غدیر نمادی برای دوری از اختلاف افکنی/ تبیین صحیح واقعه غدیر وحدت آفرین است

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در میان اعیاد شیعه عید غدیر از همه حتی از عید فطر و قربان بالاتر است؛ چراکه این عید حاوی یک مضمون والاتر به نام ولایت است. با عنایت به بیانات مقام معظم رهبری چند سطری درباره غدیر می نگارم.

اندک تفحصی در مضمون رسالتهای الهی این مطلب را می ­رساند که در طول تاریخ، خط روشن نبّوت و رسالت، دست به دست گشت، تا به نبىّ مکرم خاتم رسید و در پایان زندگی پیامبر اکرم، در حادثه غدیر متبلور شد.

در میان اعیاد شیعه عید غدیر از همه حتی از عید فطر و قربان بالاتر است؛ چراکه این عید حاوی یک مضمون والاتر به نام ولایت است.

عید غدیر از قرون اوّل اسلامی یک عید رایج بوده است؛ مواردی در الغدیر علامه امینی آمده که در دوران خلفای فاطمی در مصر یا در جاهای دیگر، به ‌عنوان عید ذکر شده است؛ بنابراین به حادثه تاریخی و عظیم غدیر نباید فقط به چشم یک خاطره فرقه‌ای نگاه کرد. شیعیان به میمنت نصب مولای متّقیان به مقام امامت و ولایت، غدیر را عید گرفته، شکرگزاری می­ کنند اما در حقیقتِ معنای خود، مخصوص شیعه نیست؛ بلکه امتداد خطّ همه رسالتهای الهی و اوج این خطّ نورانی در طول تاریخ است. 

از حدیث متواتر غدیر - که همه‌ محدثین بزرگ اسلام، از شیعه و سنی نقل کرده‌اند- در راستای اعتلا و گسترش اسلام، می ­توان و باید بهره­ ها برد، از جمله اینکه غدیر در وحدت بخشی جامعه اسلامی و حتی بالاتر از آن در همه جوامع می­ تواند نتیجه بخش باشد، چرا که الگویی از حکومت به نام امامت ارائه شده است، امامت، اوج معنای مطلوب اداره‌ جامعه در مقابل انواع مدیریّتها است که از ضعف و شهوت و نخوت و فزون‌طلبیِ انسانی سرچشمه می‌گیرد. 

در میان انواع مدیریت، اسلام شیوه امامت را به بشریّت ارائه می‌کند؛ امام یعنی انسانی که هم دلش از فیض هدایت الهی سرشار و لبریز است، هم معارف دین را می­شناسد و می­ فهمد هم جان و زندگی و سعادت انسانها برای او همه چیز است؛ امیرالمؤمنین در کمتر از پنج سال حکومت، این مطلب را در عمل نشان دادند و حکومت ایشان نمونه ای شد که بشریّت آن را هرگز فراموش نخواهد کرد.

حادثه‌ غدیر برخاسته از روح حقیقی اسلام است، بنابراین در محتوای حقیقی خود فقط متعلق به شیعیان نیست، بلکه متعلق به همه‌ دنیای اسلام است، اگر نگاه ما به غدیر این­طور شد، نه تنها زمینه اختلاف ایجاد نمی­ شود که ظرفیت گسترش اسلام فراهم خواهد شد.

خدای متعال، با وجود مجاهدتهای بسیار رسول اکرم اواخر عمر مبارک ایشان فرمود: اگر آنچه را که به تو دستور دادیم، به مردم  نرسانی، رسالت خود را انجام نداده‌ای که نشان از این دارد که روح حقیقی اسلام در غدیر است.

دشمن می­ خواهد مسئله‌ غدیر را زمینه برادرکشی و جنگ و خونریزی قرار بدهد؛ در حالی که غدیر نه تنها می ­تواند وسیله‌ ائتلاف و برادری مسلمانها باشد که باعث جذب پیروان ادیان ابراهیمی خواهد شد آنان که از سیاستهای خبیث شیطانی به ستوه آمده اند؛ چراکه نگاهی نو، کارآمد و منطقی در مدیریت اجتماع و سیاست به دست می آورند.

قضیه‌ی غدیر هیچ‌گونه جنگ و دعوایی بین افرادی که آن را پذیرفته اند یا رد کرده اند، به وجود نمی ­آورد و اختلاف ایجاد نمی­کند؛ چراکه یک حادثه‌ یک حادثه‌ اصولی ناظر به مهمترین رکن تشکیل نظام اسلامی یعنی امامت و ولایت است بنابراین زنده نگهداشتن غدیر، به یک معنا زنده نگهداشتن اسلام است. تبیین درست حقیقت غدیر می­تواند وحدت‌آفرین باشد. در غدیر دو بحث مطرح است: یکی اعتقاد قلبی آن که در محدوده شیعه است، دوم ارائه عالی‌ترین مسئله در باب تشکیل نظام و دنیای اسلامی است که وحدت آفرین است. 

