محدوده عقل و نقل در اجتهاد دینی مورد نقد و بررسی قرار گرفت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، ششمین جلسه از نشست‌های روش‌شناسی اجتهاد با موضوع بررسی محدوده عقل و نقل در اجتهاد دینی به همت موسسه فهیم قم برگزار شد.

در این نشست دکتر محمد مرادی، استاد دانشگاه بیان داشت: وقتی تمدن در میان مسلمانان بارور شد که امت از اشعری گرایی به دوران عقلانیت رسید و فراتر از اندیشه‌های دینی اندیشید.

وی بیان داشت: بر اساس آموزه هایی که در دین اسلام است دین دارای یک سری محدوده هایی است و لاحد نیست، نباید تصور کنیم که دین تمامی حوزه ها و ساحت را تعریف کرده است و همه ساحت‌های اندیشه و رفتار را شامل می شود.

این محقق علوم اسلامی بیان داشت: درآموزه های دینی قرآن و روایات، بیاناتی داریم که گفته می‌شود کسی حق ندارد چیزی را به خداوند نسبت دهد و بگوید این حرف خدا است مگراینکه خداوند آن را فرموده باشد و اگر کسانی حرف خود را به خدا نسبت دهند این افتراء بر خداست و ادبیاتی که خداوند درباره «افتراء علی الله» به کاربرده است فوق العاده غلیظ و شدید است.

وی بیان داشت: وقتی به پیامبر(ص) هم در قرآن هشدار داده می شود که آنچه مال خدا نیست به خدا نسبت نده و البته خطاب واقعی این آیه به مردم است، نشان می دهد حوز‌ه‌هایی وجود دارد که خداوند در آن حرفی نزده است و این حوزه‌ها منطقه الفراغ یا مجرای اصاله الاباحه است.

این محقق علوم اسلامی با بیان اینکه خداوند آن جایی که حکم نداده است لازم نیست کسی برای بشر از طرف عقل به دین حکمی را نسبت دهد، ادامه داد: چهارچوب های دین محدود است و دین نیامده است که عقل را از کار بیندازد.

وی ادامه داد: شاید کسی تصور کند ممکن است این تفکر منجر به لاابالی‌گری شود و فرد سراغ عقلانیت بشری برود ولی من می‌گویم این نتیجه لازمه قطعی این حرف نیست زیرا فرد می تواند عقلانیت دینی داشته باشد و عقلانیت انسانی هم داشته باشد.

این محقق علوم اسلامی بیان داشت: منظور این است که در چارچوب شریعت کارهای شرعی را انجام دهیم و در خارج از این چارچوب به سیره عقلای عالم عمل کنیم و در سیره و رفتارهای سیاسی و اجتماعی به آنچه عقل رهنمون می کند رفتار کنیم پس اینکه باید از عقل، حکم همه امور را استخراج کنیم با آموزه های دینی سازگار نیست.

این محقق علوم اسلامی، گفت: اگر قرار شد که حرام و حلال تعیین شود باید خداوند آن را مشخص کند و لازم نیست برای همه ساحت های زندگی  تعیین تکیف شود.

وی بیان داشت:  یکی از مفاهیم ادبیات دینی که در حوزه های علمیه و اندیشه ما  کمتر پراخته شده است و البته بی توجهی به آن فوق العاده خسارت بار است، بحث بدعت است.

در پایان این نشست طلاب و فضلای حوزه علمیه قم به نقد سخنان دکتر مرادی نشستند و اشکالاتی همچون جامعیت دین اسلام برای همه امور، محدود نبودن اسلام در چارچوب متن تنها، فرق بین مقام ثبوت منجزیت با واقع، درست تعریف نشدن عقل و فقه اشاره کردند و دلایل ایشان همچون استناد به سیره اخباریون و اصولیون قبل از ابن ادریس و احادیث و آیات را مورد اشکال قرار دادند.

گزارش این نشست علمی بزودی در خبرگزاری رسا برای استفاده علاقمندان منتشر خواهد شد./909/ت302/ع