به یاد بهجت عارفان
علیرضا استادیان
دو سال از درگذشت مرجع بزرگ عالم تشیع حضرت آیت الله بهجت(ره) می گذرد، او که اسطوره تقوا و عرفان در عصر حاضر بود و دم قدسی اش راهگشای سالکان بود.
معلمی که بیش از ارشاد لسانی با عمل خود به تربیت نفوس مشتاقان می پرداخت و با نگاه های پر نفوذ خود، دلباختگان حریم معرفت را رهنما بود.
سخن از مردی است که با تلاش و ریاضت در راه تربیت علمی و عملی خود گام های بلندی برداشته بود و بدین جهت الگوی چند نسل از رهپویان علم و معرفت در حوزه های علمیه بود.
حوزه های علمیه در طول تاریخ در کنار تمام ظرفیت های علمی خود، پیوسته از ظرفیت بالای معنوی برخوردار بوده اند و در این بین شخصیت هایی مانند ستاره می درخشیده اند که آیت الله بهجت در دوران معاصر به حق دارای چنین درجه ای بود. معنویت این بزرگوار به حدی بود که بزرگان نیز مشتاقان را به ایشان ارجاع می دادند، از مرحوم آیةالله مشکینی نقل شده که می گویند: وقتی از امام خمینی(ره) می پرسیدیم که در مسائل اخلاقی به چه کسی مراجعه کنیم، امام می فرمود: به آقای بهجت مراجعه کنید.1
آیت الله بهجت(ره) را می توان نمونه ای از سلوک معنوی گره خورده با شریعت دانست که استقامت بر نصوص شریعت را راه رسیدن به شناخت و اتصال به منبع حقیقی می دانست و طریق الی الحق را راه ترسیم شده از سوی اهلبیت(ع) عنوان می کرد.
آیت الله بهجت از فقیهانی بود که با پیوند فقه و عرفان، الگویی جامع از عرفان ناب را ارائه داد و به جای نسخه پیچی ها و ارایه طریقت، شاه بیت شریعت که همان عمل به واجبات و ترک محرمات است را کلید عرفان عنوان می کرد و رساله عملیه را یگانه راه سلوک می دانست.
به یاد دارم در یکی از اعیاد که به همراه ایشان و جمعی از مشتاقان ایشان از درب مسجد پیاده به منزل می رفتیم، فردی با بیان اینکه امروز به ما عیدی بدهید، سوال کرد چه کنیم که اصلاح شویم؟ و ایشان با صدای بلند گفتند، گناه نکنید. اما آن فرد با بیانی انکار آلود و سوال برانگیز پرسیدند چگونه گناه نکنیم؟ که آیت الله بهجت گفتند: می شود گناه نکرد یا خیر؟ و چون تردید مخاطب را دید، چند بار تکرار کردند و وقتی جواب را گرفتند که امکان دارد، گفتتد: پس گناه نکنید که همه حاضرین خندیدند. در واقع آیت الله بهجت این پندار را که ترک گناه امکان ندارد و یا برای اصلاح شدن به دستورالعمل شاقی نیاز هست را شکستند.
ایشان می گفتند: هیچ ذکری بالاتر و مهمتر از عزم پیوسته و همیشگی بر ترک گناه نیست ؛ یعنی تصمیم داشته باشید اگر خداوند صدسال هم به شما عمر داد ، حتی یک گناه نکنید ،همچنانکه اگر صد سال عمر کنید ، حاضر نخواهید شد یک بار تَهِ استکانی زهر بنوشید ؛ حقیقت و واقع گناه هم ، زهر و سَمّ است.2
او تمام عرفان را در رعایت تقوا و بندگی خدای متعال می دانست و می گفت: یگانه راه برای سعادت دنیا و آخرت، بندگی خدای بزرگ است؛ و بندگی، در ترک معصیت در اعتقادیات و عملیات است،. آنچه را که دانستیم، عمل نماییم و آنچه را که ندانستیم، توقف و احتیاط نماییم تا معلوم شود، هرگز پشیمانی و خسارت، در ما راه نخواهد داشت، نخستین گناه شاید انسان را به ناکجا آباد بکشد.3!
