نشست شهرسازی و معماری در شهر مهدوی برگزار شد

 به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از روابط عمومی مسجد مقدس جمکران، نخستین جلسه از سلسله هم‌اندیشی شهرسازی و معماری در شهر مهدوی به همت مرکز پژوهش‌های مسجد مقدس جمکران و با همکاری اتاق معماری موسسه اشراق، مرکز معماری حوزه هنری و بنیاد معماری انقلاب اسلامی، با حضور اساتید رشته های معماری و هنر و معاونان و مدیران مسجد مقدس جمکران، در سالن سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.

این جلسه با سخنان امامی مدیر بنیاد پژوهش و نشر مسجد مقدس جمکران، آغاز شد، وی با توضیح این‌که این مرکز با هدف تعمیق زیرساخت‌های معرفتی و مأموریت‌ها و عرصه‌های کاری این قطب بزرگ فرهنگی کشور، و تبیین چشم‌اندازهای آن، درصدد این است که مرجعیت فکری و فرهنگی در مهدویت پیدا کند، افزود: به همین دلیل، اقدامات بسیار سازنده‌ای در زیرساخت‌های معرفتی و تولید ادبیات، به‌ویژه در عرصه‌های زمین‌مانده و مغفول و مرتبط با عرصه‌ی مسجد ‌محوری و مهدی‌باوری آغاز شده است.

وی ادامه داد: بنیاد پژوهش و نشر مسجد مقدس جمکران مجموعه‌ی نشست‌های مختلفی را در طول ماه برگزار می‌کند، که از آن جمله هم اندیشی معماری و شهرسازی در شهر مهدوی است که پنج‌شنبه‌ی آخر هرماه برگزار می‌شود.

مدیر بنیاد پژوهش و نشر مسجد مقدس جمکران با بیان این‌که بحث‌های مطرح شده در این جلسه مباحثی نظری هستند و قرار است از انتقال مفاهیم معنوی به سازه‌های کالبدی سخن گفته شود، از آقای مطهری‌نژاد، مدیر مرکز پژوهش های مسجد جمکران برای ایراد نکته‌هایی دعوت کرد.

آقای مطهری‌نژاد سؤال اول این نشست را ارتباط بین مسجد مقدس جمکران با مباحث معماری و شهر‌سازی عنوان کرد و افزود: آن‌چه مسلم است، انقلاب ما انقلابی بود که خود، جایگاه آغاز یک تمدن را داشت و مبتنی بر این آغاز، افقی را دنبال می‌کرد و این افق در نظریه و مفهوم مهدویت، جایگاه پیدا می‌کند. مسئله‌ی اصلی این است که آیا می‌شود مسجد مقدس جمکران و دیگرنهاد‌های مهدوی، آستین بالا بزنند و از آن‌طرف هم نهادهای شهری حمایت کنند و نیز از ظرفیت‌های اساتید و نظریه‌پردازان این حوزه استفاده شود و مسیر بهتری را باز کرد. به نظر می‌رسد که تاکنون وجه معرفتی مسجد جمکران کمتر موردتوجه قرارگرفته است و ما باید این نگاه معرفتی را در کنار فضایی حسی، به صورتی کاملاً هم‌سو باهم‌ لحاظ کنیم، تا شاید بتوانیم از همین مسیر شروع‌کننده‌ی راهی باشیم در جستجو شهری که نشانی از مهدویت داشته باشد و انتظار در لایه‌های آن جریان یافته باشد.

هدف ما این است که در حدود یک سال کاری نشست های گفتگو محور را با بهره‌گیری از نظرات اساتید مختلف داشته باشیم. امروز قرار ما بر این است که مبتنی بر نیازی که وجود دارد، راهبردها را از زبان شما بشنویم. وی سپس از حجت الاسلام اصفهانیان برای ارائه‌ی نظرات، دعوت کرد.

حجت الاسلام اصفهانیان؛ مدیر گروه مطالعات اسلامی محور کلی صحبت‌های خود را اعلام نیاز‌هایی که در مرکز پژوهش‌های مسجد مقدس جمکران بررسی و تدوین شده بود عنوان کرد با اشاره با آیاتی از کلام‌الله مجید، افزود: آن‌چه مهم است کشاندن مفاهیم قرآن به عرصه‌ی زندگی‌ست. بر مبنای آیات قرآن خلقت آسمان‌ها و زمین مبتنی بر «حق» شکل گرفته است.

