حجت‌الاسلام بی‌آزار تهرانی مطرح کرد؛
زیارت با معرفت، سنگ‌بنای تمدن‌سازی اسلامی است
تولیت آستان امامزاده صالح علیه‌السلام تجریش با تأکید بر اینکه زیارت اگر با معرفت همراه شود به یک جریان تمدنی بدل خواهد شد، گفت: هیئت‌های مذهبی شاخص امروز باید سنگر خدمت اجتماعی، تربیت جوان مؤمن و مبارزه فرهنگی با تهاجم دشمن باشند.
اشاره: هیئت‌های مذهبی، بقاع متبرکه، زیارتگاه‌ها، فضای مجازی و هنر متعهد، همگی اجزای یک منظومه تمدنی هستند. اگر بتوانیم این اجزا را درست در کنار هم قرار دهیم، می‌توانیم جامعه‌ای تربیت کنیم که نه‌تنها اهل ایمان و معرفت، بلکه اهل خدمت، مسئولیت‌پذیری و تمدن‌سازی باشد. زیارت، اگر با معرفت همراه شود، از یک عمل فردی به یک جریان تمدنی تبدیل خواهد شد.
همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب به جنبه های فرهنگی زیارت تاکید دارند این فرهنگ باید با هیئت‌های فعال، رسانه‌های مؤمن، تولید محتوای هنرمندانه و توجه ویژه به نسل جوان در دل جامعه نهادینه شود، در این صورت است که زیارت نه‌تنها حافظ هویت دینی ما بلکه محور تمدن‌سازی اسلامی خواهد بود.
در همین راستا خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام احسان بی آزار تهرانی تولیت امامزاده صالح تجریش تهران گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.
رسا ـ نقش هیئت‌های مذهبی و راهپیمایی‌های زیارتی در تقویت روحیه جمعی چیست؟
یکی از راهبردهای بسیار مؤثر و موفق در سال‌های اخیر، تقویت استقلال هیئت‌های مذهبی شاخص و پیوند آن‌ها با بقاع متبرکه بوده که با حمایت سازمان اوقاف و امور خیریه شکل گرفته است. این راهبرد نه‌تنها موجب رونق برنامه‌های مذهبی نظیر توسل و عزاداری در فضای امامزادگان شده، بلکه زمینه‌ساز هم‌افزایی میان هیئت‌ها و مراکز مذهبی شده است.
ما امروز شاهد هستیم که در کنار زیارت، برنامه‌های توسل و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در حریم اهل‌بیت علیهم‌السلام، موجبات جذب خیل عظیمی از جوانان به این فضاها را فراهم کرده است، این حضور گسترده یک سرمایه عظیم اجتماعی است؛ چراکه هیئت مذهبی امروز صرفاً محلی برای عزاداری یا مدیحه‌سرایی نیست بلکه سنگری برای خدمات اجتماعی، دستگیری از محرومان، فعالیت‌های فرهنگی، جریان‌سازی فکری و تمدن‌سازی اسلامی است.
هنگامی که از "هیئت شاخص" سخن می‌گوییم، منظور هیئتی است که در کنار احیای مناسبت‌های اهل‌بیت علیهم السلام در عرصه خدمات اجتماعی نیز فعال باشد، یعنی هیئتی که به ولی‌نعمتان جامعه یعنی محرومان توجه دارد، این نوع نگاه موجب آن شده که مردم از اقشار مختلف، تنها برای مناجات و دعا به حرم نروند بلکه با انگیزه‌های اجتماعی و ایمانی به زیارتگاه‌ها به عنوان پناهگاه فرهنگی و اجتماعی رجوع کنند.
به عنوان مثال بنده بارها گفته‌ام که در حرم حضرت صالح‌علیه السلام ما دو نوبت دعای کمیل برگزار می‌کنیم؛ یکی بعد از نماز مغرب و دیگری از نیمه‌شب تا سحر، اما هدف این است که مردم با میل و رغبت قلبی با معرفت و شوق به حریم اهل‌بیت علیهم السلام وارد شوند، وقتی زیارت، توسل، فعالیت فرهنگی و جریان خیرات و خدمات اجتماعی در کنار هم جمع شوند یک پدیده تمدنی و ایمانی بزرگ شکل می‌گیرد.
