علاقه و انگیزه طلاب، شرط اصلی موفقیت پژوهشی است

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین علیزاده، مدیر حوزه‌های علمیه خواهران، در اجلاس سراسری معاونین پژوهش حوزه‌های علمیه خواهران سراسر کشور، اظهار داشت: پژوهش امری بسیار مهم و حیاتی است؛ چراکه حیات علم و دانش و پویایی آن، در گرو تحقیق و تولید علم است.

 

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران با اشاره به دو نگاه اصلی به پژوهش، تصریح کرد: از یک‌سو، پژوهش می‌تواند امتداد و حلقه پایانی فرآیند آموزش تلقی شود؛ به‌گونه‌ای که نگارش پایان‌نامه‌های سطح سه و رساله‌های سطح چهار، نشانه بلوغ و تکامل دوره تحصیل باشد. از سوی دیگر، پژوهش میدان اصلی تولید دانش است و در چرخه حیات علم، نخستین و بنیادی‌ترین مرحله به شمار می‌آید.

 

وی افزود: امروز در جهان، مراکز آموزش عالی بر اساس میزان و کیفیت پژوهش طبقه‌بندی می‌شوند و برخی از آن‌ها به‌عنوان محیط‌های آموزش عالی پژوهش‌محور و پیشرو شناخته می‌شوند. این مراکز با برنامه‌ریزی دقیق، تدابیر هدفمند و سرمایه‌گذاری جدی در حوزه تحقیق، به جایگاه‌های برتر علمی دست یافته‌اند.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین علیزاده با اشاره به تجربیات و مطالعات خود در زمینه نظام‌های آموزش عالی پژوهش‌محور، خاطرنشان کرد: دستیابی به یک محیط آموزشی بالنده و پژوهش‌محور، نیازمند شروط، الزامات و سیاست‌گذاری‌های روشن است؛ موضوعی که سال‌ها پیش نیز در نشست‌های علمی حوزه علمیه مورد بحث و تبیین قرار گرفته است.

 

 

وی با تأکید بر نقش طلاب در تحقق پژوهش بنیادین، گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در عرصه پژوهش، ایجاد علاقه و انگیزه در طلاب نسبت به تحقیق است. اگر طلبه با پژوهش ارتباط برقرار نکند و از این مسیر لذت نبرد، انتقال مهارت‌ها و دانش پژوهشی نیز با دشواری همراه خواهد شد.

 

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران تصریح کرد: وظیفه مدیران، اساتید و سیاست‌گذاران پژوهشی آن است که پیش از آموزش مهارت‌های تحقیق، انگیزه و علاقه به پژوهش را در طلاب تقویت کنند؛ چراکه با شکل‌گیری این علاقه، بسیاری از موانع و دشواری‌ها در مسیر پژوهش برطرف خواهد شد.

 

وی با بازخوانی خاطره‌ای از دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ طلبگی خود، گفت: نخستین مواجهه جدی من با تحقیق، به توصیه یکی از اساتید بزرگوار بود که ما را به بررسی یک نکته دقیق قرآنی و رجوع به کتاب‌های لغت ارجاع دادند. هرچند آن کار در ظاهر بسیار ابتدایی بود و امروز شاید پژوهش تلقی نشود، اما همان تجربه ساده، شیرینی و لذت تحقیق را در ذائقه علمی من نشاند و به یکی از عوامل ماندگار علاقه‌مندی‌ام به پژوهش تبدیل شد.

 

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران افزود: این تجربه نشان می‌دهد که جذاب و شیرین شدن پژوهش برای طلبه، نقطه آغاز مسیر علمی اوست. اگر انگیزه شکل نگیرد، همان‌جا نقطه پایان فعالیت پژوهشی خواهد بود؛ چراکه بدون انگیزه، کاری پیش نمی‌رود.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین علیزاده همچنین به روند رو به رشد نشریات حوزه علمیه خواهران اشاره کرد و گفت: نشریات ما چه از نظر کمی و چه کیفی رشد خوبی داشته‌اند، هرچند انتظار و ظرفیت ما بیش از این است. با این حال، روندشناسی فعالیت‌ها نشان می‌دهد که منحنی رشد، صعودی و نویدبخش است و ان‌شاءالله در آینده با سرعت بیشتری شاهد ارتقای این عرصه خواهیم بود.

 

وی یکی از راه‌های مؤثر در علاقه‌مند‌سازی به پژوهش را تعریف «کار تیمی و رقابتی» دانست و اظهار داشت: متأسفانه در کشور ما، کار تیمی آن‌چنان که باید، نهادینه نشده است؛ در حالی که کارهای بزرگ و سنگین علمی، جز با فعالیت‌های گروهی به سرانجام نمی‌رسد.

