قانونگذاری صحیح و اجرا، راهکار تحقق بانکداری اسلامی/ حوزه نسبت به بانک اسلامی بی تفاوت نباشد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خرم آباد، عمران و آبادانی زمین دستور خداوند به انسانها بوده و همه ما وظیفه داریم در این زمینه ایفای نقش کنیم، بانکها نیز با انجام وظایف خویش و توجه به قوانین اسلامی و مؤلفه های بانکداری اسلامی نقش بسزایی در آبادانی زمین بر دوش دارند.

بانک نهادی حقوقی است که عملیات پولی، مالی و اعتباری را بر عهده دارد، بانکداری اسلامی نوعی بانکداری یا فعالیت بانکی است که با احکام اسلام همخوانی دارد و در قالب اقتصادی سالم تعریف می‌شود.

در ادامه گفت و گویی با حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، نماینده مردم لرستان در مجلس خبرگان رهبری با محوریت بانکداری اسلامی ارائه می شود.

رسا- مؤلفه های بانکداری اسلامی را بیان بفرمایید؟

بانکداری اسلامی دارای مؤلفه هایی است که در برخی موارد با بانکداری کلاسیک و بانک غیر اسلامی مشترک و در پاره ای دیگر نیز مختلف است.

یکی از این مؤلفه ها عبارت است از داشتن رویکردی توسعه ای و سرمایه گذاری و این مؤلفه برای بانکداری اسلامی اختصاصی نیست چراکه یکی از اهداف ایجاد بانکها توسعه و مشارکت در سرمایه گذاری است.

نقش واسط بانکها از دیگر مؤلفه ها است و این مورد نیز فقط برای بانکداری اسلامی نیست و بین بانک اسلامی و غیر اسلامی مشترک است.

مؤلفه سوم را می توان تکیه بانک بر راه های مشروع جهت سرمایه گذاری عنوان کرد، سرمایه گذاری بین بانکها مشترک است ولی تکیه بانکداری اسلامی بر قالبها و راه های مشروع سرمایه گذاری ویژگی بانکداری اسلامی است.

بانکداری اسلامی در سرمایه گذاری که دیگران می خواهند انجام دهند باید با ایفای نقش واسط از راه های مشروع استفاده کند.

رسا- اسلامی کردن بانکها بر چه اساسی صورت می گیرد؟

اسلامی کردن بانکها می تواند بر اساس دو مؤلفه صورت گیرد، یکی از این مؤلفه ها دور بودن تمرکز بر کسب فایده بر پایه اقراض یا اقتراض است که در بانکهای ربوی است، در این زمینه بانکها پول را می گیرند با یک فایده و به کسی دیگر ارائه می دهند با فایده بیشتری و تفاوت بین این دو فایده نصیب بانک می شود.

به تعبیر دیگر بانکهای ربوی تمرکز بر تجارت دیون دارند و دِینهای خود را تجارت می کند، در انجام این فعالیتها با ایجاد نقش واسط بین مقرض و مقترض بانک حیات پیدا می کند و دور بودن کسب فایده ناشی از دو عمل اقراض و اقتراض از مؤلفه های بانکداری اسلامی است.

برای اینکه از ربا دور شویم باید به سمت یک سری از فعالیتهای نظام حقوقی اسلامی اسلام که ضوابط در آن رعایت شده باشد و شروطی که در فقه آمده است توجه داشته باشیم.

رسا- عنصر سوددهی از مقدمات بانک اسلامی است، در این راستا برای حیات بانکها و دوری از ربا بانکها چه اقداماتی باید انجام دهند؟

بانکها برای حیات و قوام خویش به عنصر سوددهی نیازمند هستند و کار سختی بر عهده بانکها است که بتواند قالبهایی از فعالیت و عقود را پیش بگیرد که ضمن مشروع بودن بتواند بیشترین سود را نیز برای همه افراد مرتبط با بانک و بانک ایجاد کند.

در برخی کشورها معتقدند که بانک اسلامی حیات بانکی بالاتری دارد و فعالیت سالم تری در بحرانهای اقتصادی می تواند انجام دهد، در این راستا برخی کشورهای غیراسلامی با استفاده از مدل بانک اسلامی تلاش می کنند از کانون خطر به دور باشند و مشکلات اقتصادی را برطرف سازند و فعالیت اقتصادی سالمی داشته باشد.

