سخنان سروش محلاتی کاملا در مقابل مواضع امام و آرمان های انقلاب است

اشاره: روشمندی تحقیق و پژوهش در حوزه علمیه به این شکل است که هر کسی که بخواهد سخنی را بگوید، باید حتماً مستند و مستدل باشد. این روش جلوی هر سخنی که منبع و منشأ نادرستی داشته باشد را گرفته است. اما فراگیری رسانه‌ها یکی از بدترین اتفاقات را در کشور رقم زد. از طرفی سلبریتی‌های بی سوادی که در مقابل خبرنگارانی قرار گرفته‌اند که آن خبرنگاران علائق و سلیقه‌های سیاسی و فکری آن‌ها را به‌عنوان نظریه به خورد مخاطب داده‌اند و در مقابل افراد به ظاهر اندیشمندی که اندیشه‌شان پر نقض و غرض است و خیال می‌کنند بر اساس قاعده، خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو با بیان سخنانی برخلاف سخنان صحیح، می‌توانند شهرتی برای خود دست و پا کنند. برای مثال اینکه بیایند در این شرایط خواست عده‌ای اراذل و اوباش را به خواست مردم تعمیم بدهند و بخواهند اسلام به‌خاطر جذب این افراد بی‌سروپا شریعت اسلامی را تقلیل دهد.

از این رو خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا به سراغ حجت‌الاسلام محمد ملک زاده، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی رفت تا با وی درباره ادعاهای محمد سروش محلاتی که در قالب یادداشتی منتشر کرده است، گفت‌وگو کند.

رسا ـ ادعای سروش محلاتی که گفته همراهی با حاکمیت و پافشاری بر اجرای احکام الهی عامل رویگردانی مردم از علمای دین است، چقدر درست است و ابعاد مختلف آن چیست؟

به نظر می‌رسد باید در ابتدا اشاره کنم که آقای سروش محلاتی با توجه به سابقه صحبت‌ها و اعلام نظرات خود، نشان می‌دهد که همواره مواضعی می‌گیرد که کاملاً در مقابل مواضع امام، انقلاب و آرمان‌های نهضت انقلاب اسلامی قرار دارد. وقتی ما آرمان‌های انقلاب را می‌بینیم، می‌بینیم که آرمان اصلی امام و انقلاب، احیای ارزش‌های دینی در جامعه بوده است.

اینکه ادعا کنیم که اگر ما به دنبال پیاده سازی و اجرای احکام الهی و دینی باشیم باعث فاصله گرفتن مردم از این نظام، انقلاب و دین می‌شود، یک ادعای کاملاً گزافه است. به خاطر اینکه خود مردم نهضت انقلاب اسلامی را دنبال کردند. خود آن‌ها انقلاب را به پیروزی رساندند. خواسته‌های آن‌ها در برابر رژیم منحوس پهلوی، اجرای احکام الهی و شریعت بود.

ما نمی‌توانیم ادعا کنیم که پیگیری همین احکام که خواسته و مطالبه اصلی مردم است، باعث زدگی و دوری مردم از دین می‌شود. این حرف قطعاً سخن گزافی است. وقتی امام تأکید می‌کردند که جمهوری اسلامی؛ نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد به این دلیل بود که در جمهوری اسلامی هم اسلام و ارزش‌های اسلامی و هم مردم حضور دارند. این دو از هم جدا نمی‌شوند و قابل تفکیک نیستند.

خواسته خود مردم این بود. مردم نیز به همین عنوان با رأی بالا و اکثریت قریب به اتفاق خودشان به همین عنوان جمهوری اسلامی رأی دادند. در حقیقت مردم اعلام کردند که باید ارزش‌های اسلامی در این حکومت پیاده شود. اینکه ادعا کنیم که دنبال کردن احکام دینی و پیاده کردن آن در جامعه باعث رویگردانی مردم می‌شود، قطعاً درباره مردم ایران صدق نمی‌کند؛ چون خواسته و مطالبه اصلی آن‌ها اجرای احکام دین بود که به همین خاطر انقلاب کردند و در به ثمر رساندن این حکومت تلاش کردند.

رسا ـ آقای سروش محلاتی به صورت تلویحی گفته است که باید از برخی مبانی دینی رویگردانی شود تا بتوان مردم را دوباره جذب کرد، آیا چنین اجازه‌ای وجود دارد؟ سیره پیامبر گرامی اسلام صددرصد برخلاف این گفته نیست؟

این حرف‌ها حرف‌های جدیدی نیست. از چند صد سال قبل از دوره رنسانس که کشورهای غربی می‌خواستند از دین فاصله بگیرند، این حرف‌ها را مطرح کردند. آن‌ها گفتند که ما اگر بخواهیم پیشرفت کنیم و توسعه پیدا کنیم باید از دین فاصله بگیریم. آن‌ها اول محدوده‌های دین را از سیاست جدا کردند و سپس محدوده‌های اجتماعی آن را تنگ‌تر کردند و به جایی رسیدند که دیگر هیچ اثری از دین و ارزش‌های دینی باقی نماند.

