2 هزار بانوی طلبه در حال تدوین پایان‌نامه هستند
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از روابط عمومی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران، صدیقه افشار مدیر ساماندهی پژوهشی حوزوی حوزه‌های علمیه خواهران در گفت وگویی به مناسبت هفته پژوهش با اشاره به تشکیل کمیسیون پایان‌نامه‌ها در استان‌های مختلف گفت: دو هزار بانوی طلبه در سراسر کشور در حال تدوین پایان‌نامه مقطع سطح سه(کارشناسی ارشد) هستند.
وی افزود: امور محتوایی پایان‌نامه طلاب سطح سه در واقع باید توسط اساتید مبرز پژوهشی در همان مراکز تخصصی و موسسات آموزش عالی حوزوی محل تحصیلشان بررسی و تصویب شود، اما در حال حاضر شرایط لازم در اغلب این مراکز و موسسات مهیا نیست، از این رو در هر منطقه، کمیسیونی مرکب از اساتید مجرب و با سابقه علمی-پژوهشی ایجاد شده است تا امور مربوط به تصویب موضوعات و طرحنامه ها و صلاحیت علمی-پژوهشی اساتید راهنما و مشاور را انجام دهند.
مدیر ساماندهی پژوهشی حوزوی حوزه‌های علمیه خواهران با بیان اینکه این کمیسیون ها تخصصی هستند و به تناسب رشته های دایر در هر استان شکل گرفته اند، ادامه داد: با توجه به اینکه بیش از دو هزار طلبه در سطح سه مشغول تدوین پایان‌نامه اند، تمرکز امور در قم امکان‌پذیر نیست و باید از توان استان ها استفاده کرد تا به تدریج راه برای تشکیل گروه های علمی در مراکزی که توانمندی خود را نشان داده اند، باز شود.
وی با اشاره به اینکه طلاب خواهر در پایان مقطع تحصیلی سطح دو (کارشناسی) موظف به ارائه تحقیق پایانی هستند، افزود: برای سوق دادن تحقیقات به سمت نیازهای بومی و منطقه‌ای، امر تصویب موضوعات پیشنهادی طلاب به شوراهای پژوهشی مدارس علمیه واگذار شده است.
وی از مدیریت‌های استانی حوزه‌های علمیه خواهران خواست تا از ظرفیت به وجود آمده بهره گیرند و با توجه به نیازهای محیط پیرامونی خود، اولویت‌گذاری لازم را صورت دهند.
افشار با اشاره به اینکه سامانه تحقیقات پایانی حوزه‌های علمیه خواهران به منظور مکانیزه کردن امور تحقیقات پایانی از زمان انتخاب موضوع تا زمان ثبت نمره، در دست راه‌اندازی قرار دارد، گفت: قبل از راه‌اندازی این سامانه بانک‌های اطلاعاتی به صورت استانی تهیه شده و در اختیار مراکز استان‌ها قرار گرفته است و پس از رونمایی از این سامانه، بانک کشوری یکپارچه موضوعات تحقیقات پایانی با بیش از 20هزار موضوع کار شده تحقیقاتی در دسترس همه طلاب و مدارس علمیه قرار می گیرد.
وی یادآور شد: از آن پس اگر طلبه‌ای تمایل داشته باشد موضوع کار شده‌ای را مجددا انتخاب کند، باید به روشنی بیان کند از چه زاویه جدیدی می‌خواهد به مساله نگاه کند و چه راه ناپیموده‌ای را می‌خواهد طی کند. نوآوری در طراحی نقشه راه، در استدلال و در نتایج و دستاوردها، لازمه کار مجدد روی موضوعاتی است که قبلا مورد پژوهش واقع شده است.
متن کامل گفت وگو با مدیر ساماندهی پژوهشی حوزه‌های علمیه خواهران از نگاه خوانندگان می‌گذرد:
وضعیت آماده‌سازی سامانه تحقیقات پایانی چگونه است و راه‌اندازی این سامانه چه تاثیری می‌تواند بر تسهیل امور داشته باشد؟
اصولا فلسفه ایجاد سامانه تحقیقات پایانی، مثل مکانیزه کردن سایر امور، افزایش دقت، سرعت و تسهیل گردش کار است. پراکندگی وسیع جغرافیایی، تعداد قابل توجه تحقیقاتی که در این گستره وسیع تدوین می شود، ضرورت نظارت بر کم وکیف روندها در سطح مدارس علمیه، مدیریت استان و مرکز، انجام ارزیابی های محتوایی چند بعدی و دسترسی به انواع گزارش ها ایجاب می کرد که امور از حالت دستی وکاغذی به مکانیزه تغییر یابد. البته شرط موفقیت سامانه، تسلط بر شیوه های تعامل با آن است و از طلاب ذیربط وکاربران در سطوح مختلف انتظار داریم با آن ارتباط خوبی برقرار کنند تا موفق شویم از همه¬ی ظرفیت موجود و ارتقاهای بعدی استفاده کنیم.
