سیزدهمین اجلاس تخصصی مباحث اعتقادی در مشهد برگزار شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت‌الله سید جعفر سیدان از علمای برجسته حوزه علمیه مشهد، شب گذشته در سیزدهمین اجلاس تخصصی مباحث اعتقادی که در هتل الغدیر مشهد برگزار شد، گفت: پژوهش و بررسی زمینه‌های علیت و فاعلیت و برگزاری اجلاس‌هایی با حضور فضلای دینی می‌تواند ما را در تکمیل مسیر حق، حقیقت و رفع نواقص یاری کند.
آیت‌الله سیدان با اشاره به رابطه علت و معلولی، تصریح کرد: کلمه لغت در علیت به معنای سبب الشیء آمده است و چیزی که سبب می‌شود تا این تعبیر در کتب لغت مطرح شود علت یا سبب وقوع شیء بوده است؛ آنچه شیء بر آن توقف داشته، خارج و مؤثر بر آن باشد، علت گفته می‌شود.
وی با اشاره به پژوهش‌های تحقیقی در رابطه با ضرورت علیت و فاعلیت، اضافه کرد: در ارتباط با موضوع علت و معلول، تقسیم‌های فراوانی در کتب مرجع وجود داشته و آنچه مطرح است با صرف‌نظر از چنین تقسیم‌هایی، مقصود را بر اساس خلقت و هستی می‌خواند و بیان می‌کند که همه عواملی که در جریان است در رابطه با ضرورت این امر مطرح است.
یک پدیده هیچ‌گاه بدون علت رخ نمی‌دهد
استاد سطح عالی حوزه علمیه خراسان با اشاره به این که یک پدیده هیچ‌گاه بدون علت رخ نمی‌دهد، خاطرنشان کرد: همچنین در بحث ضرورت علّی و معلول باید دانست بسیاری از آراء بشری در جهان هستی در رابطه با این ضرورت بوده است.
وی افزود: اختیار در بخش عمده‌ای از مسائل زندگی مطرح بوده و تعقل در هستی بر پایه تأثیرگذاری فاعل مختار محقق می‌شود و ربطی به علت و معلول در معنای خاص خود نداشته و ندارد؛ مقصود از عناوین موجود در جامعه، تبیین رابطه علت و معلولی بوده و در بسیاری موارد علت و معلول باهم مطرح‌شده‌اند.
تعریفی از مفاهیم علت و معلول
آیت‌الله سیدان با اشاره به تعاریف علت و معلول در جهان بشری، یادآور شد: در کتاب «علامه الحکمه» مرحوم طباطبایی و در کتب بوعلی سینا، خواجه نصیر و علمای زمان، مصادیقی تعریف و تبیین شده که طی آن در تعریف علت و معلول، آن وجودی که چیزی بر او توقف داشته علت و آن شیء که توقف در آن تأثیر گذاشته معلول است.
وی به علت ناقصه و تامه اشاره و اظهار کرد: با توجه به اهمیت علت تامه و ناقصه در کتب مرجع، در علل تامه، اجزای لازم برای تحقق معلول وجود داشته و تمام آنچه لازم است تحقق‌یافته باشد، در این دسته جای می‌گیرد و هرکجا که علل تامه وجود داشته باشد خدا نیز هست و از آن جدا نیست.
استاد سطح عالی حوزه علمیه خراسان ادامه داد: در علل تامه هرچه را که معلول برای تحقق نیاز است داشته باشد، دارد و هرگاه این‌چنین باشد ضرورت‌ها تحقق‌یافته اما اگر علت تام نبوده و تحقق لازم نباشد علت آن ناقصه بوده و حوادث و رویدادها در ارتباط با علل ناقصه به وجود آمده است.
آیت‌الله سیدان با اشاره به عبارات و تفاسیر مطرح‌شده پیرامون علیت و فاعلیت، خاطرنشان کرد: در کتب حکمت الهی به عبارات و تفاسیری برمی‌خوریم که پیرامون علیت و فاعلیت مطرح‌شده‌اند و وجوب ضرورت را می‌رساند همچنین باید سراغ کتب و مراجعی رفت که در این زمینه تاکنون مغفول مانده‌اند تا بتوانیم بر ضرورت علت و معلولی تکیه و تأکید بیشتری کنیم.
وی، آراء فلاسفه را در پی‌ریزی اساس و جریان‌های هستی، با ارزش خواند و گفت: طبق این آراء و آنچه در عرصه هستی تحقق پیدا می‌کند، ضرورت علت و معلولی پررنگ‌تر می‌شود./9315/پ202/ب5