شهید باخمرا کیست؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام مهدی پیشوایی، کارشناس تاریخ اسلام، در برنامه پرسمان تاریخی که از رادیو معارف پخش می‌شد، به بحث نوع عبادت رسول خدا (ص) قبل از بعثت و در غار حرا پرداخت و گفت: شواهد روایی و همچنین بیانی از امیرالمؤمنین (ع)‌ در دست داریم، که می‌فرماید‌ رسول خدا از کوچکی، زیر نظر فرشته مقرب الهی تربیت می‌شد.

وی افزود: روایت دیگری در کتب روایی است مبنی بر اینکه آن حضرت، قبل از بعثت، نبی بوده ولی رسول نبوده است.

وی بیان داشت: یکی از وجوه تمایز نبی از رسول، این است که از طرف خداوند متعال به نبی خبر می‌رسد، ولی وظیفه ابلاغ به دیگران را ندارد، بلکه وظایف خودش به او اطلاع داده می‌شود، بنابراین، پیامبر اکرم (ص) در 27 رجب، به رسالت می‌رسد، نه به نبوت.

حجت‌الاسلام پیشوایی گفت: امام علی (ع) ‌در نهج‌البلاغه می‌فرماید: وَ لَقَدْ قَرَنَ اللهُ بِهِ مِنْ لَدُنْ اَنْ کَانَ فَطِیماً اَعْظَمَ مَلَکاً مِنْ مَلَائِکَتِهِ یَسْلُکُ بِهِ طَرِیقَ الْمَکَارِمِ وَ مَحَاسِنَ اَخْلَاقَ الْعَالَم لَیْلَهُ وَ نَهَارَهُ؛ از وقتی که حضرت محمد (ص) از شیر گرفته شد، خداوند متعال، بزرگ‌ترین فرشته را شب و روز ملازم او کرده بود تا مکارم و محاسن اخلاقی را به او آموزش دهد.

وی افزود: بنابراین رسول خدا (ص)‌ به تربیت الهی، تربیت یافت و عبادت‌هایی هم که می‌کرد، از آن طریق به او الهام می‌شد، لیکن اینکه آن عبادات چگونه بود، جزئیاتش برای ما روشن نیست.

وی خاطرنشان کرد: از برخی از روایات هم بر می‌آید که عبادات حضرت،‌ تفکر، توجه به درگاه معبود و نماز بوده است.

این کارشناس حوزوی بیان داشت: امام علی (ع) ‌فرمود: من با رسول خدا هفت سال (یا چهار سال) نماز خواندم،‌ پیش از اینکه کسی به او ایمان بیاورد؛ محاسبه می‌کنند که یک مقدار از این سال‌ها، مصادف با پیش از بعثت حضرت است، یعنی نشان می‌دهد که حضرت، قبلاً هم نماز می‌خوانده، ولی آیا نمازهای او مطابق با نمازهای یومیه بوده که بعداً واجب شده است، یا خیر؟ جزئیاتش برای ما روشن نیست.

وی در پاسخ به این سؤال که: با توجه به اشعار دِعْبِل در قصیده معروفش، «باخمرا» کجاست و «شهید باخمرا» کیست؟ ابراز داشت: دعبل خزاعی از شعرای شیعه بوده است، او سینه چاک و بسیار وفادار در ترویج تشیع بوده و در این راه از هیچ  خطری نترسید.

وی ادامه داد: دعبل، معاصر امام رضا (ع) ‌بوده است و در منقبت اهل‌بیت شهر می‌سرود، او نقل می‌کند که روزی محضر امام رضا (ع)‌ رسیدم، حضرت فرمود: دعبل از آن شعرهایی که سرودی، برای ما بخوان و من همین شعر (باخمرا) را آنجا خواندم و حضرت هم در انتها، همراهی کرده و دو بیت را هم ایشان اضافه کردند.

این کارشناس تاریخ اسلام افزود: تا می‌رسد به آنجا که می‌گوید: قُبُورٌ بِکُوفَانَ وَ اُخْرَی بِطِیبهٍ وَ اُخْرَی بِفَخٍّ یُنَالُهَا صَلَوَاتِی وَ اُخْرَی بِعَرْضِ الْجُوزَجَان مَحَلِّهَا وَ قَبْرٍ بِبَاخَمْرَا لَدَی الْغُرُمَاتِی؛ قبوری هم در کوفه است و قبر دیگری در طیبه (مدینه) و قبر دیگری در فخ (اشاره به شهید فخ که قبر او در داخل شهر مکه است) و یک قبر هم در سرزمین جوزجان که گفته می‌شود قبر یحیی بن زید شهید است و قبر دیگری هم در باخمرا است.

وی بیان داشت: مقصود از باخمرا قبر «ابراهیم بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابیطالب» است؛ آن‌ها دو برادر بودند، به نام‌های ‌محمدبن عبدالله و ابراهیم بن عبدالله، پدر آن‌ها (عبدالله) هم پسر حسن مثنّی بود.

حجت الاسلام پیشوایی ابراز داشت: این دو برادر، در زمان خلافت منصور دوانیقی قیام کردند، طراحی قیام این‌طور بود که: قرار شد محمد (معروف به نفس زکیّه) در مدینه و درست همزمان با او، ابراهیم در بصره قیام کند، لیکن تاریخ می‌گوید که سپاهیان این‌ها که معمولاً از شیعیان زیدی و تندرو و انقلابی بودند، فشار آورند و موعد قیام را به هم زدند به این نحو که زمان قیام محمد را تغییر دادند.

وی در پایان، با اشاره مجدد به سؤال یکی از شنوندگان، که از «شهید باخمرا» سؤال کرده بود، گفت: همین اختلاف در زمان قیام، تا حدود زیادی کار را خراب کرد و نهایتاً هر دو برادر، شکست خوردند و محمد نفس زکیه در مدینه کشته شد و ابراهیم هم که در بصره بود، در سرزمینی به نام باخمرا (که گفته می‌شود در 6 فرسخی کوفه بوده است) جنگید و شهید شد، بنابراین این مصرع از شعر دعبل، اشاره به این قیام و این شهید دارد. /9194/پ202/ی