تجلیل مراجع تقلید از جایگاه علمی، فقهی و سیاسی میرزای نائینی

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا،  به مناسبت برگزاری کنگره بین‌المللی بزرگداشت میرزای نائینی جمعی از مراجع تقلید و علما در دیدار مسئولان این کنگره با تجلیل از مقام علمی، معنوی و سیاسی این اندیشمند برجسته شیعه بر احیای آثار، بازخوانی اندیشه‌ها و معرفی سیره تربیتی و اجتماعی ایشان تأکید کردند.

در این دیدارها مراجع تقلید از جمله حضرات آیات نوری همدانی، مکارم شیرازی، وحید خراسانی، سبحانی، شبیری زنجانی، جوادی آملی و مظاهری هر یک در سخنان جداگانه ابعاد گوناگون شخصیت فکری و عملی این فقیه بزرگ را تبیین کردند و میرزای نائینی را الگویی جامع در عرصه علم، اخلاق، سیاست و انسان‌سازی دانستند.

نائینی فقیهی مبتکر، زمان‌شناس و پرورش‌دهنده شاگردان صالح بود

حضرت آیت‌الله حسین نوری همدانی با تجلیل از شخصیت علمی و اخلاقی میرزای نائینی وی را از فقهای بزرگ و نوآور سده اخیر دانست که عمر خود را در مسیر انسان‌سازی و تربیت شاگردان صالح سپری کرد.

این مرجع تقلید در دیدار با دست‌اندرکاران کنگره بین‌المللی میرزای نائینی اظهار داشت: مرحوم نائینی علاوه بر نوآوری علمی و دقت فقهی، در عرصه سیاست و شناخت زمان نیز پیشتاز بود. او از نیازهای روز جامعه غافل نبود و بر این باور بود که علما باید در مسائل اجتماعی و سیاسی نقش‌آفرین باشند.

وی با اشاره به کتاب تنبیه‌الأمة، افزود: میرزای نائینی با نگاهی دقیق و عالمانه به تبیین رابطه دین و سیاست پرداخت و نشان داد که دخالت علما در اداره جامعه نه تنها ممکن بلکه وظیفه دینی آنان است.

حضرت آیت‌الله نوری همدانی همچنین ویژگی بارز نائینی را «انسان‌سازی» دانست و گفت: مرحوم میرزا شاگردان برجسته‌ای پرورش داد که بعدها هر یک در حوزه‌های علمیه منشأ اثر شدند. تربیت شاگرد صالح از بزرگ‌ترین خدمات یک فقیه است و نائینی در این عرصه پیش‌قدم بود.

وی در پایان با اشاره به آیه ۱۰۵ سوره انبیا، تأکید کرد: بندگان صالح وارث زمین‌اند؛ ما نیز باید وارثان علم، فضیلت و اخلاق بزرگان باشیم و همانند میرزا در مسیر تربیت نسل‌های صالح گام برداریم.

میرزای نائینی فقیهی روشنفکر بود که در زمان خود مظلوم واقع شد

حضرت آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی نیز در دیدار با مسئولان برگزاری کنگره با تأکید بر ضرورت احیای آثار علمی میرزای نائینی، گفت: مرحوم نائینی از فقیهان روشن‌نگر و زمان‌شناس دوران خود بود اما به دلیل همین روشنفکری در زمان خود مظلوم واقع شد و برخی از معاصرانش او را درک نکردند.

وی با بیان اینکه بزرگداشت عالمان و بازخوانی اندیشه‌های آنان عبادتی بزرگ است، افزود: احیای میراث فکری و علمی نائینی موجب تقویت روحانیت و بازتاب معارف اصیل اسلام در جامعه می‌شود. آثار ایشان به‌ویژه در حوزه فقه سیاسی و حکومت اسلامی،باید دوباره بررسی و بسط داده شود تا جایگاه واقعی او در تاریخ اندیشه اسلامی شناخته شود.

حضرت آیت‌الله مکارم در پایان از برگزارکنندگان کنگره تجلیل کرده و اظهار امیدواری کرد که این رویداد، زمینه‌ای برای بازشناسی جایگاه این فقیه برجسته در میان نسل جدید حوزه‌های علمیه باشد.

نائینی مردی لایُدرَک و لایُوصَف بود

حضرت آیت‌الله حسین وحید خراسانی در تجلیل از مقام علمی میرزا، او را «اعجوبه‌ای در علم و تقوا» توصیف کرد و گفت: میرزای نائینی در دقت علمی، ژرف‌نگری فقهی و جامعیت بی‌نظیر بود. چنین مردی لایُدرک و لایُوصَف است.

وی با نقل خاطره‌ای از مرحوم آخوند خراسانی اظهار داشت: آخوند به اعتراض یکی از شاگردان درباره تجلیل فراوان از میرزا پاسخ داد که نائینی کسی است که شب مجموعه‌ای از استفتائات برای او می‌فرستم و صبح، پاسخ مستدل و کامل آن را با تمام مدارک از اجماع تا روایات و تحلیل سندی و دلالی بازمی‌گرداند.

این مرجع تقلید با لحنی انتقادی افزود: آن روزگار، روزگارِ عالمان و تقوا بود. میرزا نمونه عالمی بود که فقاهت را با بصیرت و اخلاص درآمیخت.

