با مهندسی معماری، برنامه‌ریزی و طراحی شهری نیز آشنا باشند.
وی اضافه کرد: استفاده مسؤولان اجرایی از کارشناسان خبره فرهنگ اسلامی در مهندسی معماری و طرح و برنامه‌ریزی می‌تواند آنان را در شرح خدمات قراردادها و تحویل کار از مهندسان مشاور کمک می‌کند تا کارهایی که فعلاً در حال اجرا است، قدمی به سوی مطلوب نزدیک‌تر شود.
نقره کار در پایان با بیان این‌که ارزش‌های عمیق بسیاری از نظر محتوایی و کاربردی در تمدن اسلامی وجود دارد، گفت: این ارزش‌ها کمتر در دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود و به همین علت شاهدیم که در تهران و شهرستان‌ها، مراکز مذهبی و مساجدی طراحی می‌شود که شباهت آنان به بت‌خانه بیشتر از نیایش گاه است؛ بنابراین مسؤولان مراکز اجرایی و تصمیم‌گیری باید توجه مضاعفی نسبت به این موضوع داشته باشند.
شایان ذکر است، مقام معظم رهبری در دیدار جوانان خراسان شمالی به ارائه فهرستی از آسیب‌های سبک زندگی پرداختند و بیست پرسش مطرح کردند، پرسش‌های زیر بخش از پرسش‌های مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری است:
چرا فرهنگ کار جمعی در جامعه ما ضعیف است؟
علت کار گریزی چیست؟
چرا در روابط همسایگی‌مان رعایت‌های لازم را نمی‌کنیم؟
چرا در زمینه فرهنگ رانندگی، مردمان منضبطی به طور کامل نیستیم؟
حد زادوولد در جامعه ما چیست؟
الگوی تفریح سالم چیست؟
نوع معماری در جامعه ما چگونه است؟ چقدر متناسب با نیازهای ماست؟
در بین ما دروغ چقدر رواج دارد؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان طلاق زیاد است؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری در میان بعضی از ماها چیست؟
چقدر به قانون احترام می‌کنیم؟ علت قانون گریزی در برخی از مردم چیست؟
انضباط اجتماعی در جامعه چقدر وجود دارد؟
وجدان کاری در جامعه چقدر وجود دارد؟
چرا برخی از حرف‌های خوب، ایده‌های خوب، در حد رؤیا و حرف باقی می‌ماند؟
چه کنیم که ریشهٔ ربا در جامعه قطع شود؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟
تجمل‌گرایی چیست؟ بد است؟ خوب است؟ چقدرش بد است؟ چقدرش خوب است؟
چرا در بین بسیاری از مردم ما مصرف‌گرایی رواج دارد؟
چرا پشت سر یکدیگر حرف می‌زنیم؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان روی آوردن جوان‌ها به مواد مخدر زیاد است؟
چرا صلهٔ رحم در بین ما ضعیف است؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟ چقدر درست است؟
طراحی لباسمان چقدر متناسب با نیازهای ما و عقلانی و منطقی است؟
آرایش در بین مردان و زنان چقدر درست است؟
آیا ما در معاشرت‌های روزانه، به همدیگر به طور کامل راست میگوییم؟
بعضی‌ها با داشتن توان کار، از کار می‌گریزند؛ علت کار گریزی چیست؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری و نا بردباری در میان بعضی از ماها چیست؟
حقوق افراد را چقدر در رسانه‌ها ، در اینترنت و... مراعات می‌کنیم؟
تولید کیفی در بخش‌های مختلف، چقدر مورد توجه و اهتمام است؟
چرا به ما میگویند که ساعات مفید کار در دستگاه‌های اداری ما کم است؟
چرا در بعضی از شهرهای بزرگ، خانه‌های مجردی وجود دارد؟ این بیماری غربی چگونه در جامعه ما نفوذ کرده است؟
چه کنیم که طلاق و فروپاشی خانواده، آنچنان که در غرب رایج است، در بین ما رواج پیدا نکند؟
چه کنیم که زن در جامعه ما، هم کرامت و عزتش حفظ شود، هم وظائف اجتماعی‌اش را انجام دهد و هم حقوق اجتماعی و خانوادگی‌اش محفوظ بماند؟/997/ت301/ن