سید مجتبی نواب صفوی؛ نخستین جرقه بیداری اسلامی در عصر معاصر
در روزگاری که شرکت نفت آبادان دربست در اختیار انگلیسی‌ها بود و مردم ایران در خانه خود بیگانه به شمار می‌رفتند روحانی جوانی از دل حوزه برخاست و شعله غیرت را در جان کارگران و ملت فروزان کرد؛ مردی که رهبر معظم انقلاب از او به‌عنوان «اولین جرقه انگیزش انقلاب اسلامی» یاد می‌کنند.
به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، در روزگاری نه‌چندان دور شرکت نفت آبادان تماماً در چنگ انگلیسی‌ها بود. کارگران ایرانی را تحقیر می‌کردند و حتی در برابر رستوران‌هایشان تابلوی ننگین «ورود ایرانی و سگ ممنوع» نصب کرده بودند. این تابلو نماد آشکار ذلت و بی‌غیرتی تحمیل‌شده بر مردم مظلوم ایران بود.
در چنین فضایی سید مجتبی نواب صفوی روحانی جوان و پرغیرتی که تازه به استخدام شرکت نفت آبادان درآمده بود قدم به شهری گذاشت که بوی استعمار از آن به مشام می‌رسید. هنوز مدتی از آغاز کارش نگذشته بود که روزی خبر رسید در بخش بارگیری بین یکی از مهندسان انگلیسی و کارگر ایرانی نزاعی رخ داده و مهندس با گستاخی سیلی محکمی به صورت کارگر زده است.
نواب صفوی بی‌درنگ خود را به محل رساند موضوع را بررسی کرد و وقتی اطمینان یافت کارگر ایرانی بی‌گناه است تا ظهر صبر کرد و سپس در میان کارگران ایرانی حاضر شد. چهارپایه‌ای آورد بر بالای آن ایستاد و با فریادی از سر ایمان گفت: «چرا اینجا نشسته‌اید؟ غیرتتان کجاست؟ کارگر ایرانی را زده‌اند و شما سکوت کرده‌اید! نفت ثروت ماست؛ آن‌ها در کشور ما هستند و نوکر ما به شمار می‌آیند!»
سخنان آتشین او روح تازه‌ای در کالبد خاموش کارگران دمید. آنان دسته‌جمعی برخاستند، متحد شدند و به سوی محل حضور انگلیسی‌ها حرکت کردند. موج اعتراضات به‌زودی شهر را فرا گرفت و چندین روز ادامه یافت. شهربانی برای مهار خشم مردم وارد عمل شد و از همان‌جا نام نواب صفوی بر سر زبان‌ها افتاد.
شجاعت روحانی‌ای که جز خدا از هیچ نمی‌ترسید
شجاعت، ایمان و روحیه مبارزاتی نواب صفوی زبانزد خاص و عام بود. او از هیچ‌کس جز خدا نمی‌ترسید و از کودکی با ظلم و زور بیگانه بود. در هر شرایطی، صدای حق‌طلبی‌اش بلند بود و در برابر ناحق سر تسلیم فرود نمی‌آورد.
نواب مظهر روحانیت بیدار و مسئول بود. او تنها به درس و منبر اکتفا نمی‌کرد بلکه حضور در میدان را تکلیف دینی می‌دانست. با شور و صراحت می‌گفت: «اسلام دین سیاست است؛ دین عدالت و مبارزه است.» این باور او را در صف مقدم بیداری اسلامی قرار داد.
رهبر معظم انقلاب در بیان خاطره‌ای ارزشمند فرموده‌اند: «اولین جرقه‌های انگیزش انقلاب اسلامی در دلم به‌وسیله‌ی سید مجتبی نواب صفوی زده شد. هیچ شکی ندارم که اولین آتش انقلاب در وجود من را او روشن کرد.»
این سخن رهبر معظم انقلاب گواهی است بر تأثیر معنوی و فکری نواب صفوی در شکل‌گیری اندیشه انقلاب اسلامی و نشان می‌دهد که چگونه یک روحانی متعهد می‌تواند با ایمان و شجاعت مسیر تاریخ را تغییر دهد.
روحانی میدان‌دار
نواب صفوی تنها در آبادان نماند. او با سخنرانی‌های پرشور خود در شهرهای مختلف ایران و حتی خارج از کشور فریاد بازگشت به اسلام ناب را سر داد. در هرجا که قدم می‌گذاشت جوانان را بیدار می‌کرد و به آنان می‌آموخت که ایمان باید با اقدام همراه باشد.
رهبر انقلاب در خاطره‌ای دیگر فرمودند: «مرحوم نواب خیلی قوی بود. شنیده‌ام حتی در اردن، گوش ملک حسین را گرفته و به او گفته بود: پسرعمو جان! انگلیسی‌ها بسیار خطرناکند!
این روایت کوتاه اما گویاست؛ مردی که در برابر شاهان بی‌پروا سخن می‌گفت در میدان سیاست و جهاد نماد بی‌هراسی بود. برای او هیچ قدرتی بزرگ‌تر از قدرت خدای متعال نبود.
نواب صفوی با تشکیل جمعیت فدائیان اسلام سازمانی برای مبارزه فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایجاد کرد و از نخستین روحانیونی بود که مرز میان منبر و میدان را برداشت. او باور داشت که تا زمانی که دین به متن زندگی مردم بازنگردد عدالت و عزت برقرار نخواهد شد.
میراث ماندگار نواب صفوی
نواب صفوی نه فقط یک مبارز سیاسی بلکه احیاگر مفهوم «روحانیت مجاهد» در تاریخ معاصر بود. او نشان داد که عالم دین، اگر از حجره بیرون آید و با مردم همراه شود می‌تواند جبهه‌ای در برابر استبداد و استعمار بگشاید.
در حوزه علمیه بسیاری از شاگردان و هم‌دوره‌های او بعدها در صف پیشگامان نهضت امام خمینی (ره) قرار گرفتند. اندیشه و خون او خاک انقلاب را آبیاری کرد. هرچند رژیم پهلوی تلاش کرد نام و یادش را محو کند اما شهادت او به جاودانگی‌اش انجامید.
۲۷ دی‌ماه ۱۳۳۴ روزی که مصادف با شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها بود سید مجتبی نواب صفوی پس از سال‌ها مجاهدت و مبارزه به دست رژیم پهلوی به شهادت رسید. در واپسین لحظات عمر وضو گرفت، نماز خواند، آیات قرآن را تلاوت کرد و با دلی آرام به دیدار معبود شتافت.
شهادتش نقطه پایان نبود؛ بلکه آغاز راهی بود که در سال ۱۳۵۷ به پیروزی انقلاب اسلامی انجامید.
یاد و راه او زنده است
امروز در عصر امتداد انقلاب اسلامی بازخوانی زندگی و سیره سید مجتبی نواب صفوی ضرورتی دوچندان دارد. روحانی‌ای که با زبان مردم سخن گفت، با دل مردم زیست و با خون خود راه بیداری را گشود.
او ثابت کرد که ایمان اگر به میدان عمل وارد شود می‌تواند سرنوشت ملت‌ها را دگرگون کند. سید مجتبی نه‌تنها در تاریخ معاصر ایران بلکه در تاریخ روحانیت مبارز به‌عنوان نماد غیرت، ایمان و جهاد باقی خواهد ماند.
نام او فریاد بیداری است و راهش ادامه مسیر همه روحانیون انقلابی است که «دین را در متن جامعه» معنا کردند.
روحش شاد و یادش گرامی.
ارسال نظرات