هیئتی که امروز نسبت به عرصه اجتماعی بی‌تفاوت باشد، نمی‌تواند ادعای شاخص بودن داشته باشد. باید به سمت خدمات اجتماعی، دستگیری از محرومان و حل مسائل واقعی جامعه حرکت کند، هدف میانی ما ممکن است برگزاری مراسم‌های زیارت و مراثی و موالید باشد، اما هدف نهایی تبدیل هیئت و زیارتگاه به پناهگاه و ملجأ مردم است و خوشبختانه این هدف در سال‌های اخیر با شکوه خاصی محقق شده است.
در زیارتگاه‌ها حضور اهل خیر، تبادل افکار، احیای معارف و تقویت روحیه جمعی صورت می‌گیرد، وقتی مردم احساس کنند حضور در یک امامزاده هم زیارت است، هم فضای فرهنگی و هم جایی برای خدمت‌رسانی آنجا به یک سنگر فرهنگی اجتماعی تبدیل می‌شود.
رسا ـ چگونه می‌توان زیارت را به نسل جوان به درستی معرفی کرد تا از سطحی‌نگری به سمت معرفت عمیق حرکت کند؟
باید اصل زیارت را از منظر ثقلین - یعنی قرآن و عترت - تبیین کنیم، زیارت باید با مبانی محکم قرآنی و روایی به نسل امروز عرضه شود، امروز جریان‌های ناصبی، وهابیت و تکفیری‌ها اصل زیارت را هدف قرار داده‌اند؛ بنابراین ما باید این گنجینه را با زبان معرفتی، استدلالی و مستند به قرآن کریم و سیره اهل‌بیت علیهم السلام معرفی کنیم.
قرآن و اهل‌بیت علیهم السلام دو ثقل هستند که پیامبر(ص) فرمود: «لن یفترقا حتی یردا علی الحوض»؛ اگر کسی بخواهد گمراه نشود باید به این دو تمسک کند. ما اگر اصل زیارت را در این بستر ارائه دهیم جوان ما متوجه خواهد شد که زیارت صرفاً رفتن به حرم نیست بلکه یک عهد، یک تعهد و یک بیعت با آرمان‌های اهل‌بیت علیهم السلام است.
زیارت، انسان را به حیات طیبه متصل می‌کند، زیارت یعنی ما با امامی که در راه خدا قیام کرده پیمان ببندیم و این پیمان، نقشه راهی می‌شود برای زندگی تا قیامت است، اینجاست که «زیارت» از یک عمل مستحب عبادی صرف به یک جریان‌سازی فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و تمدنی تبدیل می‌شود.
رسا ـ رابطه زیارت با تمدن‌سازی اسلامی از دیدگاه امام خامنه‌ای چگونه تبیین می‌شود؟
رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کرده‌اند که زیارتگاه‌ها، اقطاب فرهنگی و مذهبی بزرگ ملت ایران هستند، در این میان متون زیارتی نیز نقش مهمی در تمدن‌سازی دارند؛ از جمله زیارت جامعه کبیره، اگر کسی بخواهد چهره عینی قرآن ناطق را در عالم ببیند، باید به سراغ زیارت جامعه کبیره برود.
زیارت، حلقه اتصال میان نبوت و ولایت است، وقتی به امام متصل می‌شویم به حقیقت توحید و عبودیت وصل می‌شویم، امام یعنی کسی که مجری اهداف قرآن کریم در زمین است، در روایتی از امام حسین علیه السلام آمده است: « ما الإمامُ إلّا الحاكمُ بالكِتابِ». وقتی زائر با معرفت به حرم می‌رود و با آرمان‌های امام علیه السلام آشنا می‌شود، می‌تواند آن را در زندگی پیاده کند و به یک «انسان قرآنی» تبدیل شود.
در واقع، زیارت جامعه کبیره، تجلی تمدن ناب اسلامی و قدسی است، شاه‌بیت آن شاید همین باشد که: «من أراد الله بدأ بکم»، اینجا دیگر با یک جریان معرفتی تمدنی مواجهیم که اساس آن، توحید، امامت، عبودیت و معنویت است؛ جامعه‌ای که این‌ها را در خود بپروراند، جامعه‌ای تمدن‌ساز خواهد بود.