آیت اللَه شهید مطهری مقاله‌ای با عنوان «الغدیر و وحدت اسلامی» دارد. ایشان کتاب الغدیر را یکی از محورهای وحدت اسلامی می­داند که درست هم هست. ممکن است عجیب باشد اما واقعیت همین است. در غدیر غیر از جنبه مورد قبول شیعه ( یعنی نصب امیرالمؤمنین) اصل ولایت هم مطرح شده، که دیگر شیعه و سنی ندارد. اگر ملتهای کشورهای اسلامی، شعار ولایت اسلامی سر دهند، بسیاری از گره‌ها باز خواهد شد و مشکلات کشورهای اسلامی به حل نزدیک خواهد گشت. بسیار نیکو و راه گشاست اگر همه برادران شیعه و سنی به مسئله غدیر اینگونه توجه کنند، حتی برادران سنی ما هم مثل ما روز غدیر را به عنوان عید ولایت، جشن بگیرند.

یکی از علل ادعای نقش غدیر در وحدت این است که مضمون این نصب الهی در باب کیفیّت اداره کشور و گزینش انسانهای صالح برای مسؤولیتهای بزرگ است. مسؤولیت بزرگِ اداره جامعه در نظام اسلامی، چیزی نیست که بشود درباره آن از موردی صرف نظر کرد. در این کار بزرگ، معیارها و ارزشهای اسلامی باید صد در صد در نظر گرفته شود.

امام خمینی، بزرگترین حق را به گردن امّت اسلامی دارد چراکه مردم را به مسؤولیت خودشان، یعنی دخالت در امر حکومت، متنبّه کرد. در نظام اسلامی، هر کس متدیّن به شریعت اسلامی باشد، در امر حکومت مسؤولیت دارد.

حادثه غدیر دارای ابعاد بسیاری است به طوری که مسلمین می ­توانند از همین حادثه، وسیله‌ای برای رشد و هدایت همه جهان اسلام پیدا کنند. هیچ کس هم وقوع این حادثه و صدور آن کلمات را از نبىّ مکرم اسلام منکر نشده است.
بنابراین همّت ما باید این باشد که خود را به آن الگویی که در غدیر معرفی شد و در دوران پنج‌ساله حکومت امیرالمؤمنین، نمونه آن نشان داده شد، نزدیک کنیم.

انسان ملول و کم حوصله دوست پیدا نمی­کند. آدمهایی که خسته‌اند، افسرده‌اند، کم‌حوصله‌اند، همراه و رفیق پیدا نمی­ کنند. برای کار جمعی و حرکت با جماعت و مسابقه دادن، باید بانشاط بود. بعضی‌ تصور می­ کنند نشاط یعنی رقّاصی، که فلان برنامه‌ موسیقی را یا فلان برنامه را در تئاتر و تلویزیون بگذاریم تا مردم نشاط پیدا کنند! این معنای نشاط نیست؛ نشاط یعنی حوصله‌ کار، نشاط کار، تحرّک، که دل انسان آماده باشد برای حرکت کردن، کار کردن، فعّالیّت‌ کردن؛ خسته و ملول و افسرده نباشد؛ این معنای نشاط است. در این حالت، انسان، همکار هم پیدا می­ کند، دیگران دُور او جمع می ­شوند، کار پیش می­ رود.

از طرفی با توجه به اینکه شادی کاذب و صادق تاثیرهای متفاوت دارند، باید به زمینه های ایجاد نشاط و شادی صادق توجه کرد که یکی از آنها، ارتباط معنوی و روحی با اعیاد اهل بیت خصوصا غدیر است.

حسن ختام مطلب را جمله ای از مقام معظم رهبری قرار می­ دهیم:

برای کسانی که می­خواهند از الگوی انسان طراز اسلام، نمونه‌‌‌ای ذکر کنند، بهترین نمونه همان کسی است که آن روز نبىّ مکرّم اسلام صلی‌اللَّه علیه و آله و سلّم، او را به الهام الهی و به دستور پروردگار عالم، برای منصب عظیم ولایت، معیّن فرمود. معنای ولایت و مفهوم عظیمی که در روز عید غدیر، مصداق مشخّصی پیدا کرد، یکی از نکات اساسی است که برای جامعه اسلامی ما و صاحبان فکر، نقطه حسّاسی است و جا دارد روی آن تأمّل کنند.۱۳۷۷/۰۱/۲۷

مریم اسماعیلی ( سما) دکتری شیعه شناسی مدرس حوزه و دانشگاه نویسنده و پژوهشگر