برای رسیدن به سعادت نیاز به نگاه همه جانبه به علم داریم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمدعلی رضایی اصفهانی، مدیر مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعة المصطفی العالمیة، عصر دیروز در نشست علمی«روش شناسی تفسیری قرآن کریم» در پژوهشکده نظریه پردازی و مطالعات قرآنی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، به بیان روش تفسیر موضوعی میان رشته‌ای پرداخت.

بر اساس این گزارش، وی ابتدا مقدمه‌ای از اقسام تفسیر موضوعی بیان کرد و گفت: این بحث متفاوت از فضای سنتی تفسیر است؛ تفسیر موضوعی پیشینه چندانی ندارد، تنها در اصول فقه چنین تفاسیری انجام شده است و در رشته های دیگر در عصر حاضر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله سبحانی و آیت‌الله جوادی آملی وارد شده اند.

اقسام تفسیر موضوعی قرآن
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیة تحقیق موضوعی درون قرآنی را یکی از اقسام تفسیر موضوعی قرآن عنوان کرد و اظهار داشت: در این روش بیشتر در دایره فقه القرآن و آیات الاحکام بحث می شود؛ این روش محدودیت هایی دارد، به طور مثال، نمی توان وجود صانع و نبی را با آن اثبات کرد چراکه دور پیش می‌آید.

مدیر مرکز تحقیقات قرآنی المهدی تفسیر موضوعی برون قرآنی را شیوه ابداعی آیت‌الله شهید صدر معرفی کرد و گفت: در این روش موضوعاتی که خارج از قرآن است و صریحا در آیات نیامده است را با مبانی قرآنی بررسی می کنیم، به عنوان مثال آیات موافق و مخالف با پلورالیسم را پیدا کرده و نهایتا به صورت استنباطی نتیجه گیری می کنیم.

حجت‌الاسلام رضایی اصفهانی مطرح کردن این روش در المدرسة القرآنیة آیت الله شهید صدر را موجب ایجاد فضای تازه ای در تفسیر قرآن دانست و افزود: بسیاری از موضوعات مثل هنر، بهداشت روان و سکولاریسم را از دیدگاه قرآن بررسی کرد.

وی در توضیح روش تفسیر را تفسیر تطبیقی قرآن comparative study، گفت: با انتخاب موضوع مشترک بین قرآن و یکی از دیگر از کتب آسمانی یا علوم مختلف می توان موارد اختلاف و اتفاق را استخراج کرد؛ این تحلیل به ما کمک می کند که زود‌تر به نتیجه برسیم، چنین نتیجه گیری ای گاهی همراه با نقد است.

تولید علم منوط به تفسیر موضوعی میان رشته ای قرآن است
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی با تفسیر موضوعی میان رشته ای قرآن را یکی از تازه‌ترین انواع تفسیر عنوان کرد و ادامه داد: در گذشته مفسران به این مقوله توجه چندانی نداشتند ولی امروزه به دلیل نیازهای بشر و اقتضائات زمانی این یک از پرکاربردترین و مهم ترین روش هاست که مطالبه مقام معظم رهبری در خصوص تحول در علوم انسانی نیز با این شیوه پاسخ داده می‌شود.

 رییس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی با تأکید بر اینکه تنها در تفسیر موضوعی میان رشته ای تولید علم و نظریه پردازی صورت می گیرد، گفت: مثلا در بررسی قرآن و علوم تربیتی، روش‌های تربیتی مورد اتفاق قرآن و علوم تربیتی را با روش‌های منحصر در قرآن و روش‌های خاص علوم تربیتی که از نظر قرآن ناپسند نیست را جمع کرده و در نتیجه چهره جدیدی در علوم تربیتی بروز پیدا می‌کند.

حجت الاسلام رضایی اصفهانی در بیان آسیب‌های کلی تفسیرهای موضوعی قرآن، اظهار داشت: تقطیع و غفلت از قراین، اقدام به تفسیر موضوعی بدون تمرین و تحلیل دیدگاه‌ها بر قرآن را می‌توان از آفت‌های پیش روی مفسران بیان کرد.

وی برای انجام بهتر و صحیح تر فعالیت‌های میان رشته‌ای تفکیک پنج چیز را ضروری دانست و گفت: برای این‌که دچار خلط مبحث نشویم باید موضوع میان رشته‌ای، پژوهش میان رشته‌ای، تفکر میان رشته‌ای، دانش میان رشته‌ای کل گرا را از یکدیگر تمییز دهیم.

تنها دانش میان رشته ای کل‌گرا بشر را به سعادت می رساند
عضو هیأت علمی جامعه المصطفی در توضیح دانش میان رشته‌ای کل‌گرا، تصریح کرد: مباحث کل‌گرا افزون‌بر ابعاد مادی موضوع، نگاه فلسفی و وحیانی را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد؛ در دانشگاه ها و مراکز علمی معمولا نگاه به علوم تک رشته‌ای است در صورتی که بشر برای رسیدن به سعادت نیاز به نگاه همه جانبه به علم و دانش دارد.

رییس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعة‌المصطفی در پایان تعریف جامعی از مفهوم‌شناسی تفسیر میان رشته‌ای ارائه داد و گفت: تبیین مراد استعمالی و جدی آیات علمی با استفاده از یافته‌های اطمینان‌آور علوم بشری که منتهی به پاسخگویی به پرسش‌های علوم بشری از قرآن و بررسی موضوعات مشترک از نگاه دانش تفسیر و علوم بشری و ارائه نظام‌ها و نظریه‌های علمی بر اساس آیات قرآنی و یا جهت دهی به مبانی علوم بر اساس آموزه‌های قرآنی می‌شود./928/پ202/ن