عمده ترین مشکل حوزه برنامه ریزی و سیاستگذاری صحیح است

حجت الاسلام مهدی تقوایی، معاون آموزش حوزه های علمیه برادران استان ایلام در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در ایلام، در رابطه با تغییر و تحولات مدیریت حوزه های برادران کشور و دیدار تیم مدیریتی جدید با رهبر معظم انقلاب، اظهار داشت: بحث تحول در حوزه های علمیه و اصلاح رویکرد آن مدتی است مورد توجه گروههای مختلف غربی از یک طرف و عنایت مقام معظم رهبری از طرف دیگر قرار گرفته است.

وی ادامه داد: حوزه های علمیه شیعه در طول تاریخ حیات خود فعالیت های درخشانی از تولید علم گرفته تا تأثیر بر فرهنگ و آداب و رسوم مردم و همچنین ایستادگی در برابر طاغوت ها داشته است، قرن ها تنها مرکز آموزشی و همچنین تولید علم در ممالک اسلامی بوده که ثمره این فعالیت ها گسترش علوم مختلف اعم از فیزیک، ریاضی، هیأت، طب و فلسفه صدور آن به اقصی نقاط دنیا بوده است.

تقوایی خاطرنشان کرد: استقلال و آزادی که همواره در حوزه های علمیه بوده روحیه ظلم ستیزی را در دانش آموختگان این نهاد مقدس به وجود آورده که مهمترین محصول این ویژگی انقلاب اسلامی ایران است که از جهت طرح اندیشه الهی در بستر فرهنگ مادی و انسان مدار غرب مهمتر از انقلاب کبیر فرانسه از جهت طرح اندیشه مدرنیته در بستر فرهنگ مسیحیت است.

معاون آموزش حوزه های علمیه ایلام با اشاره به تلاش غرب برای جلوگیری از ورود جوانان و نخبگان دانشگاهی به حوزه، گفت: غرب در این زمینه توفیق نیافت، از این رو سند اصلاح حوزه های علمیه را در دستور کار خود قرار داد که می توان به مسائلی از جمله تغییر در سلیقه علمی و معنوی طلاب، برجسته کردن چهره های مخالف نظام در میان حوزویان و حتی طرح مرجعیت آنها و غافل کردن طلاب از گفتمان انقلاب اشاره کرد.

حجت الاسلام تقوایی افزود: از طرف دیگر، بعد از انقلاب در حوزه های علمیه شاهد تحولات مطلوبی مثل گرایش به مباحث فلسفی و عرفانی و توجه به بعد سیاسی اسلام هستیم که همه اینها از ثمرات انقلاب اسلامی و به ویژه شخص حضرت امام خمینی(ره) است، ولی در کنار همه این مسائل مقام معظم رهبری بر تحول در حوزه های علمیه تأکید می کنند و این نشان می دهد که حوزه های ما در یک وضعیت بینابینی قرار دارد.

وی ادامه داد: حوزه از یک طرف میراث ارزشمند سلف صالح خود را دارد و از طرف دیگر هنوز موفق نشده که این میراث گرانبها را برای نسل جدید ترجمه کند، حال سؤال این است که دلیل این عدم توفیق چیست؟

این مسؤول تأکید کرد: مهمترین دلیل این امر این است که حوزه های علمیه ما برخلاف گذشته در خلأ رشد می کند و اصلا توجهی به محیط اطراف و جهان پیرامون ندارد، در نتیجه محصول چنین حوزه ای جز در برخی موارد اصلا فایده ای برای جامعه ندارد و اگر هم دارد نسل امروز نمی تواند با آن ارتباط برقرار کند.

حجت الاسلام تقوایی با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب بر لزوم تحول در حوزه، بیان کرد: این تحول از دو جهت است، اول اینکه حوزویان مواظب طرح دشمن برای دور کردن آنها از ارزشهای نظام اسلامی باشند که در این زمینه حضرت آقا به لزوم انقلابی ماندن حوزه ها تأکید فرمودند؛ دوم توجه حوزویان به تولید علم و ترجمه معارف اسلامی برای نسل جدید که در این زمینه حضرت آقا به احیای فلسفه و علوم عقلی و فقه حکومتی به حوزویان تذکر داده اند.

