اخلاق؛ زبان مشترک ادیان

به گزارش خبرنگار گروه فرق و ادیان خبرگزاری رسا، در نشست علمی‌ای که با موضوع «نقش اخلاق در دنیای بی‌مرز: تجربه‌نگاری مواجهه با ادیان در آمریکای لاتین» در سالن امام رضا (ع) دانشگاه معارف اسلامی برگزار شد، حجت‌الاسلام محمدرضا میریوسفی، عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی (ره)، به روایت سفر خود به منطقه آمازون پرداخت و تصاویری از مواجهه نزدیک با عارفان و رهبران معنوی سرخ‌پوست ارائه داد و ضمن بررسی دیدگاه این رهبران درباره طبیعت، نقش پررنگ آن را در شکل‌گیری نیروی اخلاقی در زندگی‌شان تبیین کرد.

عبور از تصویرسازی‌های کلیشه‌ای

حجت‌الاسلام میر‌یوسفی به این نکته اشاره کرد که بخش زیادی از آنچه امروزه از معنویت سرخ‌پوستان آمریکای لاتین ارائه می‌شود، بیشتر برخاسته از روایت‌های تحریف‌شده و اسطوره‌سازی‌هایی است که در آثاری چون نوشته‌های کارلوس کاستاندا به چشم می‌خورد.

وی معتقد است این تصاویر سطحی و اسرارآمیز، حقیقت عرفانی و ظرفیت اخلاقی عمیق این سنت‌ها را پنهان ساخته‌اند و موجب می‌شوند فرهنگ‌های بومی از تأثیرگذاری حقیقی و الهام‌بخش خود بر جامعه جهانی باز بمانند ـ همان‌گونه که گاه برخی دیدگاه‌های غربی چهره‌ای نادرست و مغرضانه از ایران ترسیم می‌کنند.

اخلاق؛ تجربه‌ای عمیق و حسی

حجت‌الاسلام میر‌یوسفی سپس به توصیف دیدار خود با یکی از عارفان سرخ‌پوست پرداخت و آرامش بی‌مانندی را که در وجود او موج می‌زد، تحسین کرد؛ آرامشی که کمتر در فضاهای آکادمیک یا حتی عرفانی دیده می‌شود. 

وی ادامه داد: زمانی که سرچشمه آرامش این عارفه را جویا شدم، پاسخی شنیدم که حکایت از نگاه متفاوت آن فرهنگ داشت: «آرامش و نیروی درونم را از دیدن می‌گیرم». در این فرهنگ، «دیدن» فراتر از تماشای ظاهری است و به نوعی شهود عمیق و احساس وحدت با طبیعت و هستی تعبیر می‌شود.

طبیعت؛ سرچشمه خلق رفتار اخلاقی

از منظر ادیان بومی آمازون، تمام لحظات زندگی روزمره ـ از نفس کشیدن تا خوردن و خوابیدن ـ نمودی از برکت‌های الهی و مقدس‌اند. طبیعت، صرفاً محیطی برای بهره‌برداری نیست؛ بلکه منبع الهام و بخش جدایی‌ناپذیر از کلیت هستی انسان است.

اخلاق آفاقی و پیوند دوباره انسان با جهان هستی 

حجت‌الاسلام میر‌یوسفی با معرفی مفهوم «اخلاق آفاقی» افزود: برخلاف رویکرد جاری در جهان معاصر که انسان را حاکم مطلق بر طبیعت می‌داند، نگرش ادیان بومی، انسان را جزئی از شبکه وسیع حیات و هم‌خانواده با طبیعت می‌بیند. احترام به طبیعت در این نگاه، صرفاً وظیفه‌ای بیرونی نیست؛ بلکه بخشی از احترام به خود انسان است.

وی ادامه داد: در این فرهنگ، هرگونه آسیب به طبیعت، حتی شکستن شاخه درخت یا برداشتن سنگی از رودخانه، عملی ناپسند قلمداد می‌شود؛ زیرا این رفتارها در حقیقت نوعی آسیب به خود انسان است. احترامی که ریشه در همدلی و درک عمیق ارتباط میان انسان و جهان دارد.

در پایان، حجت‌الاسلام میر‌یوسفی با یادآوری آیاتی از قرآن کریم که انسان را به تماشای نشانه‌های خداوند در افق‌ها دعوت می‌کند، بر اهمیت توجه به طبیعت به عنوان منبع الهام اخلاقی و ایمانی تأکید کرد و افزود: اگر امروز در جامعه ما رفتارهای اخلاقی کمرنگ‌تر شده است، باید نگاه خود را به جهان و پیش‌فرض‌هایمان بازبینی کنیم؛ چرا که سرچشمه‌های اخلاقی ما نیازمند ترمیم و احیاء هستند.