وی گفت: نکته این است که وقتی می‌خواهیم نقشه‌ی یک کلان‌شهر را ببینیم، باید توجه کرد که دنیا باید در سیر تحولش به آخرت و بهشت‌ها کشیده شود، فطرت به ما می‌گوید که قرآن کتاب آفرینش است و قرآن به ما می‌گوید که بر اساس نقشه‌‌ی قرآن که نقشه‌ی آفرینش است، خلقت ادامه پیدا کرده و تا قم آمده است و به سمت آینده حرکت می‌کند، تا قرآن مجسم در افق‌های آن پدید آید.

مدیر گروه مطالعات اسلامی خاطرنشان کرد: قرار است که صالحان در دنیا به سمت ان بهشت موعود ساخت‌وساز انجام دهند، دیگران قرار نیست که وارث زمین شوند. البته این رویکرد درگذشته هم شکل گرفته است.

وی گفت: این‌گونه نبوده است که سلیمان بر اساس مبنای شخصی معماری کرده باشد و بعد تمدنی را رقم بزند و ملکی ایده‌آل را شکل دهد، او با همه‌ی محدودیت‌های دنیا معماری الهی را شکل داده است. در زمانه‌ی ما همان خلأیی که در بحث علوم انسانی و برخی مباحث دیگر وجود دارد در معماری و دانش‌های دیگر هم وجود دارد. همه‌ی کسانی که در این راه تلاشی کرده‌اند از اتصال کار خود به قرآن غافل بوده‌اند.

در ادامه‌ی این جلسه مهندس نقره‌کار، مدیر قطب علمی معماری اسلامی در ابتدا ضمن انتقاد از شهرسازی، در شهر تهران در قیاس آن با طرح قدیمی شهر و سپس با ابراز تأسف از طرح مصلی تهران، به عدم وجود سرفصل‌هایی برگرفته از مفاهیم اسلامی در دروس رشته‌های معماری اشاره کرد و گفت: ما باید در کنار جریان معمولی که در دانشگاه‌ها و وزارتخانه‌ها وجود دارد یک جریان بسیجی انقلابی به وجود بیاوریم، فکر نمی‌کنم که با این جریان معمولی که در دانشکده‌ها هست ما یک تحول انقلابی در شهر جمهوری اسلامی با توجه به رهنمود‌های حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری ایجاد کنیم. باید بتوانیم از طریق این جریان یک جریان موازی در کنار جریان دانشگاه به وجود بیاوریم و این جریان یک تولیدات و بازدهی داشته باشد که جریان دانشگاه نیز به دلیل احساس رقابت مشغول به فعالیت‌ها و همراهی‌ شوند.

وی مسجد ولیعصر و مدیریتی که منجر به ساخت آن شده را نیز محل نقد دانست و افزود: ما غیر از آسیب‌های وارداتی از داخل هم آسیب‌هایی داریم؛ ازجمله این‌که بعضی کاملاً غرب‌زده‌اند و برخی دیگر نیز که مسلمان‌اند وارد مباحث نظری شده‌اند و دیگر برنگشته‌اند و اصلاً هر نوع بحث کالبدی و روشی را تحریم می‌کنند، برخی دیگر نیز صرفاً به تعریف و تمجید از آثار و سبک‌های فرهنگی قدیمی می‌پردازند که همه‌ی این‌ها خطرناک می‌باشند.

مهندس نقره کار ادامه داد: ما باید ساختاری ارائه کنیم که بتوانیم یک گفتگوی جهانی داشته باشیم، مهدویت برای کل عالم است و ما نباید مدام موضع دفاعی داشته باشیم. ما در جهت این اهداف و رسیدن به این ساختار اقداماتی کرده‌ایم و فرایند‌های انسانی را در ساختاری پنج مرحله‌ای را تبیین کرده‌ایم که از ویژگی‌های آن‌ها جبری بودن و انسانی بودن است.

دکتر پور جعفر عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در ادامه‌ی این برنامه به سخنرانی پرداخت و گفت: چه‌بهتر که نوشته‌های ما نیز ضبط می‌شد و فی‌المثل در کنکور به‌جای سؤالاتی که ترجمه‌ی متون غربی هستند از این تأملات سؤال می‌آمد.

وی همچنین در جای دیگری از سخنان خود گفت: با این فضای شهری مشاهده می‌کنیم که سیاست جای زیارت را و تجارت جای سیاحت را می‌گیرد و بعد تبلیغات شبکه‌های تلویزیونی و همه‌چیز به راه دیگری می‌رود، که این‌ّ‌ها در قیاس با سنت و رفتار ائمه(علیهم السلام) هیچ توجیهی ندارند.

