رونمایی اثر فیلمساز حوزوی؛ «مرگ ماهی» روح الله حجازی
در سومین روز از سی و سومین دوره جشنواره بین المللی فیلم فجر، یکی از مهم‌ترین و تأمل برانگیزترین آثار جشنواره به نمایش در آمد؛ فیلمی که از جهات مختلف حائز اهمیت و دارای قابلیت‌ها متنوعی بود که شاید یکی از مهم‌ترین آنها سبقه حوزوی کارگردان آن باشد.
فیلم سینمایی «مرگ ماهی» ساخته سید روح الله حجازی که دارای تحصیلات حوزوی بوده و برآمده از فضای علمی حوزه‌های علمیه به دلیل ویژگی‌ها ساختاری، عوامل سازنده و نیز موضوع و مضمونی که انتخاب کرده بود، مورد توجه و استقبال اهالی سینما، هنرمندان، منتقدان و اصحاب رسانه قرار گرفت.
اصل این نکته که یک دانش آموخته دینی و جوان حوزوی قدم به وادی سینما گذاشته است، موفق شده است در فضای سینما نگاه‌ها را متوجه خود کند، اثری استاندارد با قابلیت‌های حرفه‌ای و نیز ارزش‌های مضمونی قابل توجه ارائه دهد، نکته مهم و درخور توجه‌ای است.
سید روح‌الله حجازی را با فعالیت‌های سینمایش که به موازات تحصیلات حوزوی و سابقه دانش آموختگی معارف دینی ادامه یافته می‌شناسیم، پس از چند فیلم کوتاه در کارنامه فیلم سازی، آثاری همچون «روزگار سپری شده در میان ابرها»، «زندگی خصوصی آقا و خانم میم» و «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» را ایشان دیده‌ایم.
فیلم‌های که هر یک به تناسب موضوع و ویژگی‌های ساختاری و بنا بر شرایط زمان و مقتضیات ساخت، حائز موفقیت‌ها و قابلیت‌های محتوای و ساختاری بودند؛ اما فیلم سینمایی «مرگ ماهی» که امروز در محل اصلی جشنواره فیلم فجر و سالن اهالی رسانه برج میلاد به نمایش در آمد، چه به لحاظ ساختاری و ارزش‌های سینمایی و چه به لحاظ سینمایی و ویژگی‌های مفهومی اثر قابل توجه و قابل تأملی است و چه بسا بتوان این فیلم را فیلمی در ستایش انسانیت و در فضای دینداری مبتنی بر مقتضیات روز ارزیابی کرد.
فیلم در بزرگ داشت مقام مادر، با نقدی بر تعاملات و مراودات انسانی حاکم بر جامعه امروز ایران تلاش می‌کند از منظری نو به افق آینده روابط انسانی نگاه کرده و از موضعی مشفقانه، آسیب شناسانه و اصلاح گرایانه مورد نقد و تحلیل قرار دهد.
در حقیقت «مرگ ماهی» یک فیلم دینی است، اگر بازنمایی و بارور نمودن ارزش‌های انسانی، به ویژه تعظیم و ستایش مقام مادر را از برترین و والاترین ابعاد اخلاق دینی بدانیم که بی تردید این‌گونه است.
فیلم به نقد و تحلیل شکل روند و محتوای عادات روز مره و مدل زندگی مدرن امروز می‌پردازد، و ضمن روایت معضلات اجتماعی و خانوادگی در بستر یک روایت درماتیک تلاش می‌کند به مخاطب تذکر و تنبهی در راستای یادآوری اصالت‌های انسانی و مبانی دینی اش وارد آورد.
موضوع مادر، موضوع کانون خانواده و مقوله مرگ در بستر روابط انسانی همان چیزی است که «مرگ ماهی» آن را به عنوان محور اصلی و منظومه روایی خویش انتخاب کرده است؛ حقیقت آن است که این روایت انسانی در یک ساختار قابل قبول و فضای سینمای فرزانه با وفاداری به ارزش‌های بصری به مخاطب عرضه می‌شود و این درست همان ویژگی ارزشمند و قابل دفاع فیلم سینمایی «مرگ ماهی» است.
تردیدی نیست که سابقه تحصیلات حوزوی و دانش دینی سید روح‌الله حجازی در پدید آوردن چنین فضای به او یاری رسانده است و چه بسا بتوان گفت که حجازی تلاش کرده است از منظری انسانی و نگاهی دین باورانه به موضوع فیلمش نگاه و بر همین مدار آن را روایت کند.
واقعیت آن است که در میان مجموعه فیلم‌های که تا به امروز در جشنواره فیلم فجر به نمایش در آمده است، «مرگ ماهی» یکی از برترین‌ها و شریف‌ترین‌ها است، فیلمی که در پناه حقیقت، هویت و منزلت والای مادر تلاش می‌کند تا مخاطب خویش را به اصالت‌های انسانی و تمام آن چیزیهای که در زندگی پر مشغله و سر سام آور امروزی فراموش کرده و از آنها فاصله گرفته است، یادآوری کند.
فیلم «مرگ ماهی» افزون‌بر تمام این ویژگی‌ها یادآور دو شخصیت جاودانه که خالق دو اثر سترگ در تاریخ سینمای ایران در پاس داشت مقام مادر دارد بشود؛ زنده یاد علی حاتمی با فیلم سینمای «مادر» و زنده یاد رسول ملا قلی پور با فیلم «میم مثل مادر».
حقیقت آن است که وقتی سینما محلی برای بازتاب جلوه‌های نجیب و شریف انسانی می‌شود و تجلی گاه حقایق و معانی سترگی همچون جایگاه آسمانی مقام مادر می‌شود، امیدها برای به منصه ظهور و بروز رسیدن زیبایی‌ها هنر هفتم جانی دوباره می‌گیرد و این هنر والا و مدرن از مرداب ابتذال و غرقاب غفلت فاصله گرفته و راهی می‌شود برای اوج گرفتن در آسمان تنبه و رستگاری.
و این دقیقا همان چیزی است که این هنرمند حوزوی با سابقه مشق کردن در علوم اسلامی، در وادی سینما به تجربه آن پرداخت و نتیجه این تجربه بر پرده نقره‌ای سالن نمایش لحظاتی را پدید آورد تا مخاطبان به تأملی در خور در حقیقت مفهوم انسانیت در پناه حقیقت مادرانگی نائل آیند.
محمدرضا محقق
/503/1327/م