در راستای هدایت تحقیقات پایانی به سمت پژوهش های کاربردی و مورد نیاز جامعه چه فعالیت‌هایی انجام گرفته است؟ آیا بانک تحقیقات پایانی راه‌اندازی شده است؟ وجود آن را تا چه اندازه موثر و مفید می‌دانید؟
برای سوق دادن تحقیقات به سمت نیازهای بومی ومنطقه ای، امر تصویب موضوعات پیشنهادی طلاب به شوراهای پژوهشی مدارس علمیه واگذار شده است. راه نظارت شوراهای علمی استان ها را نیز بر موضوعات تحقیقات، هموار کرده ایم. مدیریت های استانی می بایست از ظرفیت به وجود آمده بهره گیرند و با توجه به نیازهای محیط پیرامونی خود، اولویت گذاری لازم را صورت دهند. پیش از اینکه سامانه تحقیقات پایانی راه اندازی شود، بانک های اطلاعاتی به صورت استانی تهیه شده و در اختیار مراکز استان ها قرار گرفته بود. به خواست خدا، پس از رونمایی از سامانه، بانک کشوری یکپارچه با بیش از بیست هزار موضوع کار شده تحقیقاتی در دسترس همه طلاب و مدارس علمیه قرار می گیرد. از آن پس اگر طلبه ای تمایل داشته باشد موضوع کار شده ای را مجددا انتخاب نماید، می بایست به روشنی بیان کند از چه زاویه جدیدی می خواهد به مسئله نگاه کند وچه راه ناپیموده ای را می خواهد طی کند. نوآوری در طراحی نقشه راه، در استدلال ودر نتایج ودستاور ها، لازمه کار مجدد روی موضوعاتی است که قبلا مورد پژوهش واقع شده است.
با توجه به سیاست مرکز و به تبع آن معاونت پژوهش در واگذاری امور، چه اقداماتی در حوزه مسئولیت شما برای توانمندسازی مدیریت‌های استانی و واحدهای حوزوی برای به عهده گرفتن این مسؤولیت‌ها انجام گرفته است؟
عمیقا به توانمندسازی مدارس علمیه معتقدم. مدارس علمیه ای داریم که حتی پیش از انقلاب یا در اوایل انقلاب شکل گرفته¬اند و هم اکنون هم موفق عمل می کنند. طرحی در معاونت پژوهش مرکز دنبال می شود که بر اساس آن مدارس تیپ بندی می شوند. به طور حتم مدارسی داریم که تا سال ها نیاز به کمک مرکز و مدیریت استانی دارند؛ اما کم نیستند مدارسی که صلاحیت دارند روی پای خودشان بایستند و امر تعلیم و تربیت طلاب را به خوبی انجام دهند. در حال حاضر مدیریت و اجرای بسیاری از امور به مدارس و استان ها واگذار شده و واحدهای ستادی تنها راهبری و نظارت می کنند. البته تغییر رویکرد از مدیریت به راهبری به تدریج اتفاق افتاده و مراحل واگذاری نیز پس از اطمینان از فراهم بودن الزامات واسپاری در استان ها صورت می¬گیرد. مدیریت های استانی اگر بخواهند اعتماد مرکز و مدارس را به دست آورند باید بر کار مسلط بوده، مدیریت و نظارت حکیمانه و دلسوزانه در امور مرتبط داشته باشند.
بررسی شما از وضعیت برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی چگونه است و چه آینده‌ای برای آن در نظر می‌گیرید؟
ترویج یک فرهنگ و نهادینه سازی آن، امری زمانبر است و انجام فعالیت هایی که علاوه بر بار علمی، ثمره اخلاقی هم در پی داشته باشد، ارزشی مضاعف دارد. برگزاری کرسی های آزاداندیشی از جمله امور ارزشمندی است که می تواند به نهادینه شدن اخلاق پژوهشی کمک کند. پس کرسی ها، علاوه بر دادن آگاهی به طلاب، به آنها قدرت و جرات پرسشگری، تحلیل، نقد، اظهار نظر و انتخاب دیدگاه احسن بدهند. احترام به آراء پیشینیان، دوری از تعصب در مسائل علمی، مراعات ادب و انصاف در گفتگو را می توان از طریق کرسی ها نهادینه کرد. این فعالیتی است که بدون مشارکت طلاب امکان تحقق ندارد و همین مشارکت سبب شور و شوق علمی شده، روال آموزشی مدرسه ها را از یکنواختی نجات می دهد. بحمدالله در سال 91 که آغاز نهضت آزاداندیشی در حوزه های علمیه خواهران بود، 47 کرسی در مدارس علمیه برگزار شد و این آمار در سال 92 به بیش از 220 کرسی رسید. این استقبال بسیار امیدوارکننده است و مطمئنا با حمایت مسئولان و دست اندرکاران و با همت اساتید و طلاب، نهضت آزاد اندیشی که مطالبه رهبری معظم هم هست، به سرانجامی مطلوب خواهد رسید. ضمنا این فعالیت، زمینه ساز کرسی های نظریه پردازی هم هست که اکنون درصدد برنامه ریزی برای اجرای آن در مراکز تخصصی و موسسات آموزش عالی حوزوی هستیم.