دکتر بهزادفر؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت نیز با تبریک ماه مبارک رمضان گفت: آن‌چه که ما می‌توانیم درباره‌ی مسجد مقدس جمکران از دیدگاه معماری و طراحی بگوییم، ملازم با جامعیت شناختی است که از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) داریم. من فکر می‌کنم که ما نتوانسته‌ایم ترجمه‌ی صحیحی از زمان در طراحی داشته باشیم. آن‌طور که من می‌فهمم این‌گونه است که فقط امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) است که زمان را در اختیار دارد، پس ما باید در بی‌زمانی طراحی خود را انجام دهیم و گذشته و آینده هیچ معنایی نباید برای ما داشته باشد.

این جلسه با صحبت‌های دکتر خان‌محمدی؛ مدیر پروژه طرح جامع توسعه حرمین کربلای معلی ادامه یافت. وی گفت: یکی از محوری‌ترین فرمان‌های قرآن کریم تفکر و تأمل در آیات است و جابجا بشارت می‌دهد به کسانی که این کار را می‌کنند، و در ضمن انذار می‌دهد به بی‌تفاوت بودن به آیات الهی و برداشت سلیقه‌ای از آن‌ها. وقتی از منظر تمدنی از خود سؤال می‌کنم که ما به‌عنوان جامعه‌ی تمدنی اسلام، وظایف‌ خود را در مقابل آیات قرآن انجام داده‌ایم یا نه، می‌بینیم که ما هزار و پانصد سال تلاش‌های علمای دین راداریم و احادیث تفسیری وارده شده‌اند و کار کرده‌اند و کارهایی از این قسم.

وی افزود: این سؤال مطرح است که متدلوژی مطالعه، تفکر و تدبر در آیات انفس چگونه است، و در مرتبه‌ی دوم این سؤال مطرح می‌شود که به فرض که ما این متدلوژی را بدانیم رابطه‌ی دستاوردهای معرفتی سه حوزه چگونه می‌تواند باشد، ما به یک دستاوردی از آیات قرآن، دستاوردی از آیات خلقت و به دستاوردی از آیات انفس می‌رسیم، باید توجه کنیم که رابطه‌ای که این سه حوزه باهم ایجاد می‌کنند به چه شکلی است. همان‌طور که می‌دانیم نیز قرآن کریم تنها به یکی از این سه حوزه اکتفا نمی‌کند.

در ادامه دکتر قدیریان؛ مدیر گروه مطالعات کاربردی هنر حوزه هنری با اشاره به اینکه فهم درستی از معماری وجود ندارد و شاید یکی از کارهای اساسی که باید انجام شود این است که باید این شناخت در بین توده‌ها ایجاد شود، اظهار کرد: مورد دیگر در نبود سناریو است، معمولاً این‌گونه است که بحث‌های سنگین معرفتی توسط هنرمند تبدیل به یک سناریو می‌شود، به این معنا که یک آغاز و پایان و داستانی برای اجرا پیدا می‌کند. اما برای من شخصاً حال موجود در کل و جزء اثر است که اهمیت دارد. یکی از چیزهایی که ما در بحث نگاه به آینده باید داشته باشیم، این نکته است که پایه‌های تفکری ما تبدیل به احساس و حال و هوا شوند، لذا تمرکز بر مباحث معرفتی در طراحی‌ها بسیار می‌تواند حائز اهمیت باشد.

در پایان این نشست مهندس دلاوری به شرح برنامه‌های مسجد مقدس جمکران پرداخت و گفت از حدود دو سال پیش که تولیت مسجد جمکران با تغییر و تحولاتی مواجه شد، با توجه به این‌که قبلاً مشاوری طرح جامع را در آنجا انجام داده و خیلی از مباحث آن عملیاتی شده و با توجه به رویکردی که آقای رحیمیان در بحث کار علمی داشته‌اند، سال گذشته این مأموریت را به معاونت عمران و توسعه داده شد که بازنگری طرح جامع، با نگاهی پژوهش محور در دستور کار قرار گیرد.

ما برای این‌که بتوانیم در دایره‌ی بلافصل مسجد ورود پیدا کنیم، به این نتیجه رسیدیم که یک مرکز راهبردی مطالعات مسکن و شهرسازی را راه‌اندازی کنیم تا این مرکز متولی این مباحث باشد که در اساس بایدها و نبایدها این کار را انجام دهیم. در این ساختار به یک اتاق فکر رسیدیم که اعضای آن یکسری از افراد حقیقی و حقوقی هستند. این افراد می‌توانند اساتیدی باشند که صاحب درد و انگیزه می‌باشند. علاوه بر این‌یک شورای تصویب تشکیل داده‌ایم که افرادی را که ازلحاظ اجرایی و عملیاتی تأثیرگذار هستند را با این فعالیت‌ها همگام کند.

این نشست که پنج‌شنبه‌ی پایان هرماه برگزار می‌شود با پرسش و پاسخ کوتاهی بین حاضرین پایان یافت./1323/د102/ی