لزوم توجه پژوهشگران علوم عقلی به آثار علامه طباطبایی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست علمی «امتداد نظریه اعتباریات علامه طباطبایی در علوم اجتماعی» پیش از ظهر امروز در سالن نشست های علمی مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد.

حجت الاسلام ابوالفضل کیاشمشکی عضو هیأت علمی دانشگاه امیر کبیر در این نشست با بیان این که اگر تعمق در فلسفه اسلامی نداشته باشیم معلوم نیست که بتوانیم نتایج خوبی بگیریم، اظهار داشت: اگر یک محققی بدون تقویت فلسفه اسلامی وارد فلسفه مارکسیسم شود بالای نود درصد مارکسیسم می شود و خیلی از اوقات در نظریه های غربی هضم می شود، بنابراین برای ورود به مباحث فلسفه باید با دانش عمیق وارد شویم.

وی در ادامه تأکید کرد: علامه طباطبایی لایه هایی جدید از فلسفه اسلامی و فلسفه صدرایی را ارائه داده است، هرچند در بدایه و نهایه چیز جدیدی غیر از مباحث مطرح شده از سوی ملاصدرا مشاهده نمی شود ولی وقتی به اصول فلسفه و روش رئالیسم مراجه می کنیم می فهمیم که این کتاب تلاشی برای امتداد در مباحث ملاصدرا است که کتابی بسیار مهم در موضوع نظریه اعتباریات است.

حجت الاسلام کیاشمشکی با بیان این که باید آثار متعدد علامه طباطبایی در موضوع اعتباریات ملاحظه شود، عنوان کرد: ایشان رسائلی دارد که عنوان آن «المنامات و النبوات» است و مربوط به رویاها و الهامات است؛ این که فلسفه رویای صادقه و فلسفه وحی چیست و در آن جا علامه مباحثی را مطرح می کنند که وقتی انسان ها کاری انجام می دهند از چه مبانی نشأت می گیرد و چه اتفاقاتی در قبل به ویژه در فضای ذهنی رخ داده است و بر اساس نظریه اعتباریات آن را تحلیل می کند.

وی ابراز داشت: ایشان در کتاب «الانسان فی الدنیا» معتقد است انسان در فضای اعتباریاتی زیست می کند که او را از فضای قبل و بعد از دنیا جدا می کند، ایشان در این اثر بحث بسیار جذابی را مطرح می کند به ویژه این که ارتباط بحث اعتباریات در دنیا را با قبل و بعد از آن بررسی می کنند و  مهم ترین مشکلات فلاسفه غرب همین است که نتوانسته اند این گسست را پر کنند.

استاد حوزه و دانشگاه  در تبیین و تفسیر نظریه اعتباریات و همچنین سابقه آن در علوم اسلامی عنوان داشت: شاید بتوان گفت اعتبار به همان معنای لغوی یعنی عبور کردن و گذار باشد یعنی پدیده هایی را برای ملاحظه پدیده های دیگر آیینه قرار بدهیم، همچنانکه در قرآن می خوانیم رخدادهایی که در زندگی پیش آمده است باید معبر برای رفتارهای آینده قرار بگیرد که همان عبرت است.

وی ابراز داشت: علامه طباطبایی تعریف خاصی از اعتباریات ارائه کرده است، به این معنا که ذهن ما این توانایی را دارد که چیزی را چیز دیگری ببیند و همه موجودات این توانایی را ندارند و شاید بتوان گفت وجه اصلی تمایز ما از حیوانات همین باشد.

حجت الاسلام کیاشمشکی با بیان این که زبان از نمونه های مهم اعتبار است، گفت: من با زبان صدا ایجاد می کنم ولی شما مطالب و علوم و معانی را فرا می گیرد، بنابراین باید برای این صداها را تفسیر اعتباری لحاظ کرده ایم و در نوشته ها نیز همین مسأله وجود دارد، یعنی نوشته چیزی جز خطوط رنگی نیست ولی ما از این رنگ ها عبور می کنیم و به تلقی از آن می پردازیم و از آن معنایی را درک می کنیم که حیوانات چنین درکی را ندارند.

استاد فلسفه غرب عنوان کرد: مفهوم اصطلاحی مطرح شده از سوی علامه طباطبایی همین است و ریشه آن در ادبیات به مجاز در نظریه سکاکی برگشت پیدا می کند که مربوط به حقیقت ادعایی می شود، یعنی مجاز یک اتفاق لفظی نیست بلکه مفهومی است و این مسأله سرآغاز خوبی برای ورود به بحث است./1330/پ۲۰۲/ج