مدح مستحق ذم مصداق محرمات پیام رسانه است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین عباس رفعتی نائینی، دستیار مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در امور رسانه، شنبه در درس خارج فقه‌‌رسانه که در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد، به ادامه مبحث محرمات پیام رسانه مجاز پرداخت.

حجت الاسلام والمسلمین رفعتی بیان داشت: همان طور که در جلسات گذشته بیان شد، اولین نوع از محرمات پیام رسانه آن بود که پیام رسانه با یک عمل حرام مقارن شود و برای این قسم از محرمات پیام رسانه مصادیقی بیان شد.

وی ابراز داشت: یکی دیگر از مصادیق محرمات پیام رسانه، مدح کردن کسی است که شایستگی مدح شدن نداشته باشد بلکه شایسته ذم شدن نیز دارد.

رییس مرکز تخصصی حقوق و قضای حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: فقه رسانه یک قضیه مستحدثه است اما فقها درباره آن بحث نکرده‌اند و در هیچ مبحثی با عنوان فقه رسانه بررسی نشده است.

وی افزود: مرحوم علامه حلی در کتاب قواعد الاحکام(تحریر الاحکام) و سایر کتب فقهی خود، حکمی در این باره بیان کرده است.

این استاد برجسته حوزه علمیه تصریح کرد: علامه حلی بر این عقیده است که مدح کسی را که مستحق تعریف، توصیف و مدح نیست، عمل حرامی است و تعریف کسی که مستحق مذمت باشد، مجدداً ارتکاب به عمل حرام خواهد بود.

وی گفت: مرحوم علامه در کتاب‌های فقهی خود شاعرانی که برای دریافت پول بیشتر، در توصیف پادشاهان ظالم شعری با مضمون وجود صفت عدالت در این پادشاهان ظالم می‌سرودند، یکی از مصادیق خارجی این حکم شرعی بیان می‌کند.

مشاور عالی مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با بیان این که حرمت مدح کسی که شایسته ذم است، چه ربطی می‌تواند به محرمات پیام فقه رسانه داشته باشد، عنوان کرد: در دلایل فقها برای حرمت مدح برای کسی که مستحق ذم است، قیدی وجود ندارد که مدح کردن حتما باید توسط شعر صورت بگیرد.

وی ادامه داد: هر مدحی که شخص، مستحق آن نباشد حرام خواهد بود و تفاوتی ندارد که مدح از طریق شعر باشد یا از طریق دیگری همچون رسانه‌های تصویری، صوتی، نوشتاری یا مجازی باشد.

دستیار مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در امور رسانه اظهار داشت: اگر محتوای یک فیلم تبلیغاتی،‌ توصیف کاندیدا به صفتی باشد که واقعیت ندارد، این کار از محرمات پیام رسانه خواهد بود.

وی ابراز داشت: متأسفانه در برخی برنامه‌های ساخته شده توسط ستاد تبلیغاتی کاندیدا‌ها به ویژه برنامه‌های مستند، برای جا انداختن این کاندیدا در اذهان عمومی، از وی مدحی می‌کنند که مستحق آن نیست. مثلاً می‌گویند وی عادل‌ترین فرد در کشور است یا در 20 سال گذشته یک بار هم به کسی ظلم نکرده است.

سخنگوی مدیریت حوزه‌های علمیه سراسر کشور با اشاره به علت حرمت این عمل، تصریح کرد: فقها در ادله حرمت مدح کسی که شایسته ذم است، به دلایل عقلی و نقلی تمسک کرده اند.

وی با تأکید بر این که مستقلات عقلیه حسن و قبح است، خاطرنشان کرد: بنا به گفته مرحوم شیخ انصاری عقل می‌گوید مدح کسی که استحقاق مدح ندارد بلکه مستحق مذمت است، قبیح خواهد بود.

نائب رییس انجمن علمی ارتباطات و تبلیغ با تأکید بر این که عقل در مصداق مذکور چگونه به تنهایی قدرت تشخیص حسن یا قبح بودن این کار را دارد، گفت: سخن مرحوم شیخ بدین معنا است که شخصی که مداح کسی است که مستحق ذم است، با این کارش مرتکب کذب می‌شود و کذب نیز عمل قبیحی است، بنابراین کار مداح نیز قبیح خواهد بود.

حجت الاسلام والمسلمین رفعتی عنوان کرد: افزون بر آن که مدح کسی که مستحق ذم است به سبب کذب بودن عملی حرام محسوب می‌شود، جهت دیگری نیز در حرمت این کار وجود دارد که چه بسا ممکن است حرمتش مهم‌تر از جهت کذبش باشد، چرا که با چنین عملی مردم دچار إِدراء به جهل شده و جامعه متضرر می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: مدح شخصی که مستحق ذم است، اگر منجر به إِدراء به جهل مردم نشود و به جامعه ضرر نرساند، این کار حرام نخواهد بود،‌ مانند زمانی که یک دوست، دوست دیگر را در حالی مدح کند که هیچ اثری سویی برای جامعه نداشته باشد.

این استاد برجسته حوزه علمیه با قرائت آیه «وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ»، تصریح کرد: این آیه بیانگر آن است که افزون بر دلیل عقلی بر حرمت چنین مدحی، دلیل نقلی نیز بر حرمت آن دلالت می‌کند.  

وی ادامه داد: خداوند متعال در آیه 113 سوره هود می‌فرماید؛ در برابر کسانی که ظلم کرده‌اند، اعتماد، اطمینان، تمایل و تواضع نکنید، و گرنه آتش جهم شما را فرا خواهد گرفت.

رییس مرکز تخصصی حقوق و قضای حوزه علمیه قم یادآور شد: مدح کسی که مستحق ذم است، نوعی اعتماد، رکون و تواضع در برابر او است./878/پ۲۰۱/ی