رسا ـ آیا فضای مجازی توانسته است معنای زیارت را تغییر دهد؟ این تغییرات مثبت بوده یا منفی؟
همان‌طور که آیت‌الله جوادی آملی می‌فرمایند، فضای مجازی یک «واقعیت انکارناپذیر» است، امروز شاهد هستیم که روزانه هزاران محتوا علیه مکتب تشیع و زیارت در فضای مجازی منتشر می‌شود، اما در کنار این هجمه‌ها، فرصت‌هایی نیز هست، ما اگر بتوانیم با زبان هنر با تولید محتوای عمیق و زیبا و با استفاده از ظرفیت سینما و رسانه زیبایی‌های کلام اهل‌بیت علیهم السلام را معرفی کنیم می‌توانیم این تهدید را به فرصت تبدیل کنیم.
نمونه‌ای از این مسئله سریال «پایتخت» بود که در قسمت آخر خود به حرم امام رضا علیه‌السلام پرداخت، همان شب جست‌وجوی عبارت «زیارت امام رضا» در فضای مجازی به یک رکورد بی‌سابقه رسید، این یعنی اگر محتوای خوب و مؤثر تولید کنیم، حتی رسانه‌های عمومی هم می‌توانند مردم را به سمت اهل‌بیت علیهم السلام جذب کنند.
در فضای مجازی باید محاسن کلام اهل‌بیت علیهم السلام را به مردم نشان دهیم، اگر بتوانیم محتوای اصیل و هنرمندانه تولید کنیم مخاطب جوان هم جذب خواهد شد، امروز شبکه‌های اجتماعی خوراک فکری و فرهنگی نسل جوان را تأمین می‌کنند، پس اگر ما در این میدان غایب باشیم میدان را به دشمن واگذار کرده‌ایم.
رسا ـ آیا مدل‌های جدید زیارت مجازی می‌توانند جایگزین زیارت فیزیکی شوند؟
قطعاً زیارت مجازی نمی‌تواند جایگزین زیارت حضوری باشد در روایات تأکید شده که حضور در مکان زیارت موضوعیت دارد، مثلاً در مورد زیارت امام حسین علیه‌السلام تأکید شده که زیارت زیر قبه ایشان آثار خاصی دارد، اما در مواردی که دسترسی نیست زیارت مجازی یا نیابت زیارت هم آثار خاص خود را دارد.
امروز بسیاری از شیعیان در نقاط دوردست جهان زندگی می‌کنند و امکان حضور در حرم‌ها را ندارند، زیارت مجازی می‌تواند ارتباط قلبی و معنوی آنان را حفظ کند و مایه انس و معرفت باشد، اما اصل زیارت همچنان در حضور جسمانی و فیزیکی در حرم تعریف می‌شود، امام معصوم علیه السلام حتی در دوره کسالت و بیماری برای زیارت نائب می‌گرفتند، این نشان می‌دهد که حضور در حرم موضوعیت دارد.
رسا ـ چگونه می‌توان از زیارت برای مقابله با جنگ نرم دشمنان استفاده کرد؟
دشمن امروز با تمام توان خود به جنگ نرم آمده است، اما اگر ما زیارت را به مثابه عهد، جریان‌شناسی و اتصال به خواسته‌های حجت خدا در نظر بگیریم خودبه‌خود به یک ابزار فرهنگی در مقابله با تهاجم نرم تبدیل می‌شود.
وقتی ما به حرم می‌رویم و با امامی بیعت می‌کنیم که در برابر طاغوت ایستاده است، خودمان نیز باید در برابر طاغوت زمان بایستیم. اگر رنگ و بوی خدایی بگیریم، حتماً می‌توانیم در این مواجهه فرهنگی و تمدنی بر دشمنان پیروز شویم، امروز زیارت می‌تواند ظرفیتی بی‌نظیر برای تربیت نسل مؤمن، مقاوم و انقلابی باشد.
ارسال نظرات