امیدوارم دولت جدید به سینما و هنر دینی توجه ویژه‌ای داشته باشد

خوشبختانه امروزه اهمیت روزافزون پرداختن به هنر و فعالیت‌های هنری بر کسی پوشیده نیست و سینما و ساخت فیلم های هنری و سینما می‌تواند یک بار علم را دراماتیزه کند و یک بار جهان سیاست را و یا روابط میان انسان‌ها را در جامعه، اما دین را نیز دنیای بزرگ سینما در تاریخ معاصر بارها در قالب دنیای درام آورده است که فیلم‌های ماندگاری مانند محمد رسول الله، یوسف پیامبر و فیلم مختار را می‌توان به عنوان نمونه نام برد.

سینمای ایران در این مسیر جریان پرفراز و نشیبی را طی کرده است؛ زمانی در دهه 1360 با فیلم‌های دفاع مقدس ارزش‌های دینی را به‌رشته خیال درآورده است و این جریان تا اوایل دهه 1370 ادامه داشته است، بعد از آن سینمای اجتماعی قوت بیشتر گرفت اما در دهه 1380 خصوصاً در میانه اول آن سینمای دینی با آثار کارگردانانی مانند مجید مجیدی، رضا میرکریمی، کمال تبریزی رشد و نمو پیدا کرد.

در این میان دغدغه برخی از هنرمندان و سیاست‌گذاری‌های دولت‌ها و توجه و برنامه‌ریزی آنان برای رشد و احیای هرکدام از این گونه‌ها و سبک‌ها، نقشه‌ها و زمینه‌ساز ساخت فیلم های مختلف و البته متفاوتی را ایجاد کرده است.

در این مدت سپری شده از عمر انقلاب اسلامی ایران، نوع سیاست گذاری ها برای استفاده کردن از هنرمندان متعهد و متدین در ساخت فیلم ها و حمایت از فیلمسازان با دغدغه دینی، فراز و نشیب هایی را به خود دیده است که در مواقعی، سبب کندی روایت های هنری در جامعه و بروز خلاء روایت های هنری و دینی در جامعه اسلامی شده است؛ در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، با محمد علیزاده فرد، کارشناس کارگردانی و کارشناس ارشد ادبیات نمایشی گرایش فیلمنامه نویسی و کارگردانی که به جهت ساخت فیلم «تروا» در دوازدهمین جشنواره فیلم عمار جوایز لوح افتخار بهترین صدابرداری، لوح افتخار بهترین تصویربرداری و جایزه ویژه دبیر جشنواره را کسب کرده به گفت‌وگو نشسته است.

متن کامل این گفت‌وگو بدین شرح است:

رسا- لطفا در ابتدا خود را معرفی کنید و بفرمایید از کی وارد عرصه هنر شدید؟

من محمد علیزاده فرد، کارشناسی کارگردانی و کارشناس ارشد ادبیات نمایشی گرایش فیلمنامه هستم که بعد از تحصیلات دانشگاهی به صورت جدی وارد ساخت فیلم شدم و با فیلم های کوتاه شروع به کار کردم که اولین فیلم کوتاه من فیلم حقیقت مجازی بود.

من بعد از ساخت فیلم‌های تراس، سحری، همسایه و چای جوشیده وارد ساخت فیلم های  بلند سینمایی شدم و از سال 1393 اولین فیلم‌های کوتاه خود را شروع کردم و الان فیلم سینمایی تروا را در جشنواره امسال عمار دارم که موضوع این فیلم یک درام دهه شصتی است و سه قصه دارد و به ماجرای منافقین و بحث توابین پرداخته‌ ام.

رسا- ورود به عرصه هنر و انجام فعالیت های هنری چه ضرورتی دارد؟

اصولاً زبان هنر زبانی است که اگر به درستی از آن استفاده شود و در قالب درست و در جای مناسیی از آن بهره برداری شود می تواند مفاهیم و معانی مدّ نظر جامعه و یا افراد هنرمند را به مخاطب ارائه دهد.

