فهرست‌نویسی مهارتی مغفول در جامعه پژوهشی کشور
حجت‌الاسلام والمسلمين سيدصادق اشكوري در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري رسا با بيان اين‌كه فهرست‌نويسيِ نسخه‌های خطی نسبت به زمان گذشته به دليل تكنولوژي و چاپِ فهارس، خيلي راحت‌تر شده است، ابراز داشت: فهرست‌هايي كه در سي سال اخير چاپ شده، به اندازه تمام فهارسي است كه در دوران قبل از آن چاپ شده است.
وی معرفيِ «مجموعه‌ها، جُنگ‌ها و پيداكردن نام كتاب‌ها» را از بحث‌هاي زمان‌برِ فهرست‌نويسي عنوان كرد و افزود: در گذشته منابع بسيار محدود بود و يك فهرست‌نگار تنها براي پيداكردن نام و موضوع يك كتاب بايد تك‌تك ابواب كتاب را مي‌خواند تا بداند نام و موضوع آن چيست، اما به دلیل پیشرفت تکنولوژی به‌راحتی می‌توان با جستجوی در گوگل، نام و هویت کتابی را شناسایی کرد.
این نسخه‌شناس و مترجم حوزوی با اشاره به تجربه شخصی در عرصه فهرست نویسی ادامه داد: پيداكردن كتابي كه قبلا سه ساعت و گاهي يك روز كامل كاري وقت مي‌برد، الان سي ثانيه زمان مي‌برد؛ البته كتاب‌هايي هم هست كه براي پيداكردن نام آن، سه ساعت زمان مي‌برد؛ اما تعداد اين كتاب‌ها قبلا سي چهل درصد بود و الان يك درصد شده است.
وی با تأكيد بر اين‌كه ابتدا بايد فهرست‌نويسي را آموزش دید و با اصطلاحات آن آشنا شد، بيان داشت: آموزش فن فهرست‌نويسي خيلي زمان نمي‌برد، اما «تجربه» هميشه حرف اول را مي‌زند. اين «تجربه» فهرست‌نگار است كه وقتي يك نسخه را ديد با توجه به سبك نگارش آن، متوجه مي‌شود چه نسخه‌اي است يا مي‌تواند نام كتاب را حدس بزند و با جستجو در اينترنت، در كمتر از سي ثانيه، نام و مشخصات كتاب را پيدا كند.
رییس مجمع ذخائر اسلامی با بيان اين‌كه آموزش، تنها بخشي از كار فهرست‌نويسي است و بسياري از يافته‌هاي جديد يك فهرست‌نگار تنها با تجربه به دست مي‌آيد، گفت: در گذشته فرد بايد 10 سال زحمت مي‌كشيد تا اين تجربه را به دست بياورد، ولي امروز اگر يك سال خوب زحمت بكشد، يك فهرست‌نگار با تجربه مي‌شود؛ يعني زماني كه صرف مي‌شود يك‌دهم شده است و اين فوق‌العاده است.
تجربه فهرست‌نویسی را از دست ندهید
وی در بخش دیگری از سخنانش درباره اهميت فهرست‌نويسيِ نسخه‌هاي خطي گفت: حتي اگر نمي‌خواهيد فهرست‌نگار شويد، لااقل يك كتابخانه را فهرست كنيد؛ زيرا فوايد جانبي فهرست‌نويسي از خود فهرست‌نويسيِ نسخه‌هاي خطي بيشتر است.
اين پژوهشگر نسخه‌هاي خطي افزود: فهرست‌نويسيِ شما بيشتر براي ديگران مفيد است تا مطلع شوند چنين كتاب‌هايي هم در يك كتابخانه وجود دارد، اما يك فهرست‌نگار زرنگ، ضمن فهرست‌نويسي، مطالب بكر و دسته اول را در موضوعات مختلف و مورد علاقه‌اش فيش‌برداري مي‌كند و به صورت مقاله و يادداشت در مجله‌هاي تخصصي براي استفاده عموم منتشر مي‌كند.
وی خاطرنشان كرد: هيچ كتابخانه‌اي نيست مگر اين‌كه مطالب مفيدي در نسخه‌هايش پيدا مي‌شود كه در هيچ كجا ذكر نشده است؛ بنابراين از يادداشت‌هاي متفرقه‌اي كه در كتاب‌ها و حاشيه‌هايش به دستتان مي‌رسد، غفلت نكنيد و ارزش آن‌ها را بدانيد؛ زیرا چه بسا ديگر به آن مطالب دست نخواهيد یافت./845/ت302/ی