زیارت؛ پیوندی مقدس در خدمت وحدت و مقاومت

اشاره: زیارت، فراتر از یک عمل عبادی فردی، ظرفیتی تمدن‌ساز در دل سنت اسلامی شیعه است؛ پیوند قلبی میان زائر و امام معصوم علیه‌السلام اگر با معرفت عمیق توأم شود می‌تواند به شکل‌گیری شبکه‌ای از مؤمنان آگاه و مسئول در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی بینجامد؛ زیارت، مدرسه‌ای برای یادگیری اخلاق تشکیلاتی، گذشت، فداکاری و انسجام اجتماعی است و در سایه این پیوند مقدس، زائر می‌آموزد چگونه در متن جامعه ایفای نقش کند.

در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب، زیارت یک گفتمان است؛ گفتمان مقاومت، ایستادگی و عزت؛ این پیوند معرفتی با امام معصوم علیه السلام، زائر را از سطح فردی به سطحی از تعهد اجتماعی و تاریخی می‌کشاند، همچنین زیارت می‌تواند پل ارتباطی میان مذاهب اسلامی باشد، زیرا محبت اهل بیت علیهم‌السلام مرزهای مذهبی را درنوردیده و ظرفیت وحدت و همدلی را فراهم ساخته است، این ظرفیت زمانی شکوفا می‌شود که نسل امروز، امام معصوم علیه السلام را به درستی بشناسد و به مقام او معرفت یابد، وظیفه ماست که این شناخت را تسهیل و آن عطش حقیقی را بیدار کنیم.

در همین زمینه خبرنگار  گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا،با حجت الاسلام اسماعیل کاظمی زرومی امام جمعه پرند گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.

رسا ـ چگونه زیارت می‌تواند به یک حرکت اجتماعی و سیاسی تبدیل شود؟

یک پیوند معنوی و قلبی بین امام و ماموم وجود دارد و هر چه این ارتباط با معرفت عمیق‌تری باشد می‌تواند به شکل‌گیری شبکه کمک کند، این شبیه به کارهای اجتماعی و فرهنگی است که در تلاشیم اخلاق تشکیلاتی را بیاموزیم، برکت زیارت نیز می‌تواند به ما کمک کند تا آداب زندگی اجتماعی را یاد بگیریم و شبکه‌ای شکل بگیرد.

زمانی که این شبکه اجتماعی شکل می‌گیرد به نظر می‌رسد می‌تواند راندمان و موفقیت کارهای ما را در سایر حوزه‌ها تحت تأثیر قرار دهد، اگر زیارت همراه با معرفت به امام معصوم علیه السلام باشد حتماً به کمک خواهد کرد تا در کارهای تشکیلاتی قوی‌تر عمل کنیم و با گذشت و فداکاری نقش بیشتری ایفا کنیم.

این گذشت و فداکاری می‌تواند به دیگران در تجربه زیارت و معنویت نیز گاهی با برگزاری روضه، ایجاد فضای فیزیکی مناسب، یا حتی گذشت شخصی کمک کند، این اندیشه می‌تواند در شبکه‌های گسترده‌تر اثرگذار باشد و تغییرات واقعی را به وجود آورد. من در کنار ضریح می‌توانم یاد بگیرم که چگونه گذشت کنم و این گذشت را در کارهای فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی بهره‌برداری کنم، امیدوارم که بتوانیم از این ظرفیت عظیم بهره‌مند شویم.

رسا ـ نقش زیارت در تقویت وحدت اسلامی چیست؟

ابتدا وقتی درباره وحدت صحبت می‌کنیم باید توجه داشت که عموم غیرشیعه به اهل بیت علیهم السلام احترام واقعی می‌گذارند، اگر کسی به امام علیه السلام من احترام بگذارد برای من هم محترم است، وقتی غیرشیعه به زیارت حرم حضرت رضا علیه السلام می‌آیند و پناه می‌برند نشان‌دهنده آن است که گستره و پذیرش امر امامت شامل حال آنها نیز شده است، لذا باید از این فرصت استفاده کنم تا آن را تقویت کنم و تلاش کنیم که همه تحت یک پرچم و در مسیر توحیدی حرکت کنند.

رسا ـ چگونه می‌توان زیارت را به نسل جوان به درستی معرفی کرد تا از سطحی‌نگری به سمت معرفت عمیق حرکت کند؟

فکر می‌کنم آنچه مهم‌تر از خود زیارت است، شناخت عمیق‌تر و بینش دقیق‌تری است که باید حاصل شود، در روایات درباره حضرت رضا علیه السلام تأکید شده که باید ایشان را با معرفت به حق شناخت.؛ شناختن امام علیه السلام بدان معناست که بدانیم امام علیه السلام کیست، مقام و موقعیت امامت چیست و چه ویژگی‌ها و مراتب علمی و عصمت دارد.

هر چه بتوانیم این مفاهیم را بیشتر توضیح دهیم، زیارت برای ما و نسل جوان کمک‌ کننده‌تر خواهد بود، مهم است که بدانیم نزد که رفته‌ایم؛ چرا که درک طرف مقابل به ما کمک خواهد کرد تا نه تنها بدانیم چه می‌خواهیم، بلکه آداب و ادب حضور را نیز رعایت کنیم.

اگر ما وارد حرم شدیم، نباید به امور سطحی قناعت کنیم بلکه باید به جایگاه‌های بالاتر و شأن امام علیه السلام توجه کنیم، همچنانکه وقتی نزد یک عالم یا مرجع تقلید می‌رویم ادب حضور را رعایت می‌کنیم به این دلیل که مقام او را درک کرده‌ایم در زیارت امام علیه السلام نیز همین امر صدق می‌کند، اگر بتوانیم شأن و جایگاه ایشان را درک کنیم آنگاه با حضوری قلبی و دلی عمیق‌تر ادب حضور را رعایت خواهیم کرد.

این امر به نسل امروز نیز کمک می‌کند تا کرامات و شناخت واقعی را دست‌یافته و با تشنگی واقعی نزد ذوات مقدس اهل بیت علیهم السلام آمده و چیزی واقعی بخواهند، وظیفه ما این است که با معرفی صحیح امام علیه السلام و جایگاه ایشان این عطش واقعی را برایشان فراهم کنیم.

رسا ـ آیا می‌توان گفت زیارت در اندیشه امام خامنه‌ای یک «گفتمان مقاومت» است؟ چرا؟

اساساً گفتمان مقاومت را که از اهل بیت علیهم السلام دریافت کرده‌ایم، چیزی نیست که از خودمان به وجود آورده باشیم، ایستادگی در برابر آمریکا یا استکبار از آموزه‌های اهل بیت علیهم السلام سرچشمه گرفته است، این رویکرد طبیعی است که وقتی به نزد امام علیه السلام می‌رویم تنها به مسائل معنوی نمی‌پردازیم؛ بخشی از آن مجموعه کارها، استکبار ستیزی است، همانطور که حضرت علیه السلام اشاره کرده‌اند. به نظر می‌رسد که لب مطلب دقیقاً همین باشد.