طب اسلامی باید با نگاه به فلسفه و ایدئولوژی طب احیا شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، استاد جاودانی، محقق و پژوهش‌گر طب اسلامی پیش از ظهر امروز در همایش «طب اسلامی و سبک زندگی» که به همت مرکز مطالعات طب اسلامی در سالن اجتماعات دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد، به بیان ضرورت پایه‌ریزی طب تمدن اسلامی پرداخت و گفت: بر اساس تمام متون اسلامی اعم از متون کلامی، فلسفی، عرفانی و متون روایی، یک مطلب به‌عنوان اصل موضوعه اعتقادی شیعیان تثبیت‌شده است و آن، ترکیب روح و جسم در وجود انسان است.

وی ادامه داد: انسان ترکیبی از دو بعد جسمانی و روحانی است؛ از آنجاکه حرکت انسان به سمت کمال توحیدی و رسیدن به مقامات توحیدی است، روح با همان نفس ناطقه انسانی به‌عنوان اصل قرار می‌گیرد و جسم را برای تلاش و رسیدن به کمال انسانی در اختیار قرار دارد.

حرکت علمی انسان را اطباء تعیین کردند

این محقق  طب اسلامی بابیان این‌که نگاه اسلام به روح، یک نگاه استقلالی است، ابراز کرد: محل اصلی بحث، بعد جسمانی انسان است، در این بعد اساس حرکات علمی را اطبا تعیین کرده‌اند و طی قرون گذشته این‌چنین بوده تا به امروز رسیده است درنتیجه، بُعد روحانی اصل و بُعد جسمانی فرع زیرا بُعد روحانی استقلال بالذات دارد و بُعد روحانی استقلال بالعرض.

وی افزود: اساس تمدن و تمدن سازی، انسان است و تمام علوم و معارف یک جنبه ابزاری برای کمال انسان دارد به‌طور مثال، نقطه عطف تصویر اقتصاد اسلامی، انسان است همان‌طور که علم طب نیز از این اساس مستثنا نیست، ازاین‌رو تمدن اسلامی نیز باید به هر دو بُعد توجه کند.

جاودانی به دو نوع نگاه به جسم انسان در بین نظریه‌پردازان اشاره و اضافه کرد: نگاه اول، نگاه غیر استقلالی به جسم انسان یعنی همان نگاه حکمای اسلامی است؛ آنان معتقدند جسم انسان به‌تنهایی اصل نیست و اگر تلاشی برای صحت و سلامت جسم انجام می‌دهم برای خدمت به روح است.

اعتقاد تفکر اومانیسم بر تک‌محور بودن جسم

وی به بیان نگاه دوم پرداخت و ادامه داد: نگاه دوم، نگاه استقلالی به روح است که نگاهی اومانیستی است؛ این دسته انسان را تنها در جسم می‌دانند و اگر چنین نگاهی نداشته باشند، معتقدند سلامت جسم و سلامت روح در هم تأثیر ندارد درحالی‌که هیچ طبیب اسلامی صرفاً به جسم نگاه نمی‌کند.

این پژوهشگر طب اسلامی بابیان این‌که وجود این دو مکتب سبب به وجود آمدن تفاوت‌هایی بین آن دو شده، تصریح کرد: اولین تفاوت، تفاوت در ابزار شناخت در مسائل طبی است؛ طب اسلامی به دلیل اعتقاد به اصول الهی و توجه قرآن به ابعاد گوناگون خلقت، معتقد هستند در راستای پاسخگویی به مسائل طبی باید از وحی و برهان‌های عقلی استفاده کرد و در کنار آن، ابزار تجربه ابزاری مهم و غیرقابل‌چشم‌پوشی است.

وی افزود: تمام علوم اروپا بر اساس پایه‌های فلسفی آنان شکل‌گرفته است، مبنای طب در اروپا بر اساس تجربه‌گرایی است اما علی‌رغم دارا بودن تجربه‌گرایی، اهمیتی به عقل و برهان نمی‌دهند.

تأثیر متقابل ذرات هستی بر یکدیگر

جاودانی به دیگر تفاوت بین دو دیدگاه اشاره و خاطرنشان کرد: تفاوت در نگارش به‌عنوان دومین تفاوت بین این دو دیدگاه است؛ دیدگاه اول، تفکر کل‌نگر است که معتقدند ذره‌ذره هستی یک مجموعه تأثیرگذار بر یکدیگر است اما نگاه دوم، نگاه جزءنگر است که معتقدند اجزاء هستی به دیگر اجزاء ارتباطی ندارد.

وی یادآور شد: دکارت در قرن 16 نظریه مکانیکی خود را مطرح کرد که عالم را همچون ماشین دانست؛ این نظریه باعث شد علاوه بر طب، در سایر علوم اروپا نیز این نظریه مطرح شود.

پژوهشگر و محقق حوزه طب اسلامی، تفاوت در ایدئولوژی را دیگر تفاوت این دو دیدگاه عنوان کرد و گفت: نوع کارکردگرایی در ناحیه غذا و دارو، دیگر نقطه اختلافی این دو دیدگاه است، دیدگاه اسلامی معتقد است باید با توجه به تأثیر جسم و روح و همچنین عدم استفاده از محرمات تغذیه و بهره‌گیری از دارو انجام گیرد اما در نگاه دوم، استفاده از غذا بدون در نظر گرفتن ابعاد روحانی صورت می‌پذیرد.

وی به بیان راهبردهای تحقق طب اسلامی پرداخت و ادامه داد: بررسی کامل و جامع متون طب اصیل، توجه به فلسفه طب و مبانی ایدئولوژی طب و همچنین بررسی پیشرفت‌های طب رایج امروز از راهبردهای تحقق طب اسلامی است./9315/پ202/ب4