یک سامانه آنلاین چطور بساط "شاهدان دروغین" را جمع کرد؟

در سال‌های اخیر اتفاقات جدیدی در مباحث مختلف با تولد و رشد فناوری‌های نوین رخ داده که بر اساس آن باید تصورات سنتی و قدیمی را در خصوص بسیاری از موضوعات تغییر داد، مانند خدمات قضایی که در آن اقدامات نوینی انجام شده و می‌توان با اطلاع یافتن و به‌کارگیری صحیح از آن‌ها، مسیر دستیابی به حق و حقیقت را به‌راحتی طی کرد؛ یکی از این خدمات قضایی بر بستر فناوری‌های نوین، رو شدن دست شاهدان حرفه‌ای و دروغین است.

بحث وجود شهود حرفه‌ای و جعلی یکی از معضلات پرونده‌های قضایی در سال‌های گذشته بود. عده‌ای بودند که در ازای دریافت مبلغی در دادگاه و هر جا در روند رسیدگی به پرونده نیاز بود، شهادت دروغ می‌دادند. این افراد با نام و عنوان شاهد حرفه‌ای مشهور بودند و خیلی کم پیش می‌آمد که دست آن‌ها برای قاضی یا بازپرس رو شود، زیرا قضات و محاکم دسترسی به پیشینه این شاهدان نداشتند و انتظار اینکه مرکز حفاظت قوه قضاییه همه این شاهدان دروغین و پولکی را شناسایی و دستگیر کند، انتظار غیرمنطقی بود.

شاهدان دروغین که محتوای شهادت آن‌ها را پول تعیین می‌کرد، در مواردی قاضی را دچار اشتباه و خطا می‌کردند و در واقع عدالت به خاطر شهادت دروغین آن‌ها مخدوش می‌شد. این روند اما با تأکید سند تحول قضایی و ورود مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه متوقف شد و دیگر مسأله‌ای به نام شاهد حرفه‌ای، موضوعیت خارجی در محاکم و دادگاه‌ها ندارد.

دستگاه قضا "سامانه شهود و مطلعین" را طراحی کرد و در اختیار قضات قرار داد. در این سامانه تعداد دفعاتی که یک شخص در سال به عنوان شاهد در کلیه محاکم قضایی حاضر شده به قاضی اعلام می‌شود و اگر شاهدی چند بار اقدام به شهادت در دادگاه کرده باشد، به قاضی هشدار می‌شود.

آمارهای رسمی قوه قضاییه حاکی از این است که بعد از راه‌اندازی "سامانه شهود و مطلعین" و استفاده قضات از آن، فعالیت شهود جعلی و حرفه‌ای که قبلاً در اطراف دادگاه‌ها و ساختمان‌های قضایی دیده می‌‌شدند تقریباً سفر شده است.

"سامانه شهود و مطلعین" را می‌توان یک اقدام هوشمند علیه فساد و تخلف در پرونده‌های قضایی و به نفع عدالت و ترویج عدالت عمومی دانست.