الآن ما شاهد هستیم که دنیای غرب گرفتار این معضل خودساخته‌ای شده است که باعث گرفتار شدن آن‌ها در بحران‌های شدید ضد ارزشی و نیز فقدان معنویت در جامعه غربی شود. متأسفانه همین حرف‌ها را برخی مدعیان روشنفکری بیان می‌کردند. آن‌ها حرف‌های شکست خورده و آزموده شده‌ای را که در غرب نتایج بسیار زیان باری پدید آورد را تکرار می‌کنند. از طرفی این حرف‌ها حرف‌هایی است که قطعاً با مبانی دینی و ارزشی اسلام و سیره اهل بیت فاصله دارد.

وقتی بحث خلافت برای حضرت علی (ع) مطرح می‌شود و از ایشان می‌خواهند که ارزش‌های دیگری را به‌جای ارزش‌های اصیل اسلامی انتخاب کنند، حضرت علی (ع) به هیچ وجه قبول نمی‌کند و زیر بار نمی‌رود. حتی وقتی که برخی به ایشان اعتراض می‌کنند که حالا قبول می‌کردید؛ اما به کار خودتان می‌پرداختید.

پاسخی که حضرت علی (ع) می‌دهد این است که می‌فرماید هیچ وقت من حکومت خود را بر مبنای دروغ و اقدامات غیر اسلامی که دور از ارزش‌های اسلامی هستند، قرار نمی‌دهم. ایشان می‌فرماید هیچگاه موافق نیستم که حکومتی را تشکیل بدهم که از ابتدا بر مبنای فریب و ریاکاری شکل بگیرد.

اگر قرار باشد که حکومت اسلامی بنابر ادعای آقای سروش محلاتی بخواهد یک مقداری از ارزش‌های اسلامی فاصله بگیرد تا شاید موجب خوش آیند برخی مخالفان نظام جمهوری اسلامی شود، چنین حکومتی قطعاً هیچ ارزشی نخواهد داشت. حکومتی که مبنای خودش را بر روی خوش آیند و خشنودی عده ای قلیل و دشمنان قرار بدهد، قطعاً هیچ فایده و ثمری نه برای مردم ایران و نه برای هیچ جای دیگر نخواهد داشت.

رسا ـ ادعای سروش محلاتی که گفته نباید پافشاری مراجع تقلید و علما بر اجرای احکام الهی وجود داشته باشد و باید به بیان کلیات محدود شوند و هیچگاه نباید در جزئیات وارد شوند، این ادعا چه پاسخی دارد؟ 

همین ادعای آقای سروش محلاتی نیز ناشی از این است که ایشان در اساس اعتقادی به اجرای امر به معروف و نهی از منکر در نظام اسلامی ندارد. دلیل این سخن نیز آن است که به نوعی می‌خواهد در پشت این حرف‌ها و ادعایی که بیان کند، این مسأله را آشکار نماید. در صورتی که اگر به دیدگاه‌های حضرت امام خمینی(ره) مراجعه کنیم، آقای سروش محلاتی با سوء استفاده‌هایی از دیدگاه‌های امام گاهی به‌صورت نادرست به ایشان ارجاع می‌دهد؛ اما می‌بینیم که حضرت امام خمینی بنای نهضت انقلاب اسلامی را بر اساس تبیین و آشکار سازی احکام دین، احیای امر به معروف و نهی از منکر قرار داد.

البته مجدد این مسأله را در سیره اهل بیت نیز مشاهده می‌کنیم که آن‌ها چه مقدار بر این مسأله تأکید کرده‌اند که ما به صورت آشکار از تمام موازین دینی دفاع کنیم. به احیای معروف بپردازیم و از منکر جلوگیری کنیم.

حتی در روایتی از پیامبر اکرم(ص) از این مسأله به جهاد در راه خدا تعبیر شده است که باعث می‌شود در کنار آن تمام ارزش‌های اسلامی احیا شود. حدود 30 آیه از آیات قرآن کریم در ارتباط با همین موضوع نازل شده است که مردم و علمای دین موظف به احیای دین، امر به معروف و نهی از منکر هستند. این تکلیف علما و متشرعین است. قوام شریعت به همین مسأله امر به معروف و نهی از منکری باز می‌گردد که عالمان به دین موظف به انجام آن هستند.

همان‌طور که بیان کردم معیار سنجش اعمال دینی مردم بر همین اساس است. حتی حضرت علی (ع) بعد از خاتمه یافتن جنگ صفین در وصیتی به امام حسن (ع) می‌نویسد وقتی شما می‌خواهید امر به معروف و نهی از منکر کنید، قطعا افراد بسیاری شما را ملامت می‌کنند و با شما مخالفت می‌کنند به هیچ وجه به سخنان ملامت گران توجه نکنید و در احیای معارف دین بکوشید تا از منکرات جلوگیری کنید.

تکلیف ما و عالمان دینی ما در این قضیه روشن است. با طرح چنین ادعاهایی از افرادی مانند سروش محلاتی، قطعاً مبانی دینی قابل تغییر و دگرگونی نخواهد بود.