ارتباط درهم تنیده سبک زندگی با علوم انسانی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، سلسه نشست‌های تبیین گام دوم انقلاب با موضوع چگونگی سبک زندگی دینی در گام دوم، صبح امروز در موسسه آموزش عالی حوزه علمیه معصومیه خواهران با سخنرانی حجت الاسلام دکتر محمد کاویانی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و حجت الاسلام دکتر حسن رضایی مهر، رئیس مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم، برگزار شد.

ابتدا حجت الاسلام کاویانی با اشاره به تحقیقات زیادی که در راستای سبک زندگی اسلامی شده است، گفت: از زمانی که سبک زندگی اسلامی توسط رهبر معظم انقلاب مطرح شد، مطالعات زیادی صورت گرفت ولی هیچ کدامشان کارآمد نبود، زیرا آن چیزی که مد نظر حضرت آقا بود، از جنس آسیب شناسی اجتماعی بود که به دنبال حل آن باشد و اکثرا دستوری کار کرده‌اند و گفتند ما باید قرآن بخوانیم، نماز بخوانیم و... ولی راهکاری ارائه ندادند.

پنج لایه جامعه

 وی افزود: جامعه در پنج دایره متحد المرکز رسم شده است. انسان و فرد در لایه اول است و خانواده لایه دوم را تشکیل می‌دهد؛ لایه سوم جامعه است، نظام و حکومت لایه چهارم‌اند و الزامات بین‌الملل و جامعه جهانی نیز لایه پنجم است. تمام این دایره‌ها و لایه‌ها با هم مرتبطند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به توضیح دایره متحدالمرکز جامعه پرداخت و اظهار داشت: فرد، اصلی‌ترین محور است؛ محور بودن آن به این دلیل که تکلیفش هرچند در عرصه اجتماع است ولی اصل آن تکلیفات و بازخواست‌ها فردی است، ولی این بدین معنا نیست که ما تکلیف اجتماعی نداریم.

وی ادامه داد: حال این فرد به علت تاثیراتی که از لایه‌های دیگر بالخصوص خانواده دریافت کرده، یک‌سری خصوصیت‌ها دارد. ولی این خصوصیات نباید مانع حرکت شود و این جو موجود دلیلی برای نشستن ما نیست. با وجود قید و بندهای لایه‌های مختلف، ما باید کار خودمان را بکنیم و هیچ کدام از آنها نباید باعث شود که ما از حرکت باز بمانیم.

کاویانی در توضیح لایه بعدی توضیح داد: لایه بعدی خانواده است. آیا خانواده در راستای پیاده شدن سبک زندگی اسلامی وظیفه‌ای دارد؟ این وظیفه خانواده است که نکات و سبک را از دیگر لایه‌ها به سمت فرد بکشد و آن را تربیت کند و اگر چنین نشد، کار خود فرد برای فهم سبک زندگی در اجتماع سخت می‌شود.

مولفه‌های سبک زندگی غربی

وی با بیان تفاوت‌های خانواده غربی و اسلامی عنوان کرد: خانواده غربی یک‌سری مولفه‌ها دارد؛ از قبیل آزادی انسان محور، تک جنسیتی بودن خانواده، تفکیف وظایف به صورت تفکیک جنسیتی و مصرف‌گرایی است، هدف خانواده لذت دنیا است و آنقدر سطح خانواده را تنزل داده‌اند که فقط برای هم‌بالینی از آن یاد می‌شود و محوریت خانواده اسلامی، افراد خانواده‌ مبتنی بر شرع و قانون است و اسلام قائل به خانواده گسترده است، یعنی ارتباط با فامیل‌های درجه دو و سه. تفکیک هویتی دارد نه جنسیتی، ساده زیست است و دنیا و آخرت را در امتداد هم می‌نگرند.

کارشناس خانواده و سبک زندگی با اشاره به قیود در خانواده خاطرنشان کرد: برای اینکه ببینیم خانواده‌مان اسلامی است، باید ببینیم چقدر قیود و دستورات در این میان جاری است؛ البته دستورات باید عملی باشد. آیا این دستورات از دانشگاه در می‌آید؛ آیا از حوزه علمیه نظریه اجرایی آن استخراج می‌شود؛ آیا در قانون اساسی و ارگان‌های دولتی ما برای پیاده سازی آن تلاش می‌کنند؟ خیر.

وی ابراز داشت: ما در رابطه با فرد تا حدی می‌توانیم بگوییم در اختیار خودش است؛ ولی در جامعه و ارتباط بین مردم مثل رسانه‌ها، کتب آموزشی و... باید نظارت شود، ولی نشد. دائما می‌گوییم باید بشود؛ ولی نشد. دغدغه نماینده مجلس ما پیاده کردن سبک زندگی اسلامی نیست؛ رئیس جمهور ما دغدغه پیاده کردن اسلام را ندارد؛ دانشجوی ما در دانشگاه به دنبال فهم سبک زندگی اسلامی نیست، همه از زیر کار شانه خالی کردند و ما باید در هر عنوانی که باشیم مبتنی بر متن این بیانیه وظیفه خودمان را بشناسیم و در عرصه واقعی، آن را پیاده کنیم.

دانشیار گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، راهکار خود را برای پیاده کردن سبک زندگی اسلامی، جنبش نرم‌افزاری دانست و گفت: کانال پیاده‌سازی سبک زندگی اسلامی، علوم انسانی اسلامی است؛ چه بخواهیم و چه نخواهیم تا وقتی که تمام علوم انسانی ما با همه چارچوب، اهداف، ارکان و دیگر مباحث، اسلامی نشود، هیچ تغییری پیش نخواهد آمد. غایت کار ما این بوده که یک آیه یا روایتی را بر سر این علوم بیاوریم ولی در جاهای مختلف مثل بانک می‌بینیم که حتی این هم پیاده نمی‌شود. علوم انسانی، مناسبات جامعه را تعریف می‌کند. اگر این سیر به سمت اسلامی شدن برود، به مرور زمان جامعه نیز اسلامی خواهد شد.

وی افزود: تا هنگامی که توده مردم نخواهند، بازخواست نکنند و مطالبه‌گری نداشته باشند، تغییری نخواهیم داشت. سبک زندگی اسلامی باید در تمام عرصه اجتماع و کل زندگی مردم جریان داشته باشد؛ ولی ما هر روز قرآن می‌خوانیم، نماز هم می‌خوانیم ولی در حین کسب و کار دروغ هم می‌گوییم.

حجت الاسلام کاویانی در پایان توضیح داد: بنده معتقدم که کم کم در حال تاسیس بعضی از علوم انسانی از نظر اسلام هستیم، فضای اجتماع رو به پیشرفت است و ما می‌توانیم. ولی در گام اول باید از خودمان یعنی حوزه علمیه شروع کنیم و یک اجتماع اسلامی را به وجود بیاوریم تا قابل ارائه به دیگران باشد. /882/ 503/

خبرنگار: سید محمد متکلم