همه‌پرسی استقلال، آرمان همه کردها نیست
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از روزنامه «جام جم»، این روزنامه در یادداشتی از «حسن کاظمی قمی» سفیر پیشین ایران در عراق، نوشت:
موضوع همه‌پرسی تجزیه‌طلبانه در کردستان عراق، آرمان مردم کرد نیست. در واقع ادعای این که مساله جدایی اقلیم کردستان، یک آرمان است و تاریخی صد ساله دارد، عمومیت ندارد. در تاریخ صد ساله عراق فقط دیده می‌شود برخی رهبران و جریانات سیاسی کرد در مقاطعی این موضوع را مطرح کرده‌اند که در بیشتر مواقع طرح این موضوع با تحریک یک پشتوانه خارجی صورت گرفته است. طرح مساله استقلال نیز فقط مختص قوم کرد نیست؛ در تاریخ صد ساله منطقه غرب آسیا چالش‌ها و اختلافات مرزی از این دست نمونه‌های متعددی داشته که ریشه آن دخالت قدرت‌های بزرگی مانند انگلستان در ترسیم مرزها بوده است. در حالی‌که همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان، آرمان مردم کرد نیست، به گونه‌ای تبلیغ می‌شود که گویی قرار است یک همه‌پرسی به نفع مردم کرد صورت گیرد.
یکی از توجیهات مطرح برای برگزاری همه‌پرسی استقلال، بر این اساس است که مردم کرد در دوره تسلط حزب بعث مورد ظلم و ستم قرار گرفتند. در حالی که در دوران بعث، دیگر مردم عراق نیز از ظلم و ستم صدام در امان نبودند. در عراق اصطلاحی وجود دارد که می‌گوید صدام در یک موضوع عدالت داشت و آن ظلم به همه مردم عراق بود. اما امروز نظامی بر پایه دموکراسی و انتخابات مردم در عراق شکل گرفته است و شرایط دوران صدام حاکم نیست.
به نظر می‌رسد در شرایطی که بخشی از سرزمین عراق در اشغال جریانات تکفیری تروریستی مثل داعش است، طرح موضوع جدایی‌طلبی با ابهاماتی مواجه است. فراموش نکنیم یکی از ماموریت‌های داعش، تجزیه عراق بود. وقتی داعش موصل را اشغال کرد، نخست‌وزیر رژیم اشغالگر قدس گفت عراق تجزیه شده و ما از استقلال کردستان حمایت می‌کنیم. به نظر می‌رسد این اظهار نظر مقام اول رژیم صیهونیستی در آن مقطع بدون پشتوانه نبود. حالا که داعش دچار فروریزی شده و آن ماموریت ناکام مانده است، مساله جدایی‌طلبی مطرح می‌شود. نمی‌خواهم این ادعا را مطرح کنم که مسعود بارزانی در حال پیاده کردن طرح اسرائیل است، اما طرح همه‌پرسی در شرایط امروز عراق که به تجزیه این کشور منجر می‌شود، در چارچوب منافع رژیم اشغالگر قدس خواهد بود.
در چنین شرایطی شاید یکی از انگیزه‌های طراحان این همه‌پرسی، فرافکنی از بحران‌های داخلی کردستان عراق باشد. در طول این چند سال به دلیل خواسته‌های بیش از اندازه، اقداماتی در کردستان صورت گرفت که به برخی چالش‌ها با بغداد منجر شد. مثلا در چارچوب قانون اساسی عراق، نفت جزو ثروت ملی است و فروش آن توسط شرکت سومو وابسته به وزارت نفت عراق صورت می‌گیرد. در اقلیم کردستان، نفت در یک شرایط خاص و به صورت غیرقانونی فروخته شد، درحالی که دولت مرکزی اطلاعی از آن نداشت. این یکی از مسائل چالشی بین اقلیم و بغداد است و دولت مرکزی نیز بر این اساس، بودجه کردستان را پرداخت نمی‌کند، چراکه قائل به فروش غیرقانونی نفت توسط مقامات اقلیم است. در واقع در داخل کردستان عراق، مردم هم به این باور رسیده‌اند اگر حقوق کارمندان پرداخت نمی‌شود و طرح‌های توسعه‌ای پیش نمی‌رود به علت اقدامات یکجانبه مقامات اقلیم کردستان است که سبب بروز بحران‌های اقتصادی و اجتماعی شده است.
