تکبر سبب بقای انسان در جهل است
به گزارش خبرگزاری رسا، کتاب «نسیم هدایت، رهنمود‌های بزرگان به طلاب جوان» تدوین شده از سوی علی وافی، دربردارنده چهل پرسش و پاسخ درباره آداب و رموز طلبگی و صد‌ها نکته آموزنده درباره شیوه طلبگی است.
با توجه به اهمیت طرح این مباحث برای طلاب به ویژه طلاب جوان و تازه وارد به حوزه‌های علمیه، خبرگزاری رسا اقدام به انتشار بخشی از محتوای این کتاب کرده است.
در بخشی از این کتاب، آیت‌الله جعفر سبحانی تبریزی به این پرسش که «در قرآن کریم، احادیث و روایات و کلام بزرگان، «تکبر» را صفتی بسیار مذموم خوانده‌اند و بر عکس، به «تواضع و فروتنی» سفارش شده است. صفات مذکور، در زندگی اجتماعی رواحانیان چه نقشی دارد؟ چه راه‌های عملی، برای احتراز از تکبر و کسب تواضع، توصیه می‌فرمایید؟» این‌گونه پاسخ داده است:
هم از نظر روایات و هم از دیدگاه روان‌شناسی، مبداء و ریشه تکبر، در خود کم‌بینی است. شخص متکبر در خود احساس حقارت می‌کند و این حس حقارت، او را رنج می‌دهد. لذا برای پوشش دادن به نقصان خویش در ظاهر، فخر فروشی می‌کند و می‌خواهد از راه برتری طلبی و برتری فروشی، عقده گشایی کند.
امام صادق(ع) می‌فرماید:
ما مِنْ رَجُلٍ تکَبّرَ اَوْ تَجَبَّرَ اِلاّ لِذُلَّةٍ وَجَدَها فی نَفْسِهِ
هرکس تکبر و تجبر نشان می‌دهد به خاطر ذلتی است که در خود احساس می‌کند.
تکبر انسان را از رسیدن به واقعیت‌ها باز می‌دارد و در حقیقت یک حجاب بین انسان و واقعیات است. چون کبر ورزیدن و برتری فروختن، تنها شایسته خداست که همه کمالات را دارد و باید بر همه برتری داشته باشد. ما هرچه داریم از خدا داریم و وقتی همه چیز مال اوست، تکبر ما چه معنا دارد؟
نتیجه پی‌آمدهای تکبر هم محرومیت از کسب بسیاری از فضائل و مناقب است و حتی سبب می‌شود که انسان از معارف و علوم هم محروم گردد.
وقتی کسی خود را از دیگران کمتر و پایین‌تر بداند، برای رفع نیاز و کسب علم و کمال به اهل آن مراجعه می‌کند. اما آن که خود را برتر می‌پندارد و تظاهر به برتری می‌کند، مراجعه به دیگران را کسر شأن خود می‌داند و همین امر مانع می‌شود که از علم و دانش و معارف اساتید، بهره‌مند گردد.
چنین کسی نه تنها از فضائل معنوی بلکه از منافع مادی نیز بهره چندانی نمی‌برد لذا افراد متکبر معمولا به جایی نمی‌رسند و طبق فرمایش امام صادق(ع) عجب و تکبر، انسان را از کسب فضائل و مناقب و حتی از منافع دنیوی هم باز می‌دارد.
بهترین راه معالجه این صفت زشت این است که انسان بیشتر به این موضوع فکر کند که اگر من متکبر باشم، دیگر نمی‌توانم واقعیات را آن‌چنان که هست ببینم و از هرگونه ترقی و پیشرفت باز می‌مانم. پس باید با دست خودم این حجاب را پیچی کنم.
آدم متکبر، حتی از درس خواندن باز می‌ماند، چون تکبرش اجازه نمی‌دهد برای حل مشکلاتش به دیگران مراجعه کند و حاضر نیست پیش استاد برود و شبهات علمی خودش را حل کند، در نتیجه همین‌طور جاهل و دربند مشکلات می‌ماند.
هرکس باید در هر فرصتی به این موضوع بیاندیشد و تمام سعی و کوشش خود را به کار برد تا این‌که باور کند و بفهمد که هیچ‌کس موقع تولد، صاحب کمالات نیست، بلکه باید با تلاش و تحمل زحمت آن را به دست آورد.
شما در یک حدی هستید و دیگران در حد و مقامی دیگر، اگر می‌بینید به اصطلاح از قافله عقب هستید، راه جبرانش برتری فروشی و تکبر و خود را بالاتر نشان دادن نیست. این شیوه نه دوام چندانی دارد و نه نتیجه بخش است، بلکه باید بیشتر زحمت بکشید و مدارج ترقی را طی کنید، آن وقت خود به خود، صاحب علم بیشتر، مدارج بالاتر و سایر کمالات خواهید شد.
شایان ذکر است، علاقه‌مندان به تهیه این کتاب می‌توانند به انتشارات شفق به نشانی قم ـ خیابان شهدا ـ کوچه 22 مراجعه کنند یا با شماره 37741028 پیش شماره 025 تماس بگیرند./997/پ203/ع