اگر هنرمند بتواند این مفاهیم و معانی را در قالبی جذاب به مخاطب خود ارائه دهد تأثیر عمیقی در ذهن و جان مخاطب می گذارد؛ چراکه این، یکی از ویژگی‌های متعدد سینما و ساخت فیلم است و اهمیت روز افزون پرداختن به هنر و فعالیت‌های هنری را نشان می‌دهد.

رسا- شما تاکنون چند اثر هنری ساخته اید و عمده نگاه شما در این آثار به چه چیز معطوف بوده است؟

من حدود ۱۲ تا فیلم کوتاه کارگردانی کرده‌ام و 2 فیلم بلند ساخته ام که هر کدام از این فیلم ها یک موضوع و یک دغدغه مشخص و معینی را دنبال کرده است که بسته به دغدغه های مختلف، موضوعات متنوع و مختلفی ساخته شده است.

در هر برهه ای از زمان ممکن است اولویتی برای فیلمساز به وجود آید و بر اساس آن اولویتی که در درون خود احساس می‌کند، به سمت ساختن یک اثر سوق داده می شود.

رسا- از نظر شما چه ضرورتی دارد که در عرصه هنر دینی از هنرمندان متعهد و دغدغه مند استفاده شود؟

به نظر من همه هنرمندان در هر سبک و سیاقی که فعالیت می کنند، قطعاً هر کدام از آنان دغدغه متناسب با فکر و اندیشه خودشان را دارند؛ اما در جامعه اسلامی برای ایجاد اثر هنری، اگر هنرمند متعهد به اعتقادات و آموزه های اسلامی نباشد،  اثر هنری تولیدی آن نیز مطابق با طرز تفکر هنرمند بروز داده می شود؛ چراکه اگر سر چشمه آلوده باشد قطعاً اثر هنری تولیدی نیز از زلالیت لازم و مورد انتظار برخوردار نخواهد بود.

اگر هنرمند متعهد بوده و چهارچوب اعتقادی داشته باشد، قطعاً اعتقاد او در اثرش متبلور و ظهور و بروز داده می شود؛ زیرا که هنرمند در اثرش جلوه و نِمود پیدا می‌کند.

رسا- آیا سینمای امروز دغدغه فعالیت های هنری دینی را دارد؟

 اگر دایره دین را وسیع گرفته و آن را به معنای روشی برای زندگی و بایدها و نباید های تعیین شده در چارچوب دینی معنا کنیم باید بگویم که در این زمینه ها هنرمند متعهد وجود دارد؛ اما شاید کسانی که با دغدغه دینی خلق اثر می‌کنند، تعداد زیادی نباشند.

به نظر من نباید دایره را به صورت ضیغ و بسته در نظر گرفت و افرادی مثل سردار سلیمانی که بعد از شهادت خود این چنین موجی در کشور ایجاد کردند، شاید یکی از دلایلی که به وجود آمدنِ چنین موجی در جامعه منجر شد، این بود که او قائل به این نوع مرزبندی ها نبود و همه را تحت یک پرچم واحد می دید.

ما باید سعی کنیم که در فضای هنری کشور نیز این گونه طرز تفکر اتفاق بیفتد و تا جایی که امکان دارد خیلی از مرزبندی های بی اهمیت و غیر موثر اصلاح شوند؛ البته تکلیف کسانی که مغرض بوده و اثراتی خلق می کنند که به بدنه جامعه اسلامی ضربه وارد می‌کند مشخص و معین است و بحثی در آن نیست.

رسا- چرا در عرصه سینما به سوژه های مهم و مبتلا به عمومی پرداخته نمی شود و این پرداخت نشدن ها سبب می شود که دشمنان انقلاب اسلامی چهره ای تحریف شده از آن را به نمایش بگذارند؟

این مسئله چند بخش دارد؛ یک بخش آن به دغدغه فیلمسازان برمی‌گردد؛ اما بخش عمده آن به سازمان ها و ارگان های دولتی بر می گردد که در این زمینه بسیار موثر هستند؛ و حتی در این ۲۲ فیلمی که امسال در جشنواره فجر شرکت دارند بیش از ۵۰ درصد آنها توسط ارگان‌های انقلاب اسلامی تولید شده‌اند که هزینه ساخت و تأمین نیاز مالی آنان از بیت المال و بودجه عمومی تأمین شده است.

