اجتهاد از ملزومات جامعه اسلامی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام داوود فیرحی استاد حوزه و دانشگاه در همایش«اجتهاد، هست و بایدها» که عصر امروز سه شنبه در دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد با اشاره به ضرورت اجتهاد، تصریح کرد: اجتهاد چیزی نیست که در یک جامعه دینی بتوان از آن چشم پوشی کرد، اجتهاد یک نوع جریان دارای نص در تاریخ است، هیچگاه نمی توان جامعه مسلمانی را تصور کرد که از اجتهاد سخن نگوید.

وی با اشاره به مساله گستردگی شریعت، اظهار داشت: این موضوع  ظاهرا ازجمله مسائلی است که جدیدا مطرح شده و البته زیاد اهمیت ندارد زیرا اجماع مسلمانان است که اسلام دین آخر است، اگر اجماع در این موضوع باشد یعنی در تمامی حوزه ها سخن دارد و این بحث از ادبیات مسیحی وارد مسائل ما شده است.

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: وقتی به ادبیات مسلمانان نگاه شود هیچ عملی نیست که به گونه ای به نص ارجاع داده نشده باشد، برخی از اعمال هستند که برای آنان نص داریم و برخی آن را شرع گفته است، البته برای برخی از اعمال نص نداریم و اجتهاد از آن سخن می گوید، اجتهاد برای سخنانی وارد عمل می شود که در شریعت برای آن نصی نداریم.

حجت الاسلام فیرحی با اشاره به وضع کنونی اجتهاد، تاکید کرد: یک اتفاق جدید رخ داده است، البته اجتهاد از قبل بوده و دارای موضوع بوده است، آنچه اهمیت دارد این است که ایران اسلامی مانند دیگر کشورها از حدود یک صد و ده سال پیش با مسائلی جدیدی مواجه شده که در گذشته نبوده است، چیزی به نام دولت ملی مدرن اخیرا ایجاد شده است، قبل از مشروطه به طور کلی به امت نگاه می شد و ایده ال جهان اسلام یک جامعه اسلامی بوده است ولی از آن سال ضرورت زندگی ما را به تاسیس دولت ملی سوق دادند.

وی افزود: این دولت در چارچوب یک کشور شکل گرفته و تعهدات سیاسی مختلفی دارد و در این حوزه قوانینی وضع می کند که منطبق بر منفعت ملی باشد، اجتهاد عبارت است از هنر تنظیم زندگی ملی به گونه ای که مخالف شرع نباشد نه اینکه در همه حال مطابق با شرع باشد.

حجت الاسلام فیرحی با بیان اینکه وقتی دولت ملی شکل می گیرد موضوع مجلس و قانون ملی به میان می آید، عنوان کرد: با توجه به اینکه اجتهاد از گذشته بوده و از یکصد سال پیش موضوعات جدیدی برایش رخ داده است، کتب فقهی ما بر اساس ادبیات قدیم چیده شده است ولی در مسائل جدید طرح شده با معمایی مواجه می شویم، با اتفاقاتی روبرو می شویم که موضوعات آن دقیق موضوع شناسی و به اجماع نرسیده است و شاهد یک نوع اختلاف نظرهای بسیار گسترده هستیم.

وی افزود: اختلافات میان بزرگان در این یکصدسال بیش از صده های گذشته است، موضوعاتی به نام های بانک و مالیات جدید از جمله مواردی است که اختلاف زیادی را به دنبال دارد، این موضوعات بحث اجتهاد را با دنیای جدید مواجه کرده است.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه پس از انقلاب با یک پرسش انحرافی مواجه شده ایم که مدیریت باید علمی باشد یا فقهی، خاطرنشان کرد: جالب این است که بسیاری به این سوال پرداختند، وقتی می‌گوییم عملیات اجتهاد برای شناخت موضوع و استنباط حکم است مکتب سنتی ما می گوید موضوع شناسی در جاهایی که موضوعات استنباطی نیست بر عهده عرف گذاشته شود و اگر چنین گوییم تمام علوم انسانی چشم و چراغ فقه می شوند.

وی ادامه داد: نظر رادیکالی وجود دارد که می گوید فقیه وقتی می خواهد حکمی بدهد باید موضوع را بشناسد و اگر چنین شود مشکلات بسیار فراوانی خواهد داشت زیرا موضوعات بسیار زیاد است، اگر بگوییم فقه باید موضوعات را بشناسد فقیه باید تمام عمر خویش را برای این موضوع بگذارد.

حجت الاسلام فیرحی در بخش دیگری از سخنان خود ابراز داشت: شاید بحث هایی مانند اجتهاد کلیدی ترین موضوعی است که می تواند انسان را راهنمایی کند تا تنظیم جدید علوم انسانی و با فقه و اجتهاد و شریعت رخ دهد./202/811/ب1