عرف یک پدیده اسلامی است و در شریعت دارای جایگاه ویژهای است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در نشست علمی «عرف و جایگاه آن در فقه» که هجدهم مهرماه در مرکز فقهی اهل‌بیت (ع) برگزار شد به بیان دیدگاه‌های خود در موضوع «عرف و جایگاه آن در فقه» پرداخت و با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری درباره کرسیهای آزاد اندیشی، گفت: کرسیهای آزاد اندیشی از این فرهنگ منشأ میگیرد که علماء گذشته در تمام بحثهای فقهی وارد نشدند و بسیاری از مباحث فقهی در این زمان جای تحقیق و پژوهش دارد.
وی در ادامه افزود: بعضی از علماء این زمان معتقد هستند که تمام مباحث فقهی را علماء گذشته انجام دادهاند و اگر یک مسئله فقهی را مطرح نکردهاند؛ ارزش نداشته است، این گفتمان که ما دیر به دنیا آمدهایم و اگر دویست سال پیش به دنیا آمده‌بودیم هنوز جای تأمل و تحقیق در فقه بود باطل است اگر ما زود به دنیا نیامده باشیم، دیر هم به دنیا نیامدهایم.
حجت الاسلام والمسلمین علیدوست اظهار داشت: بسیاری از مسائل فقه مانده است که باید نسل‌های بعدی به آن بپردازند؛ تا اکنون از کتاب بزرگ فقه فقط دو سه ورق آن نوشته شده است و هنوز بسیاری از صفحات آن سفید مانده که باید محققان جوان این صفحات را پر کنند.
وی خاطر نشان کرد: تا اکنون فقط 10% مسائل فقهی مطرح شده است و هنوز 90% آن جای تحقیق و تلاش دارد و هرچه زمان به جلو میرود علوم مختلفی ایجاد می‌شود که باید این علوم با فقه و شریعت تطبیق داده شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در مورد عرف و جایگاه آن در فقه، اظهار کرد: عرف در فقه و شریعت دارای جایگاه ویژهای است؛ در فقه امامیه، عرف دارای جایگاه بلند و در فقه اهل تسنن، عرف دارای جایگاه به خصوصی است؛ عرف یک پدیده مخصوص مذهب خاص نیست، بلکه یک پدیده اسلامی است که در فقه و شریعت جای بلندی دارد.
حجت الاسلام والمسلمین علیدوست ابراز کرد: برای یافتن مفهوم عرف نباید فقط به چند کتاب لغت و فقهی بسنده کنیم، این کتاب‌ها تعریف واضحات را انجام دادهاند.
وی در ادامه به بیان مفهوم عرف پرداخت و گفت: عرف در جایی به کار میرود که یک نوع شیوع بین مردم داشته باشد؛ بنابراین خصوصیتی که یک نفر دارا است عرف نیست؛ عرف به مسائلی میگویند که به قانون تبدیل نشده باشد.
این استاد درس خارج فقه حوزه علمیه قم بیان داشت: مسائلی که قانون شده است، دیگر عرف نیست، بنابراین مسائلی که در شرع اسلام مطرح شده است، عرف نیست؛ به فهم، عمل و داوری مستمر یک گروه که شکل قانون به خود نگرفته است را عرف میگویند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به موارد کار آیی عرف، ابراز کرد: برای عرف دو کارایی استقلالی و ابزاری می‌توان نام برد؛ عرف در فقه و مذهب کارایی استقلالی و در جامعه کارایی ابزاری دارد.
حجت الاسلام والمسلمین علیدوست اظهار کرد: کارایی استقلالی عرف در منبع و سند شریعت است، کارایی ابزاری عرف در اعتبار اسناد شریعت است.
وی در پایان به مصادیق کاربرد عرف در فقه اشاره کرد و گفت: عرف در تبیین مفهوم، عرف در تطبیق مفاهیم بر مصادیق، عرف در قانونگذاری، عرف در ادله و اسناد، عرف در قراردادها، عرف در موضوع سازی و موضوعپردازی؛ مصادیق کاربرد عرف در فقه و شریعت است./998/پ203/ن