معاون آموزش حوزه های برادران ایلام در ادامه با بیان اینکه ببینید ابتدا باید مشخص شود منظور از تحول در حوزه چیست؟ گفت: آیا شما تحول بنیادین در ساختار حوزه را مدنظر دارید یا اصلاح برخی نواقص را؟ در سالهای اخیر به ویژه از نیمه دوم دهه 80 شاهد بعضی تحولات در درون حوزه هستیم که در این زمینه می توان به گسترش مراکز تخصصی حوزه، تدوین برنامه جدید آموزشی و اجرای آن در دو سال اخیر اشاره کرد.

وی خاطرنشان کرد:  اما تا چه حد این تحولات می تواند موفق باشد بستگی به رفع موانع دارد تا وقتی که این موانع وجود دارد سخن از تحول بیهوده است. در اینجا من بیشتر بعد آموزشی حوزه را مد نظر دارم که بررسی کنم.
حجت الاسلام تقوایی افزود: در حوزه یکسری آسیب ها داریم، اولا ما به ویژه در آموزش سیاست مشخصی را دنبال نمی کنیم وقتی به متون حوزوی نگاه می کنیم، می بینیم که این متون را در قالب نظامی جای داده اند  که چه از حیث برنامه درسی و تقویم آموزشی و چه حتی از حیث طرح سؤال امتحانی این دو هیچ ربطی به هم ندارند.

این استاد حوزه با اشاره به عدم درک طلاب از متونی که خوانده اند، گفت: ما الان با طلابی رو به رو هستیم که از یک طرف از پایه  اول تا دهم را با نمرات عالی تکمیل می کنند ولی هیچ درک درستی از متونی که خوانده اند ندارند و واقعا اگر درست درس خوانده باشند در همان متون درسی تخصص گرفته اند نه در علومی مثل ادبیات عرب، فقه و اصول؛ ثانیا سند چشم انداز هیچ وقت چه از طرف مدیران ستادی و چه مجموعه های استانی و مدارس جدی گرفته نشده  و سند چشم انداز که از سوی شورای عالی تدوین شده هیچ نمودی در قوانین وضع شده ندارد.

وی ادامه داد: متون درسی حوزه مطابق نیازهای روز انتخاب نشده اند، از یک  طرف هیچکدام از این متون به قصد آموزش تدوین نشده اند، یعنی مؤلف بزرگوار این کتاب را برای تعلیم و تصنیف نکرده، بلکه متون تولیدی هستند، از طرف دیگر حجم این کتب فواصل طولانی آموزشی را بر نظام حوزوی و طلاب تحمیل می کند و این از یک طرف سبب افسردگی علمی طلاب می شود.

معاون آموزش حوزه های برادران ایلام بر به تأخیر افتادن بکارگیری طلبه در بحث تبلیغ، تدریس و تولید علم اشاره کرد و افزود: حالا مسؤولان برای درمان این درد قوانین ارتقایی را وضع کرده اند که این قوانین به کل فایده این متون را ضایع می کند، همین قوانین کارشناسی نشده سبب دلسردی و بی اعتمادی طلاب شده است.

این مسؤول تأکید کرد: یک نوع بی اعتمادی همواره بر مدیریت حوزه های علمیه حکمفرما بوده به گونه ای که تمرکززدایی از قم به سختی انجام گرفته حالا تشکیل مدیریت های استانی قدم مثبتی در این زمینه بوده ولی تا وقتی مدیریت های استانی دسترسی های لازم را نداشته باشد مشکلات هنوز هست.

حجت الاسلام تقوایی ادامه داد: حوزه های علمیه تحت پوشش حوزه علمیه قم است و همه اینها در نتیجه عدم اعتماد مسؤولان به مدیریت های استانی و حتی مدارس است، البته موانع و مشکلات خیلی بیشتر از اینها است ولی همه زیر مجموعه این موارد قرار می گیرند.

