زیارت کامل، پیوند قلبی و معرفتی با اولیاء الهی است

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام‌ علی احتشام کاشانی عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در گفتگویی مشروح به تبیین دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی در خصوص ماهیت، ویژگی‌ها و آداب زیارت اصیل پرداخت.

وی تأکید کرد: اهتمام به زیارت قبور ائمه معصومین (ع) و امامزادگان والامقام، ریشه در معارف غنی دین اسلام و به‌ویژه مکتب انسان‌ساز اهل بیت (ع) دارد و این توجه ویژه همواره در سیره بنیانگذار جمهوری اسلامی و رهبر معظم انقلاب مشهود بوده است.

حجت الاسلام احتشام کاشانی اظهار داشت: این اهتمام و برجستگی در سیره و عمل این بزرگان، کاشف از نقش بی‌بدیل و ویژه‌ای است که این بقاع متبرکه، به مثابه قطب‌های فرهنگی، در جوامع اسلامی، دینی و به‌خصوص شیعی ایفا می‌کنند. 

وی افزود، دیدگاه محوری مقام معظم رهبری آن است که این اماکن مقدسه و امامزادگان بزرگوار باید فراتر از یک مکان صرف، به "قطب فرهنگی" تبدیل شوند؛ شمع و چراغی فروزان برای هدایت دل‌سوختگان مکتب اهل بیت و الهام‌بخش مجاهدان جبهه حق.

این کارشناس مذهبی با اشاره به سیره بسیاری از امامزادگان، تصریح کرد: اصولاً در میان امامزادگان بزرگوار، شخصیت‌هایی که با عنصر جهاد عجین بوده‌اند و زندگی خود را وقف مبارزه در راه دین و اعتلای ارزش‌های اسلام ناب محمدی (ص) کرده‌اند، از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. 

وی به عنوان مصادیق بارز به شخصیت‌هایی همچون حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها)، حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه السلام) و حضرت احمد بن موسی شاهچراغ (علیه السلام) اشاره نمود و خاطرنشان کرد: وجه تمایز و برجستگی این بزرگواران که باعث شده در میان ملت بزرگ ما و عاشقان و شیفتگان اهل بیت از سراسر منطقه و جهان، نگاه ویژه‌ای به ایشان وجود داشته باشد، عمدتاً به سبب جهاد مخلصانه‌ای است که در راه خداوند متعال انجام داده‌اند.

حجت الاسلام احتشام کاشانی از این مقدمه نتیجه‌گیری کرد که امامزادگان عظیم‌الشأن، به منزله چشم و چراغ دین، ملت، منطقه و محور مقاومت اسلامی هستند و از این رو، زیارت مرقد مطهر آنان باید برای زائران الهام‌بخش باشد تا "در روش جهادی و مبارزه مستمر با مستکبرین عالم، به سان خود اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) و این امامزادگان مجاهد، ثابت قدم مانده و از دین الهی و حریم ارزش‌ها در برابر طاغوت‌های زمانه دفاع کنند.

وی با تأکید بر ناکافی بودن آموزش‌های صرفاً کلامی، توضیح داد: بخش قابل توجهی از آموزش‌ها، یاد دادن‌ها و تمرین‌های عملی ما صرفاً با تکیه بر گویش و بیان لسانی تأمین نمی‌شود؛ روش و منش عملی ما باید گویای اهتمام قلبی و واقعی ما به مقام منیع و بزرگ امامان و امامزادگان باشد.

به گفته حجت الاسلام احتشام کاشانی، تأثیر الگو‌های رفتاری در خانواده بسیار حیاتی است. در خانه و خانواده‌هایی که از گذشته، اعتناء و احترام ویژه‌ای نسبت به مقام شامخ امامان و امامزادگان (علیهم الصلاة و السلام) وجود داشته است، طبیعی است که فرزندان آنها بر اثر مشاهده این روش زیبا و ملموس، با دیگران تفاوت محسوسی خواهند داشت. "

وی با استناد به حکمت نهفته در ضرب‌المثل قدیمی "گندم از گندم بروید جو ز جو"، بیان داشت: نمی‌شود فرزندان ما در دوران حساس کودکی رها باشند و ما انتظار داشته باشیم که در دوران نوجوانی و جوانی، دقیقاً آن‌گونه که ما می‌خواهیم و دوست داریم، عمل کنند. اگر بنا داریم نونهال، نوجوان و جوان امروز ما، بسان نسل‌های گذشته، اهتمام ویژه‌ای به ائمه اطهار، امامزادگان و سنت حسنه زیارت داشته باشند، باید این اهتمام را در دوران کودکی، نه فقط بشنوند، بلکه به عینه ببینند؛ ببینند که در محیط خانه، خانواده و اجتماع، بزرگتر‌ها چگونه نه تنها برای رفع حوائج و مشکلات، بلکه مهمتر از آن، برای ایجاد و تعمیق رابطه عشق و عاشقی معنوی، به این انوار مقدسه پناه می‌برند. 