کمیسیون‌های پایان‌نامه در استان ها بر اساس چه ضرورتی تشکیل شده اند؟
امور محتوایی پایان نامه طلاب سطح سه در واقع باید توسط اساتید مبرز پژوهشی در همان مراکز تخصصی و موسسات آموزش عالی حوزوی محل تحصیلشان بررسی وتصویب شود. مع الاسف درحال حاضر شرایط لازم در غالب این مراکز و موسسات مهیا نیست؛ از این رو در هر منطقه، کمیسیونی مرکب از اساتید مجرب و با سابقه علمی- پژوهشی ایجاد شده تا امور مربوط به تصویب موضوعات و طرحنامه ها و صلاحیت علمی- پژوهشی اساتید راهنما و مشاور را انجام دهند. این کمیسیون ها تخصصی هستند و به تناسب رشته های دایر در هر استان شکل گرفته اند. از آنجا که بیش از دو هزار طلبه در سطح سه مشغول تدوین پایان نامه اند، تمرکز امور در قم امکان پذیر نیست و باید از توان استان ها استفاده کرد تا به تدریج راه برای تشکیل گروه های علمی در مراکزی که توانمندی خود را نشان داده اند، باز شود.
از حمایت طرح‌های تحقیقاتی و فعالیت های پژوهشی در مدارس علمیه چه هدفی دنبال می‌شود؟
بدون تردید پژوهشگری یک ضرورت است نه شعار. مشکل اینجاست که بعضی ها هنوز ضرورت آن را باور نکرده اند. حتی در بعضی مدارس علمیه، مدیران و اساتید دغدغه کافی نسبت به جنبه های مهارتی طلاب ندارند. اگر توجه و باور داشته باشیم که وظیفه ما صرفا انتقال دانش نیست، بلکه ایجاد توانمندی کافی برای تتبع و جستجوگری، تحلیل و تفکر برای یافتن پاسخ یک پرسش و دستیابی به حقیقت است، قطعا به دنبال ایجاد فرصت برای اعطای چنین توانی خواهیم بود. معدود مدارسی هستند که طرح تحقیقاتی انجام می دهند، اما تقریبا همه مدارس فعالیت های پژوهشی نظیر نشست های علمی، کارگاه های مهارتی و همایش علمی دارند. معاونت پژوهش با حمایت از اجرای این فعالیت ها می کوشد علاوه برافزایش معلومات و اطلاعات تخصصی طلاب مستعد و علاقمند، آنها را با مهارت های پژوهشی آشنا سازد و شور و نشاط علمی را در محیط مدارس افزایش دهد.
نکته ای که مدارس همواره متقاضی آن بوده اند، ایجاد فرصت هایی برای اجرای فعالیت های پژوهشی در زمان مفید بوده است. اگرچه در برنامه ابلاغی شش ساعت برای مصاحبه و تحقیق در نظر گرفته شده، اما عموم مدارس از آن برای ساماندهی مباحثه طلاب استفاده کرده اند. بحمدالله اکنون برنامه ای آماده شده که بر اساس آن، ساعاتی رسمی در هفته به ارایه آموزش مهارت‌ها وانجام فعالیت‌های پژوهشی اختصاص پیدا می کند.
حضور طلاب در فعالیت‌های پژوهشی چگونه ثبت وضبط می شود.آیا طلاب کارنامه‌‌ای برای ثبت این فعالیت ها دارند؟
ما در این بخش با دو رویکرد مواجهیم. ابتدا تلاش برای انگیزه بخشی به طلاب از طریق ارایه آگاهی است که طلبه خود به ضرورت کسب مهارت های پژوهشی پی ببرد و از فرصت هایی که در محیط علمی برایش فراهم شده استفاده کند. مرکز برنامه می دهد، حمایت می کند، ترغیب وتشویق می کند تا فرهنگ پژوهشی نهادینه شود. دوم اینکه کارامدی طلبه را مد نظر قرار دهیم و توانایی او را در این ارتباط بسنجیم. بحمدالله خلایی که در این بخش داشتیم با تدابیر لازم در حال جبران است. در حال حاضر طلبه صرفا از جنبه آموزشی ارزیابی شده، با همان ملاک نیز فارغ التحصیل می‌شود. اما در آینده از جنبه پژوهشی نیز می بایست کارآمدی لازم را به دست آورد تا بتواند در پایه یا مقطع بالاتر به ادامه تحصیل بپردازد. مدارس چند سالی است که کارنامه پژوهشی برای طلاب دارند و تمام فعالیت ها و آثار مرتبط در آن ثبت و ضبط می شود. این سابقه پژوهشی برای ادامه تحصیل و انجام امور پژوهشی در مدارس علمیه موثر است و همان طور که بیان شد در آینده نزدیک یکی از ملاک های فارغ التحصیلی طلاب در مقاطع مختلف خواهد بود. ضمن اینکه ممتازان پژوهشی جزو پژوهشگران شناخته شده و مرکز در صدد پشتیبانی از آنهاست./907/د101/ب6