آیت الله بهجت(ره) در راه رسیدن به کمال بر شناخت اهلبیت(ع) تاکید داشتند و می گفتند: اگر امام شناسی بالا رود، خداشناسی هم بالا می رود، زیرا چه آیتی بالاتر از امام (علیه السلام)، امام آیینه ای است که حقیقت تمام عالم را نشان می دهد.4
همچنین درباره نقش محبت اهلبیت(ع) می فرمودند: از محبت اهل بیت علیهم السلام نباید دست بر داشت، همه چیز توی محبّت است، اگر چیزی داریم از محبّت است.
اگر ما خدا را دوست داشته باشیم، آیا ممکن است دوستانش را دوست نداشته باشیم؟ آیا ممکن است اعمالی را که او دوست دارد، دوست نداشته باشیم؟ آیا چنین چیزی ممکن است که کسی دوست خدا باشد، اما دوست دوستان خدا نباشد، دوست اعمالی که خدا دشمن دارد، باشد؟ آیا چنین چیزی ممکن است؟5.
ارادت آیت الله بهجت به اهلبیت عصمت و طهارت(ع) به گونه ای بود که سال ها روضه هفتگی خود را درمسجد فاطمیه قم برگزار می کردند و تابستان ها که به مشهد مشرف می شدند، در مسجد الزهرا(س) این مجلس روضه خوانی اقامه می شد و گریه برمصائب اهل البیت (ع) و به خصوص سیدالشهداء (ع) را افضل مستحبات می دانستند.6
زیارت های روزانه ایشان در حرم کریمه اهلبیت(ع) و پرداخت طلا و مبالغ نقدی برای بازسازی گنبد حرم حضرت معصومه(س) هم از دیگر جلوه های ارادت ایشان به خاندان اهلبیت(ع) بود.
آیت الله بهجت بر نماز اول وقت بسیار تاکید داشتند و از قول استاد خود آقای قاضی (ره) نقل می کردند که اگر کسی نماز واجبش را اول وقت بخواند و به مقامات عالیه نرسد، مرا لعن کند. اول وقت، سرّ عظیمی است.7.
کسانی که توفیق درک نمازهای جماعت این عارف ربانی را داشتند، به خوبی خوف و رجا را در این مرد بزرگ حس می کردند و نوای دلنشین یا ارحم الراحمین را درقنوت نمازهای او به یاد دارند.
آیت الله بهجت(ره) بسیار شهرت گریز بودند. پرهیز ایشان از قبول مرجعیت تا بعد از وفات آیت الله اراکی(ره) و اعلام جامعه مدرسین مبنی بر مرجعیت هفت نفر از عالمان حوزه علمیه، اثبات این مدعا است.
دوری ایشان از شهرت به گونه ای بود که رساله های عملیه ایشان در چاپ اول بدون ذکر نام چاپ شد و در چاپ های بعدی نیز تنها به نوشته شدن العبد محمد تقی بهجت رضایت دادند.
آیت الله بهجت(ره) تا اواخر عمر شریف خود در خانه ای کوچک در نزدیکی حرم مطهر حضرت معصومه(س) زندگی می کردند؛ خانه ساده ای که در و دیوار آن با ذکر های او انس یافته بود، در همان خانه پذیرای مسئولین بلند پایه و شخصیتهای علمی مملکت بود. افسوس که امروز دیگر از آن خانه هم اثری نیست تا سند زنده ای باشد بر سلوک زاهدانه مردی که بر قلبها و دلهای خیل مشتاقان و ارادتمندان حکومت می کرد.
روحش شاد و راهش پر رهرو باد.
1- مصاحبه با آیت الله مصباح یزدی
2- پایگاه اطلاع رسانی معظم له، بخش نکات اخلاقی
3- پایگاه اطلاع رسانی معظم له، بخش دستور العمل ها
4- کتاب در محضر بهجت، به قلم حجت الاسلام رخشاد، ص 48
5- پایگاه اطلاع رسانی معظم له، بخش بیانات
6- کتاب نکته های ناب، صفحه 63
7-پایگاه اطلاع رسانی شهید آوینی، ویژه نامه آقا علی قاضی، مصاحبه با آیت الله مصباح یزدی
/909/ی702/ر
ارسال نظرات