چرایی به کارگیری استفهام در آیات قرآن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله سید محمد امین در دومین جلسه تفسیر سوره نبأ که شب گذشته در دفتر وی برگزار شد، با تبریک میلاد پیامبر اکرم(ص) و امام صادق(ع) تصریح کرد: امیداوریم خداوند به همه مسلمانان اتحاد، انسجام و همسویی در میان مذاهب اسلامی علیه دشمن مشترک، استکبار جهانی و جبهه کفر و نفاق عنایت کند که در پرتو این اتحاد پیروزی نهایی به وقوع خواهد پیوست.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: سوره نبأ در مقام اثبات معاد و وقوع قیامت است؛ خداوند پس از بیان آیات پنج گانه نخست که در جلسه گذشته تفسیر شد در یازده آیه دیگر از این سوره با استفاده از بیان نظام آفرینش که همان برهان حکمت و عدالت است بر وقوع معاد استدلال کرده است؛ زیرا اگر این نظام افرینش بدون معاد باشد لغویت لازم می آید که خلاف حکمت است و از سوی دیگر سرنوشت یکسان داشتن مخلوقات و مرگ، پایان سیر بشر باشد خلاف عدالت است؛ بنابراین حکمت و عدالت الهی مقتضی وقوع قیامت است.

وی ادامه داد: علاوه بر سوره نبأ آیات دیگر قرآن کریم از جمله آیات 27 و 28 سوره صاد بر این مطلب تصریح دارند که خداوند در این آیات پوچ و بیهوده بودن آفرینش را نفی کرده و انسان های با تقوا و انسان های آلوده به گناه را یکسان نمی داند؛ نخستین موردی که در آیات 6 تا 26 سوره نبأ به آن اشاره می شود «مهد قرار دادن زمین» است؛ مهد به معنای بستر آرامبخش و مهاد اسم مصدر به معنای اسم مفعولی یعنی «آماده شده» است و به گهواره به دلیل این که برای آرامش نوزاد آماده شده است مهد می گویند.

چرایی به کارگیری استفهام در آیات

آیت الله امین گفت: سرعت زمین چه وضعی چه انتقالی انسان را دچار وحشت می کند، همان گونه که سرنشینان ماشینی که با سرعت بالا حرکت می کند دچار وحشت می شوند به عبارت دیگر سرعت بالا موجب وحشت است؛ اما خداوند زمین را به گونه ای آفریده است که فردی دچار وحشت نمی شود و حتی حرکت آن را احساس نمی کند؛ اگر مطلب در این آیه به صورت استفهامی می شود به دلیل این است که استفهام حس کنجکاوی انسان ها را تحریک می کند.

وی ادامه داد: در مرحله نخست اگر حس کنجکاوی انسان را تحریک کنید سپس پاسخ او را بدهید تأثیرگذاری آن بیشتر از صورتی است که به صورت جمله اخباری مطلب را به انسان منتقل سازید؛ زیرا پاسخی که پس از مطرح کردن سؤال داده می شود قانع شدن مخاطب را به همراه خواهد داشت.

استاد درس خارج حوزه علمیه با اشاره به واژه «والجبال اوتادا» بیان داشت: اوتاد جمع وَتَد به معنای میخ بزرگ است و تعبیر شدن کوه به میخ بزرگ حاکی از آن است که فرایند خروج مواد مذاب از اعماق زمین و راه یافتن به روی زمین شکاف هایی را بر روی زمین ایجاد کرده است و به هرمیزان خارج شدن مواد مذاب شدیدتر بوده است ارتفاع کوه ها افزایش پیدا کرده است.

نظریه انبساط با آیات قرآن کریم از جمله دهوالارض انطباق دارد

آیت الله امین ادامه داد: زمین از درون تحت فشار گازهای داخلی است به گونه ای که در لایه های زیر زمین به غیر از آتش و مواد مذاب چیز دیگری یافت نمی شود و می توان گفت جهنم اکنون در زیر پاهای ما وجود دارد؛ زمین از برون نیز تحت فشار جزر و مد ماه قرار دارد و همان گونه در جزر و مد آب بالا و پایین می آید سطح خاکی زمین نیز این گونه است و این نظریه انبساط با آیات قرآن کریم از جمله دهوالارض انطباق دارد.

وی اضافه کرد: حال که زمین از درون و برون تحت فشار است این کوه ها همانند میخ های بزرگ از حرکت های شدید و فشارهای درونی و برونی جلوگیری می کنند و موجب ثبات آرامش و آسایش انسان بر روی زمین می شود؛ بسیاری از زلزله ها به واسطه کوه ها برطرف می شوند؛ بنابراین در پاسخ به سؤالی که در آیه قبل مبنی بر این که چرا زمین مهد آرامش است مطرح شد گفته می شود کوه موجب آرامش است.

استاد درس خارج حوزه علمیه به آیه هشتم سوره نبأ اشاره کرد و افزود: زوجیت اختصاص به انسان ندارد بلکه در همه نباتات و حیوانات زوجیت وجود دارد؛ اما به دلیل این که در این سوره معاد مورد بحث است و معاد نیز اختصاص به انسان دارد زوجیت در این آیه مرتبط با انسان معنی شده و گفته می شود مراد از زوج مرد و زن است؛ برخی گفته اند مراد از زوجیت شکل های مختلفی که از نظر تفاوت های ظاهری برای انسان ها همانند چهره و اندام وجود دارد است./1324/پ202/س