نائینی فقیهی جامع و تربیت‌گر نسل‌ها بود

حضرت آیت‌الله جعفر سبحانی در گفت‌وگویی با اشاره به ابعاد کمتر شناخته‌شده شخصیت میرزا بر جایگاه برجسته فقهی و تربیتی او تأکید کرد و گفت: هرچند میرزا بیشتر به عنوان اصولی بزرگ شناخته می‌شود اما در فقه نیز در مرتبه‌ای ممتاز قرار داشت و آثار او در این حوزه کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

وی افزود: اگر به تقریرات فقهی ایشان در کتاب الصلاة، به قلم مرحوم شیخ محمدعلی کاظمی خراسانی مراجعه کنیم، فقاهت عمیق میرزا آشکار می‌شود. حتی حضرت آیت‌الله خوئی می‌فرمودند: میرزا هفتاد شاگرد ممتاز تربیت کرد و منظورشان هفتاد نفر در سطح خودشان بود.

حضرت آیت‌الله سبحانی ضمن اشاره به جنبه تربیتی نائینی، خاطرنشان کرد: تربیت شاگردان بزرگ‌ترین میراث میرزا است؛ کسانی در علم نوآور و در اخلاق و تهذیب نیز پیش‌رو بودند.

باید پژوهش‌های ناتمام میرزا تکمیل شود

حضرت آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی در دیدار با مسئولان کنگره با تأکید بر توجه به پژوهش‌های بر زمین‌مانده، گفتند: مرحوم والد ما همواره سفارش می‌کردند که کارهای تکراری انجام نشود و پژوهش‌های ناتمام بزرگان شناسایی و تکمیل گردد. موسوعه چهل جلدی آثار میرزا نائینی گام ارزشمندی در همین مسیر است.

وی افزود: انتشار این مجموعه علمی که برخی آثار میرزا را برای نخستین بار در دسترس قرار می‌دهد، اقدامی در خور تقدیر است و می‌تواند زمینه‌ساز گسترش مطالعات فقهی در حوزه شود. آغاز این روند پژوهشی خیرات و برکات فراوانی به همراه خواهد داشت.

میرزای نائینی در فقه اجتماعی و آزادی انسان‌ها پیشگام بود

حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی نیز در دیدار اعضای کنگره، ضمن تجلیل از مقام علمی و معنوی میرزا، نقش او را در احیای فقه اجتماعی و اندیشه سیاسی اسلام برجسته دانست.

وی گفت: میرزای نائینی نه تنها فقیهی بزرگ در اصول و فقه بود بلکه در تبیین مفاهیمی چون آزادی و کرامت انسانی، دیدگاهی ژرف و الهی داشت. او آزادی انسان را در چارچوب شریعت معنا می‌کرد و آن را محور زندگی اجتماعی می‌دانست.

حضرت آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به پیوند میان اندیشه‌های نائینی و نیازهای امروز جامعه تصریح کردند: میرزا الگویی برای فقه تمدنی است؛ فقیهی که دین را در متن زندگی و سیاست معنا کرد و فقه را از حصار فردی به عرصه اجتماعی کشاند.

وی در پایان با تقدیر از برگزارکنندگان کنگره، این حرکت را فرصتی برای احیای «میراث اندیشه و آزادی در مکتب فقاهت» دانست..

میرزا، استاد الفقهاء و نمونه جامع از علم و تقوا

حضرت آیت‌الله حسین مظاهری نیز در پیامی به کنگره، بر ضرورت توجه عمیق به سه بعد علمی، اخلاقی و تربیتی شخصیت میرزا تأکید کرد و گفت: برگزاری این همایش فرصتی مغتنم است تا افکار و آراء این عالم متفکر و سیره معنوی او مورد توجه جدی حوزویان قرار گیرد.

وی با اشاره به سیر تحصیلی میرزا از نائین تا اصفهان، سامرا و نجف افزود: میرزای نائینی در محضر میرزای شیرازی، میراث علمی شیخ انصاری را آموخت و سپس در نجف از خواص اصحاب آخوند خراسانی شد. او شاگردانی تربیت کرد که هر یک از مراجع بزرگ عصر شدند؛ آیات عظام خوئی، حکیم، میلانی، شاهرودی و صدر همه از تربیت‌یافتگان مکتب علمی اویند.

حضرت آیت‌الله مظاهری ادامه داد: میرزا از دوران کودکی نبوغی خاص داشت و از همان نوجوانی در حوزه علمیه اصفهان به مرتبه اجتهاد رسید. او نه تنها از مفاخر نجف، بلکه از افتخارات حوزه اصفهان نیز به شمار می‌آید.

این مرجع تقلید در پایان تأکید کرد: استمرار حوزه‌های علمیه در گرو تداوم سیره علمی و عملی فقهایی چون میرزا نائینی است. باید با بازخوانی این سیره‌ها، حوزه را زنده و پویاتر نگاه داشت.

میرزای نائینی؛ الگویی برای پیوند علم، دین و جامعه

بر اساس دیدگاه‌های مراجع معظم تقلید، میرزای نائینی نماد فقیهی است که فقاهت، اخلاق و سیاست را در هم آمیخت؛ عالمی که در دوران استبداد قاجار با تکیه بر عقلانیت دینی و نگاه اجتماعی خود، از اصلاح جامعه و بیداری مردم سخن گفت و راه را برای حضور علما در عرصه اداره جامعه هموار ساخت.

از نگاه مراجع نوآوری علمی، زمان‌شناسی، تربیت شاگردان صالح و نگاه تمدنی به دین چهار محور اصلی شخصیت میرزا را تشکیل می‌دهد.

کنگره بین‌المللی بزرگداشت میرزای نائینی تلاشی بود برای بازشناسی میراث فکری این عالم بزرگ و بازتاب دادن پیامی که هنوز برای حوزه‌های علمیه و جهان اسلام زنده است: «فقیه باید زمان‌شناس، متخلق و آگاه به نیازهای جامعه باشد.»