امام خمینی و اتحاد و انسجام اسلامی
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، مطلب زیر یادداشتی است از فرج الله میرعرب عضو هیأت علمی مرکز فرهنگ و معارف قرآن که به مناسبت ایام الله دهه فجر منتشر شده است و در این یادداشت به بررسی آرای امام خمینی(ره) در زمینه اتحاد و انسجام اسلامی می پردازد.
وحدت مسلمین و ایجاد صف واحد در برابر دشمنان کینه توز اسلام از جمله آرمانهای بلند رجال و شخصیت های اسلامی بوده که بخصوص بعد از پیدایی پدیدهی استعمار و اجرای تز" تفرقه بیانداز و حکومت کن" مورد توجه قرار گرفته ودر مقاطع مختلفی از یک و نیم قرن گذشته، اندیشمندان و مصلحان خیر اندیش، ضرورت آن را گوشزد مسلمانان ساخته‌اند.
امت اسلامی در جای جای قرآن امت واحده نامیده شده است؛ از جمله: در آیهی 52 سورهی مؤمنون: ﴿وَإِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاتَّقُونِ﴾ و نیز در آیهی 92 سورهی انبیاء ﴿إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ﴾.
در مطالعه جریان وحدت طلبی اسلامی، مشاهده می شود که به طور کلی ایجاد اتحاد اسلامی و تشکل صف واحد اسلامی به دو دلیل و انگیزه صورت گرفته است:
الف- ضرورت سیاسی و اجتماعی در برابر خطرات فزاینده ی دشمنان اسلام:
در زمرهی این اندیشمندان می توان از سید جمال الدین اسد آبادی نام بردکه از وحدت ملل اسلامی بعنوان یک نیاز سیاسی سخن به میان آورد:
«حالا وقت اتفاق است، امروز هیچ چیز چارهی کار را بجز اتفاق نمیکند، آگاه باشید که روزگار هنوز با شما کج دار و مریز راه می رود و مواسات در فرصت مینماید و همین برای شما غنیمت بزرگی است. پس در آن تفریط نکنید و فرصت اندک را از دست مدهید که فردا دیگر گریه مرده را زنده نخواهد کرد»
از جمله اندیشمندان و علمای دیگر که در این عرصه فعالیت کردهاند، میتوان از آیت الله کاشف الغطاء و نیز از شاگردان سید جمال مانند محمد عبده و عبدالرحمن کواکبی نام برد.
ب- نیاز فکری و فرهنگی مسلمانان و بازگشت به جامعه متحد نبوی:
اینان تلاش کردند تا با از بین بردن شبهات و پندارهایی که باعث دوری و فاصله میان پیروان دین حضرت محمد(ص) شده و احیاناٌ آنان را در مقابل هم قرار داده است، مسلمانان را به برادری اسلامی برگردانند.
از زمره ی شخصیت های اسلامی که در این عرصه فعال بوده اند می توان از آیت الله العظمی بروجردی، سید عبدالحسین شرف الدین و شیخ محمود شلتوت نام برد.
وقتی سیره و روش امام خمینی (ره) را در ایجاد وحدت ملل اسلامی مورد دقت و توجه قرار دهیم، میبینیم که اساساً ایشان درزمینهی وحدت اسلامی بر دو محور مهم اتکا داشتند :
1- آگاهی دادن به مسلمین نسبت به دشمنان مشترک
ایشان مسلمین را مورد خطاب قرار داده و فرمودند:
«ای مسلمانان جهان، شما را چه شده که در صدر اسلام با عدهی بسیار کم، قدرت های عظیم را شکستید وامت بزرگ انسانی را ایجاد نمودید، اکنون با قریب یک ملیارد جمعیت و دارا بودن مخاذن بزرگی که بالاترین درجه است، در مقابل دشمن این چنین ضعیف و زبون شدید! آیا میدانید که تمام بد بختیهای شما در تفرقه و اختلاف بین سران کشور های شما ودرنتیجه خود شماست»
و نیز فرمودند: «ای مسلمانان جهان که به حقیقت اسلام ایمان دارید، به پا خیزید و در زیر پرچم توحید و در سایه تعلیمات اسلام مجتمع شوید ... و بر روشن فکران غرب زده و شرق زده بتازید و هویت خویش را دریابید که روشن فکران اجیر شده بلائی برسرملت و مملکت تان آورده اند که تا متحد نشوید و دقیقاٌ به اسلام راستین تکیه ننمایید بر شما آن خواهد گذشت که تاکنون گذشته است».