حجت الاسلام احتشام کاشانی ابراز امیدواری کرد که با چنین رویکردی، نسل جوان و نوخاسته نیز همچون نسل گذشته، از برکات مادی و معنوی زیارت بهره‌های بیشتر و بهتری خواهند برد.

وی مفهوم حضور قلب در زیارت را فراتر از زیارت صرف دانست و گفت: نه تنها زیارت، بلکه در تمام عباداتی که قرار است نقشی در ارتباط میان بنده و خدای متعال ایفا کنند و این پیوند را برقرار یا مستحکم سازند، معلوم است که اگر بنا است آن نقش ویژه و اثرگذار رقم بخورد، باید همراه با توجه، تمرکز و حضور قلب باشد.

حجت الاسلام احتشام کاشانی برای تبیین این موضوع، به مثال نماز، به عنوان ستون دین، اشاره کرد و افزود: در سرتاسر قرآن کریم، وقتی سخن از نماز به میان می‌آید، از واژه 'اقیموا الصلاة' یا 'اقم الصلاة' استفاده شده است، نه 'اقرؤوا الصلاة'. این نشان می‌دهد که صرف خواندن الفاظ نماز نمی‌تواند ما را به آن جایگاهی که از نماز متوقع هستیم، برساند؛ بلکه 'اقامه' و برپاداشتن حقیقی نماز مدنظر است که مستلزم حضور قلب می‌باشد.

وی این اصل را به زیارت تعمیم داد و با اشاره به مضامین بلند زیارت جامعه کبیره، یادآور شد: در پایان زیارت جامعه، پس از آنکه یک دوره فشرده امام‌شناسی را از لسان مبارک امام هادی (علیه الصلاة و السلام) فرا می‌گیریم، این‌گونه دعا می‌کنیم: 'اَسْئَلُکَ... اَنْ تَجْعَلَنى... مِنَ الْعارِفینَ بِهِمْ وَ بِحَقِّهِمْ وَ فى زُمْرَةِ الْمَرْحُومینَ بِشَفاعَتِهِمْ' (خدایا از تو می‌خواهم مرا از عارفان به مقام و حق اهل بیت و در زمره کسانی قرار دهی که به شفاعتشان مورد رحمت قرار می‌گیرند). 

این کارشناس دینی تأکید کرد: بنابراین، اگر قرار است کسی به این مقام ویژه و این معرفت عمیق دست یابد، حتماً باید این سیر و سلوک، یک حرکت و پویشِ جان، قلب و دل باشد؛ و الا، صرف به زبان آوردن چند لفظ یا کشیدن دستی به ضریح و دیوار، گرچه فی نفسه ارزشمند است و ثواب دارد، اما کمال واقعی زیارت در آن نهفته نیست. 

وی کمال زیارت را اینگونه تعریف کرد: کمال واقعی در این است که علاوه بر حفظ ظواهر و آداب، به باطن و حقیقت زیارت دست یابیم و باطن زیارت، همان برقراری ارتباط قلبی عمیق و مؤثر بین ما (زائر) و آن بنده ویژه و خلیفه الهی (مزور) است؛ ارتباطی که می‌تواند در تمام شئون و صحنه‌های زندگی، مددکار و راهگشای ما باشد تا ان‌شاءالله در صراط مستقیم الهی گام برداریم و این مسیر را با عاقبت‌بخیری و ختم به سعادت بپیماییم.

حجت الاسلام احتشام کاشانی در خاتمه سخنان خود، با اشاره به دعای پایانی زیارت حضرت معصومه (سلام الله علیها)، "اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تَخْتِمَ لِی بِالسَّعَادَةِ... " و فراز "فَلَا تَسْلُبْ مِنِّی مَا أَنَا فِیهِ" (خدایا! این حالت توجه و ابتهال و حضور قلب را از من مگیر)، اهمیت استمرار این حالت روحانی را یادآور شد و ابراز امیدواری کرد که این دعا در حق همه زائران و شیفتگان اهل بیت (ع) به اجابت برسد.