 

 

مدیر حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور با اشاره به اینکه آداب شکلی پژوهش مانند شیوه‌نامه‌ها، علائم سجاوندی و استانداردهای نگارشی، در مرتبه‌ای ثانویه قرار دارند، افزود: روح پژوهش در برخورداری از ذهن نقاد، دیر‌باوری محققانه، روح کاوشگری و تفکر عمیق نهفته است؛ محققی که به‌سادگی هر سخنی را نمی‌پذیرد، اما گرفتار وسواس یا انکار نیز نمی‌شود.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین علیزاده با تأکید بر ضرورت نهادینه‌سازی تفکر انتقادی در شالوده شخصیت طلاب، تصریح کرد: اگر بتوانیم طلاب را برای حل مسائل روز جامعه، به‌صورت واکنش سریع، کار تیمی و مسئله‌محور وارد میدان کنیم، بخش مهمی از رسالت حوزه در حکمرانی فرهنگی محقق خواهد شد.

 

وی با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب درباره «آتش به اختیار»، خاطرنشان کرد: آتش به اختیاری در تراز فاخر طلبگی، به معنای ورود عالمانه و مسئولانه به حل مسائل فرهنگی و اجتماعی است. طلاب باید احساس کنند که می‌توانند با اعتمادبه‌نفس، ایده‌های عمیق، کارشناسانه و قابل اتکا ارائه دهند و در طراحی نقشه راه فرهنگی نقش‌آفرین باشند.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین علیزاده با انتقاد از بسنده‌کردن به گعده‌ها و گفت‌وگوهای بدون خروجی، گفت: باید این گفت‌وگوها سامان پژوهشی پیدا کند، به داوری گذاشته شود و حتی نظام داوری و هیئت منصفه از میان خود طلاب شکل بگیرد تا جذابیت تولید ایده و اندیشه افزایش یابد.

 

 

وی با اشاره به شتاب بی‌سابقه تحولات علمی و فناوری، به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی، افزود: آنچه امروز کاربران عمومی از هوش مصنوعی می‌بینند، تنها نوک کوه یخ است؛ بخش اعظم و تعیین‌کننده این پدیده در لایه‌های پنهان و راهبردی آن قرار دارد و آثار آن بسیار عمیق‌تر و مهیب‌تر از تصورات رایج است.

 

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران با اشاره به نقش هوش مصنوعی در تحولات امنیتی و نظامی منطقه، تصریح کرد: تجربه‌های اخیر نشان داد که حتی پیچیده‌ترین سامانه‌های حفاظتی نیز در برابر بهره‌گیری هوشمندانه از فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی، آسیب‌پذیر می‌شوند و این موضوع زنگ خطری جدی برای همه جوامع و نهادهاست.

 

وی با اشاره به مفاهیم نوظهور در آینده‌پژوهی، مانند «شگفتانه‌ها»، گفت: بسیاری از تحولات پیشِ‌رو به‌صورت ناگهانی و غافلگیرکننده رخ می‌دهند و جهان را در برابر واقعیت‌هایی حیرت‌انگیز قرار می‌دهند؛ از انسان سایبورگ و پیوند فناوری سایبری با سیستم عصبی انسان گرفته تا پیشرفت‌های شتابان در حوزه ژنتیک که بسیار زودتر از پیش‌بینی اندیشکده‌های بزرگ جهانی به وقوع پیوسته‌اند.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین علیزاده با تأکید بر اینکه شتاب تحقیقات و قدرت ابزارهای نوین، زمان را فشرده و آینده را به حال نزدیک کرده است، خاطرنشان کرد: چنین آینده‌ای نیازمند اندیشه‌ای روشن، منسجم، آینده‌نگر و برنامه‌ریزی جدی از امروز است؛ به‌ویژه در سطح حوزه‌های علمیه خواهران که رسالتی خطیر در هدایت فکری و فرهنگی جامعه بر عهده دارند.

 

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران افزود: با اتکا به سرمایه‌های اصیل، وحیانی و منحصر به‌فرد مکتب اهل‌بیت(ع)، نه‌تنها می‌توان هم‌پای تحولات جهانی حرکت کرد، بلکه امکان پیشرو بودن نیز وجود دارد، مشروط بر آنکه مسئولیت این سنگر حساس به‌درستی درک شود.

 

وی در پایان با قدردانی از تلاش‌های پژوهشی مدیران، اساتید و طلاب حوزه‌های علمیه خواهران، گفت: پژوهش کاری دیربازده، پرزحمت و صبورانه است و همراهی طلاب تا رسیدن به تراز پژوهشگری جدی، مجاهدتی ارزشمند به شمار می‌رود. امید است به عنایت حضرت فاطمه زهرا(س)، در هفته‌های پژوهش آینده شاهد رویش‌ها، پیشرفت‌ها و خبرهای خوشحال‌کننده‌تری از سوی مجموعه‌های پژوهشی حوزه‌های علمیه خواهران باشیم.