معاون آموزش حوزه های علمیه ایلام در پاسخ به این سؤال که آیا ضعف ما در این زمینه به فقدان برنامه ریزی برمی گردد یا موانع دیگری سبب شده که اقدام شایسته ای برای تحول انجام نشود، گفت: عمده مشکل ما در برنامه ریزی و سیاستگذاری است که همین نقص به بدنه حوزه سرایت کرده است.

وی در ادامه به نقش آیت الله اعرافی و تیم تازه نفس ایشان در مدیریت اشاره کرد و افزود: الحمدالله مدیریت جدید، آیت الله اعرافی پرونده موفقی در جامعه المصطفی داشته اند و از زمان تصدی  ریاست حوزه از سوی وی شاهد اقدامات مثبتی بوده و هستیم.
این استاد حوزه ادامه داد: کوچک سازی سیستم اداری حوزه از اقدامات بسیار سازنده و توجه جدی به سند چشم انداز و فعالیت هیأت امنای مدارس علمیه از دیگر اقدامات مثبت مدیریت جدید است، البته در جلسه ای که آیت الله اعرافی با معاونان آموزش حوزه های علمیه داشتند بر سه اصل تأکید داشتند؛ پژوهش، تهذیب و مکالمه زبان عربی  که واقعا هر سه از بایسته های حوزه هستند.

حجت الاسلام تقوایی به مرکز مطالعات راهبردی که مطالبه جدی مقام معظم رهبری از حوزویان است اشاره کرد و گفت: از جمله دغدغه های مدیریت جدید باید همین مرکز باشد، چون می تواند راه را برای هر نوع تغییر مثبت  و راهبردی  در حوزه هموار کند.

وی ادامه داد: تا الان هر طرحی جهت تحول در ساختار حوزه داده شده یا از سوی برخی مؤسسات وابسته به حوزه ارائه شده از آنجا که مورد کارشناسی دقیق قرار نگرفته یا خیلی بلند پروازانه بوده و یا خیلی جزئی.

این مسؤول اضافه کرد:  در صورت تشکیل  مرکز مطالعات  راهبردی و حضور نخبگان حوزوی در آن که خود سالها دغدغه تحول و اصلاح در سیستم حوزه را داشته اند، کارشناسی دقیق طرح میسر می شود و به نظر من مهمترین موضوع قابل طرح در این مرکز اصلاح ساختار آموزشی حوزه است، چون وقتی این ساحت از حوزه اصلاح شد ساحات دیگر را تحت تأثیر قرار می دهد.

وی با بیان اینکه حوزه های علمیه  قرن های متمادی مسؤولیت نظارت بر عملکرد حکومت ها را داشته اند، گفت: هر وقت حکومتی از جاده انصاف خارج شده و قصد لطمه بر حیثیت ملت را داشته با واکنش جدی حوزه مواجه گردیده است.

این استاد حوزه افزود: ولی امروز مسؤولیت حوزویان در قبال نظام جمهوری اسلامی بسیار سنگین تر است چون در تمام دنیا این تنها جمهوری اسلامی ایران است که پرچم مکتب اهل بیت(ع) و عَلم مبارزه با ظلم، ستم و حمایت از محرومین را برافراشته است.

حجت الاسلام تقوایی در پایان گفت: اگر خدایی ناکرده خللی بر این نظام وارد شود همه در قبال آن مسؤول هستیم، ولی این امر نیاز به بصیرت دارد و از این رو لازم است که طلاب با مسائل حکومتی و به ویژه گفتمان انقلاب آشنایی داشته باشند  و به نظر بنده باید اینگونه مسائل در دل متون حوزوی قرار گیرد، الحمدالله تاکنون بزرگان حوزه خوب عمل کرده و در مواقع لزوم با تمام توان در این جهت وارد عمل شده اند./879/301/ب2