ویژگی هنر اسلامی ظهور معنا در قالب ظرف است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حسن بلخاری، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و پژوهشگر فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی امروز در «همایش تجلی هنر و معنویت در سیره رضوی» بزرگداشت مقام علمی عالم آل محمد(ص)، که در دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع) برگزار شد، با بیان اینکه امام رضا(ع) در روایتی فرمودند که اگر مردم زیبایی کلام ما را بدانند، قطعا تبعیت خواهند کرد، گفت: در این روایت حضرت به جای اینکه بگویند اگر مردم حقیقت کلام ما را بدانند از آن تبعیت می کنند، از کلمه محاسن یا زیبایی‌ها استفاده کرده‌اند.

این استاد فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی ابراز داشت: در حوزه کلام اسلامی، تکثر میان صفات نیست، اگر هم باشد اعتباری است و ذاتی نیست، لذا محال است که کلامی از حقیقت حق برخیزد و زیبا نباشد، پس زیبایی همان حقیقت است.

وی ادامه داد: زیبایی ظرف ظهور معناست،  معنا باید در قالبی زیبا ارائه شود، زیرا میان معنا و ظرف ظهور معنا تفاوتی وجود ندارد.

بلخاری ضمن اشاره به این مطلب که اصل اصیل هنر اسلامی به تفکیک میان فرم و محتوا معتقد نیست، اظهار کرد: میان ظاهر و باطن، تفکیک و تمایز ذاتی وجود ندارد، زیرا اگر ظاهر نقطه مقابل باطن بود در خداوند جمع نمی شد، این یکی از ناب‌ترین اصول حاکم بر هنر اسلامی است، محال است زیبایی در قالبی نازیبا ارائه شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اذعان کرد: تکلیف ما فقط گفتن نیست بلکه ابلاغ و رساندن است، به همان اندازه که در گفتن تکلیف دارید در فهماندن آن نیز تکلیف دارید، از همین رو اگر نمی‌توانیم معنایی را به مردم بفهمانیم، بهتر است ساکت بمانیم و آن را نگوییم.

بلخاری افزود: زمانی کار هنری انجام می شود که امری معقول در قالب محسوسی زیبا ارائه شود، لذا هنرمندی، یعنی این دو امر را به هم نزدیک و فطرت را شکوفا کردن.

وی  زیبایی‌شناسی را زبان فطرت عنوان کرد و افزود: هنر از طریق تمثیل دور را نزدیک می کند و آنچه را که نافهمیدنی‌ست در بستر زیباشناسی قابل فهم می‌کند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه خداوند در آیه ۲۵ تا ۲۸ سوره طه در توصیف داستان حضرت موسی(ع) می‌فرماید: «قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي، وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي، وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِي، يَفْقَهُوا قَوْلِي، گفت پروردگارا سينه‏ ام را گشاده گردان و كارم را براى من آسان ساز و از زبانم گره بگشاى،[تا] سخنم را بفهمند»، گفت: در اینجا «يَفْقَهُوا قَوْلِي» بعد از شرح صدر آمده است، یعنی شرح صدر می خواهم که بتوانم حقیقت را به مردم بفهمانم.

بلخاری درپایان گفت: باید از امام رضا(ع) تعالی روح بخواهیم و فقط شفای جسم را از ایشان نخواهیم که برای این خواستن باید تشنگی و عطش وجود داشته باشد و از این عطش معنا می آید، زیرا آن زمان که به تشنگی برسیم معنا در درون‌مان می‌نشیند./۹۷۰۵/پ۲۰۳/ب۱