بنابراین یک بخشی از مشکل به مسئله سیاست گذاری های فرهنگی جامعه بر می­گردد که امیدواریم در دولت جدید و مسیر جدیدی که دولت در پیش گرفته است به مسائل هنری توجه ویژه‌ای داشته باشد؛ چراکه نوع سیاست گذاری ها در کشور برای انتخاب نوع خلق آثار هنری توسط هنرمندان بسیار موثر هستند و نقشی  اساسی در این زمینه ایفا می کنند.

بخش دوم این مسئله این است که درست است که در این بخش ممکن است فیلمسازها نیز مقصر باشند؛ اما ارگان ها و مراکزی که متولی امور فرهنگی کشور هستند، قطعاً باید اولویت هایی را تعریف کنند و از فیلمسازهای با دغدغه دینی دعوت به عمل آوره و آنان را حمایت کنند تا در این عرصه ها روایت های هنری دینی شکل بگیرد.

رسا- راهکارهای شما برای تولید آثار هنری دینی و پُر کردن خلأ فعالیت های هنری چیست؟

ما نمی توانیم انتظار داشته باشیم که از یک فیلمساز غیر متدین و غیر متعهد اثر دینی تولید شود؛ اما متأسفانه خیلی از ارگان های متولی فرهنگ با هزینه‌های گزاف، از فیلمسازانی استفاده می‌کنند که تعهدی به دین ندارند در حالی که اثر هنری عصاره وجودی هنرمندان و فیلم سازان است و نمی‌توان از فردی که در چارچوب سبک فکری و سبک زندگی دیگری غیر از دین اسلام است، توقع اثر دینی داشت تا مطابق تفکر و اندیشه اسلامی فیلم تولید کند.

به نظر من بهترین راهکار و روش، تربیت فیلم سازان هنرمند، متعهد و متدّینی است که دغدغه دینی داشته باشند و باید سلاح هنر را به انسان هایی سپرد که عصاره سالم و زلالی دارند و می‌توانند آثار خوب و فاخری را خلق کنند.

رسا- آینده سینمای ایران را چگونه می بینید و مسئولان چگونه می توانند از ساخت آثار هنری حمایت کنند؟

به نظر من باید به آینده سینما امیدوار بود؛ و من امیدوارم در دولت جدید و وزارت ارشاد جدید و با انتصابات جدیدی که صورت می گیرد، متولیان فرهنگی در جهت سیاست‌گذاری‌ها و تعیین اولویت‌های ساخت آثار هنری دقت لازم را داشته باشند و از فیلمسازان متدین و متعهد حمایت کنند.

رسا- جشنواره فیلم عمار را چگونه ارزیابی می کنید؟

طبیعتاً جشنواره عمار خوبی ها و بدی هایی دارد؛ خوبی های آن این است که یک جشنواره مردمی است و شاید کمتر جایی در کشور داشته باشیم که آثار جشنواره عمار تا‌ دل روستاها نیز نرفته باشد.

یکی دیگر از خوبی های جشنواره عمار این است که شرکت کننده های آن نیز جذاب هستند و از افراد شهرستانی، روستایی و کسانی که با کمترین امکانات فیلم می‌سازند تا آن افرادی که در پایتخت هستند و با امکانات حرفه‌ای تر فیلم می‌سازند، در آن شرکت می‌کنند؛ اما در کنار این مسائل باید به ارتقاء سال به سال آثار بیشتر توجه شود و شاید دایره تعریف خود از انسان متعهد در چارچوب انقلاب اسلامی را کمی وسیع تر بگیریم بهتر باشد؛ تا از این طریق افراد و سلیقه‌های مختلفی را بتوانیم در این دایره جای دهیم که قطعاً اتفاقات جالبی را نیز رقم خواهد زد.

گفتنی است محمد علیزاده فرد در اختتاحیه دوازدهمین دوره جشنواره فیلم عمار، به جهت ساخت فیلم «تروا» جوایز لوح افتخار بهترین صدابرداری، لوح افتخار بهترین تصویربرداری و جایزه ویژه دبیر جشنواره را کسب کرد.