تحقق مؤلفه های بانکداری اسلامی راه برون رفت از مشکلات اقتصادی بوده و رشد و شکوفایی اقتصادی کشو را در پی دارد.

عنصر مرابحه از مواردی است که برای سوددهی بانکها مورد توجه قرار دارد و باید در بانک اسلامی این عنصر به گونه ای اجرا شود که از نظام ربوی به دور باشد.

رسا- عنصر مرابحه چگونه اجرا شود که از ربا به دور باشد؟

برای رسیدن به جواب این سؤال باید دو امر محقق شود، یکی از حیث نظری است که تحقق ربا را حمل می کند و می تواند تحقق بخش به ربا باشد برای اطراف و دوم به تجربه های بانکها باید بنگیریم که تا چه اندازه توانستند سرمایه گذاری کنند.

از حیث نظری یعنی اینکه ببینیم بنای مضاربه بر ربا است و از نظر عملی باید جلب سرمایه کند و بتواند نقش واسط فعال، اساسی و تأثیر گذار در تکامل جامعه اسلامی ایفا کند.

در بانک اسلامی کوشش بر این است که از فایده ربوی دوری گزیند، یکی از ربای لخت و عریان و یکی از جلوه های ربا که در پاره ای از فعالیتها ظهور پیدا می کند باید دوری کند.

رسا- آیا در بانکداری اسلامی در درون کشور کوتاهی صورت گرفته است یا نه؟

در تجربه داخلی کشور در بانک سه کوتاهی داشتیم، حوزه علمیه در مورد بانک اسلامی توجه قابل اعتنایی انجام نداده است. از حیث نظری، فکری و عملی شهید صدر بانک اسلامی را مطرح کرد و در جهان اسلام انعکاس پیدا کرد و دانشمندان اهل سنت آن را بارور ساخته ولی حوزه نجف و حوزه قم این امر را آنگونه که باید دنبال نکردند و اکنون ما گاهی مواقع برخی از تجربه های بانکی جهان اسلام را می گیریم ولی به صورت تخصصی اجرا نمی کنیم.

ایراد دوم در این زمینه این است که قانون گذاری دقیقی در بانکداری اسلامی نداشتیم، و سومین کوتاهی در زمینه اجرا است، وضعیت عقود را کامل اجرا نمی کنیم و به همه آنچه که عملیات بانکداری اسلامی را محقق می کند توجه نمی کنیم این موارد گاهی به امر حاشیه ای مطرح شده است.

در کوتاهی نخست که به حوزه بر می گردد، به خاطر این است که مطالعات اشباع شده ای در دست نداریم و حضور چندان قوی نیز در کنفرانسهای بانکداری اسلامی نداریم، شیعه به لحاظ مبانی فکری دقیقی که دارد اگر در این کنفرانسها حضور پیدا کند، می تواند بانکداری اسلامی را در داخل کشور شیعی مذهب ایجاد، به بانکداری اسلامی خارج از کشور تجارب خود را منتقل و به بانکداری اسلامی خدمت کند.  

رسا- تعریف شما از بانکداری اسلامی؟

با توجه به مؤلفه هایی که بیان شد می توان گفت بانک اسلامی مؤسسه ای است که با ایفای نقش واسط مالی بین سپرده گذار و سرمایه گذار در پی کسب سود برای خود و مشتریان از طریق قراردادهای منطبق با شرع است و اقدامات خود(جمع آوری سپرده ها، خدمات و تسهیلات بانکی و انجام قراردادها) را با رویکرد نقش آفرینی در زمینه توسعه و عمران آبادانی دنبال می کند.

همه مؤلفه‌های بانکداری اسلامی در تعریف فوق گرد آمده است و فعالیت‌ها و قردادهایی که بانک اسلامی دنبال می‌کند بر اساس شرع بوده و با تکیه بر این اقدامات خود می‌تواند در جهت عمران و آبادی ایفای نقش کند./404/9459/ب1