از سوی دیگر، به دلیل تعامل بد اقلیم با گروه‌ها و جریان‌های سیاسی، یک فضای بی‌اعتمادی دراقلیم پدید آمده است. با وجود این‌که در اقلیم تشکیلات سازمان پیشمرگان وجود دارد، اما هر حزب سیاسی خود یک تشکیلات امنیتی ایجاد کرده که نشان‌دهنده نامناسب بودن فضای امنیتی در اقلیم کردستان عراق است. شاید یکی از انگیزه‌ها که در طرح همه‌پرسی با عنوان استقلال کردستان دنبال می‌شود، فرافکنی از این بحران‌هاست.
تنها دولتی که حاضر به حمایت از این همه‌پرسی شده، رژیم اشغالگر قدس است. متاسفانه آمریکا به دنبال بی‌ثباتی در منطقه است که تجزیه کشورهای منطقه و درگیر کردن آنها با مساله تروریسم را در پی داشته است. در واقع، درگیر کردن ارتش و نیروهای ملی کشورهای منطقه با مساله تروریسم تکفیری با هدف پایدار کردن امنیت اسرائیل دنبال می‌شود. مساله تجزیه‌طلبی هم که به بی‌ثباتی در منطقه منجر خواهد شد، در همین جهت است. اگر کردستان به سوی تجزیه و جدایی برود، تاثیر آن فقط بر عراق نخواهد بود، بلکه جغرافیای سیاسی منطقه را تحت تاثیر قرار خواهد داد. کوچک کردن کشورهای اسلامی و درگیر شدنشان با تروریسم داخلی و مشکلات داخلی از اهداف رژیم اشغالگر قدس است. در واقع به جای این‌که موضوع حمایت از فلسطین و مبارزه با رژیم جعلی اشغالگر قدس در دستور کار کشورهای مسلمان باشد امروز جهان اسلام با موضوعات داخلی مانند تروریسم داعش درگیر شده که توسط صیهونیست‌ها طراحی شده است. طبیعتا رژیم اشغالگر قدس از این طرح تجزیه‌طلبانه حمایت خواهد کرد.
اما واکنش‌ها در داخل عراق در مجلس این کشور، مراجع و اقوام داخل عراق، همه یکپارچه با این همه‌پرسی مخالفند. کشورهای منطقه‌ای، اروپایی‌ها، سازمان ملل و... مخالفت خود را اعلام کردند. این مخالفت‌ها بر اساس مغایرت این همه‌پرسی با قانون اساسی عراق که بر حفظ تمامیت ارضی عراق تاکید دارد، استوار است، چراکه این همه‌پرسی می‌تواند هم تمامیت ارضی را نقض کند و هم وحدت ملی عراق را از بین ببرد. از سوی دیگر، این اقدام سنگ بنایی برای حرکت‌های جدایی‌طلبانه در منطقه خواهد شد که به هیچ وجه به مصلحت کشورهای منطقه و ثبات و امنیت منطقه نخواهد بود. موضع جمهوری اسلامی ایران نیز در این زمینه روشن است و ما با هر گونه اقدام تجزیه‌طلبانه مخالف هستیم.
در واقع، اصرار بارزانی بر یک مساله غیرقانونی است که به نفع مردم کرد هم نخواهد بود. مقایسه شرایط امروز مردم کرد با ده بیست سال گذشته، قیاس مع‌الفارق است. در حالی‌که رئیس‌جمهور عراق امروز یک کرد است، نقش آنها در حکومت مرکزی انکارناپدیر است و بر اساس قانون اساسی فدرالی عراق، آنها دارای یک اقلیم کردی هستند که به صورت خودمختار اداره می‌شود. در نتیجه این اقدام مغایر با منافع مردم کرد هم خواهد بود.
با این تفاسیر، به نظر می‌رسد فشارهای داخل اقلیم کردستان و همچنین فشارهای بین‌المللی، فضایی را به‌وجود آورده که احتمال برگزاری این همه‌پرسی اندک است. به نظر می‌رسد بارزانی در حال حاضر در شرایطی قرار دارد که چگونه از موضعی که تاکنون داشته، عقب‌نشینی کند. اگر این عقب‌نشینی صورت نگیرد، احتمال مخالفت در مناطق حساسی که به‌اصطلاح به آن «متنازع علیها» گفته می‌شود مانند کرکوک و حتی در داخل کردستان وجود دارد و همچنین احتمالا اقداماتی در مقابله با این همه‌پرسی صورت خواهد گرفت. امیدواریم بارزانی بزودی عدم امکان برگزاری همه‌پرسی را اعلام کند./۱۳۲۵//۱۰۳/خ