2- ایجاد الفت، محبت، صمیمیت، دوستی و همکاری در میان مسلمانان و مذاهب اصلی اسلامی
امام چنان مسلمانان را به هم نزدیک میدانند که آنان را مانند برادران خونی دانستهاند: «خدای تبارک و تعالی میفرماید که ﴿المؤمنون اخوه﴾، برادرند اینها. باید به برادری رفتار کرد. چطور شما برادر خودتان را دلتان نمیآید که اذیت کنید، باید همین طور با هم رفتار کنید»
امام چارهی کار مسلمانان را الفت و وحدت دانسته و در مقاطع مختلف مسلمین را بدان فرا خوانده است و میفرماید:
«اسلام آمده تا تمام ملل دنیا را، عرب را، عجم را، ترک را، فارس را، همه را با هم متحد کند و یک امت بزرگ رابه نام امت اسلام در دنیا برقرار کند تا کسانی که میخواهند سلطهای بر این دولتهای اسلامی و مراکز اسلامی پیدا کند، به واسطه اجتماع بزرگی که مسلمین از هر طایفه هستند نتوانند. نقشه قدرتهای بزرگ و وابستگان آنها در کشورهای اسلامی اینست که این قشرهای مسلم را که خدای تبارک و تعالی بین آنها اخوت ایجاد کرده است و مؤمنان را به نام "اخوه" یاد فرموده است، از هم جداکنند و به اسم ملت ترک، ملت کرد، ملت عرب، ملت فارس از هم جدا بلکه با هم دشمن کنند و این درست برخلاف مسیراسلام و مسیر قرآن کریم است . تمام مسلمین با هم برادر و برابرند وهیچ یک از آنها ازدیگری جدا نیستند و همهی آنها زیر پرچم اسلام و زیر پرچم توحید باید باشند. اینهایی که به اسم ملیت و گروه گرایی و ملی گرایی بین مسلمین تفرقه میاندازند لشکرهای شیطان وکمک کنندگان به قدرت های بزرگ و مخالفین قرآن کریم هستند»[v].
امام خمینی (ره) در راستای همین محور اساسی، خواستار وحدت بین المللی اسلامی بوده و همهی مسلمانان را بدان دعوت کردند:
«این اخوت ایمانی که خدای تبارک و تعالی امر به اخوت کرده است و عقد اخوت بین مومنین انداخته است انحصار به مومنین ایران ندارد. انحصار به مومنین یک کشور ندارد. این عقد اخوت بین تمام مومنین دنیا است. تمام ممالک اسلام باید باهم مثل برادر باشند... باید این اخوت ایمانی طوری باشد که یک کشوری با کشور دیگر نظر خلاف نداشته باشند. کشور های اسلامی باهم نظر دوستی داشته باشند»
نام گذاری فاصله میان دو روز 12و 17 ربیع الاول که دو روایت از روز میلاد پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد (ص ) نزد اهل سنت و شیعیان است به نام "هفته وحدت" از سوی آن پیر سفر کرده نمادی برای فراخواندن تمامی مسلمانان جهان برای چنک زدن به ریسمان الهی و عقد برادری و برابری است.
آیت الله خامنهاى رهبر معظم انقلاب نیز با تاکید بر محوریت ارزش هاى الهى در اتحاد و همبستگى ملت ایران مىفرمایند: «همدلى و همبستگى شما مردم و چنگ زدن شما به ریسمان الهى و ایمان دینى، مهم ترین سلاح ملت ایران است...»./997/د101/ب6
منبع: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی