دفع ضرر محتمل ضعیف هم بر دولت واجب است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، ابوالحسن حسنی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، شب گذشته در نشست علمی حکم شرعی محصولات تراریخته با استفاده از ادله لا ضرر که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم برگزار شد، اظهار داشت: در رابطه با محصولات تراریخته نباید فقط بر مصرف کننده متمرکز شد بلکه باید حکم تولید کننده و توزیع کننده و به ویژه دولت به عنوان سیاستگذار بررسی شود.

وی با بیان این که تمرکز بر مصرف کننده ساده ترین شکل بررسی است، گفت: در این رابطه می توان تمام بحث هایی که در رابطه با ضرر سیگار بیان شده است را دوباره بیان کرد و به همان شکل بحث کرد که در این صورت بحث بی فایده است.

حسنی با یبان این که مسأله دولت متفاوت از مکلف است، گفت: در باب تولید کننده و توزیع کننده احتمال ضرر با درجات پایین هم ممکن است حکم حرمت داشته باشد و این گونه نیست که ما بگوییم فلان چیز مصرفش جایز است پس تولیدش هم جایز است و نمونه بارزش مجسمه سازی است که تولیدش حرام است ولی خرید و فروشش جایز است.

وی با بیان این که امتنانی بودن حکم لا ضرر مستلزم جواز ضرر به نفس و یا دفع ضرر از نفس نیست، ابراز داشت: حکم امتنان بر شخص با امتنان بر امت متفاوت است پس کسی نمی تواند بگوید که چون حکم جهاد امتنانی است بر من حرام است که به جهاد بروم چون احتمال ضرر وجود دارد زیرا امتنان بر امت است نه به شخص.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه در باب نسبت لزوم عقلی و شرعی قاعده دفع ضرر محتمل ابراز داشت: در این مورد قانونگذار الزامات عقلی را هم می تواند در صدور حکم لحاظ کند زیرا عقل تنها به دو متغیر احتمال ضرر و ضرر معتنا به توجه نمی کند بلکه متغیرهای متعددی از جمله هزینه عدم توجه به احتمال را هم در نظر می گیرد.

وی با بیان این که در موضوع قاعده دفع ضرر محتمل باید توجه داشت که منظور از ضرر ضرر عقلی است یا ضرر عقلایی، خاطرنشان کرد: اگر موضوع قاعده عقلی فرض شود ضرر هم باید عقلی فرض شود و لزوم دفعش هم عقلی می شود و همچنین اگر موضوع قاعده دفع ضرر محتمل ضرر اخروی باشد موضوع می شود فلسفی و فقهی و موضوعا خارج می شود از بحث./843/202/ب3