تحول در علوم انسانی بدون فقه و اصول بی معنا است

به گزارش سرویس پیشخوان  خبرگزاری رسا به نقل از حوزه، حجت الاسلام والمسلمین خسرو پناه، در جمع استعدادهای برتر و ممتازین حوزه های علمیه در اردوگاه شهید بهشتی گلمکان مشهد، حضور یافته و ضرورت تحول علوم انسانی را در جامعه امروز، تبیین کرد.

وی با تبیین چیستی علوم انسانی و جایگاه این علوم در جامعه امروزی گفت: علوم انسانی اصطلاحی جدید است که در میراث گذشته ی  ما، عنوانی به نام علوم انسانی وجود نداشت.این اصطلاح، توسط غربی ها مطرح شد.در جامعه ما ، علوم انسانی،  معنای عامی دارد و همه علوم غیر طبیعی و غیر مهندسی را شامل می شود.طبیعی است، وقتی از تحول علوم انسانی صحبت می کنیم، باید همه این علوم را در بر گیرد. یعنی تحول در فلسفه، الهیات و علوم اجتماعی، مثل روانشناسی، جامعه شناسی ، اقتصاد و ...؛ اما مقصود از تحول چیست و تحول در علوم به چه معناست؟

این استاد حوزه افزود: تحول جزء ذاتیات علم است. علوم، همیشه در حال تحول هستند. اگر علمی چند سال رکود داشته باشد و تحول پیدا نکند معلوم می شود، علم نیست یا عالمانش عالم نیستند.آیا این علوم انسانی در جامعه ما تحولی ندارد؟ پاسخ این است که متاسفانه تحول ندارد یا اینکه تحول آن اندک است. این علوم،  ناظر به نیازهای زمان نیستند و عمدتاً همان حرف های غربی ها را می زنند.

رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، با اشاره به لزوم تحول علوم انسانی بیان کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورایی تحت عنوان شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی ایجاد کرد که جمعی از نخبگان حوزه و دانشگاه ، شخصیتهای حقیقی و حقوقی، با رویکرد بازبینی این رشته ها،گرد آمده اند. این شورا، کارگروه هایی تشکیل داده است که درآن، همه متخصص رشته هستند؛ سرفصل ها، بازبینی و بازنویسی می شود. سرفصلهای جدید پیشنهاد داده می شود ، مصوب شده و ابلاغ می گردد. وقتی سرفصل ها جدید شد،  باید کتاب های جدید نیز تدوین شود. این یک معنا از تحول علوم انسانی است. اما معنای عمیق تر تحول علوم انسانی، این است که این علوم ، چه اندازه با فضای بومی جامعه و  آموزه های اسلامی سازگاری دارد.

مدیر گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ، جوامع را از حیث فرهنگ و نیاز ها متفاوت دانست و افزود: متاسفانه اکثر پاسخ ها و نیاز های جامعه در حیطه ی علوم انسانی بر اساس تحقیق های میدانی محققان،  صورت می پذیرد و تبدیل به نظریه می گردد. سئوالی مطرح می شود که آیا وضعیت بومی و اجتماعی کشور های غربی با وضعیت اجتماعی و فرهنگی و بومی مردم ایران یکی است؟ قطعاً متفاوت است. وقتی می خواهیم یک جامعه انسانی را مطالعه بکنیم سوال مهم این است که اصولا انسان چیست ؟ ما تصورمان از انسان چیست؟ ما برای انسان علاوه بر بعد مادی، ساحت غیر مادی و روحانی و ملکوتی و تجرد قائلیم. یکی از بحث های  مهم در علم روانشناسی، بحث نیازهای انسان است.

وی در پایان، فقه و اصول و دیگر علوم حوزوی را لازمه پرداختن به علوم انسانی دانست و افزود : اگر فقهای قوی نداشته باشیم نمی توانیم در این بخش تحول ایجاد کنیم. لذا حوزه های علمیه نیاز به فقهای قوی و مجتهد در فقه الاقتصاد، فقه سیاست و فقه مدیریت دارد که بتواند، بایدها و نبایدهای علوم انسانی را تامین کند. اگر حوزه های علمیه، فلسفه‌، کلام، عرفان نظری و ...، که تأمین کننده مبانی علوم انسانی است را نداشته باشد، چطور انتظار می رود که علوم انسانی، اسلامی بشود. این کار حوزه است؛ کار دانشگاه نیست. پس بخش مهم تحول علوم انسانی و اسلامی سازی علوم انسانی به عهده حوزویان است.

این استاد حوزه تاکید کرد: بعضی از طلبه ها فقه و اصول را جدی نمی گیرند و می گویند دغدغه ما تحول علوم انسانی است. باید توجه داشت که بدون فقه و اصول نمی توان تحول ایجاد کرد. شرط لازم است. البته راه طولانی است، ولی اگر کسی با این انگیزه کار را شروع کند می تواند در آینده تاثیرگذار باشد و نقش ایفا کند./836/د102/ل